«نصرت الله معینیان، رییس دفتر مخصوص شاهنشاهی… مردی رازدار و متواضع بود. هیچ کس، حتی دشمنان دربار و مخالفان شاه در ذکاوت، دقت و به خصوص صحت عمل وی تردیدی ابراز نمی داشتند… در پایان رژیم، قطعاً با اجازه یا تأیید شاه، تمام بایگانی دفتر مخصوص شاهنشاهی را که مشتمل بر همه اسناد پنجاه ساله دوران پهلوی بود با دو هواپیمای نظامی به خارج از ایران منتقل کرد که اکنون قاعدتاً باید در صندوق های بانک یا بانک هایی باشد و مسلماً منبع بی نظیر و بدیلی برای مطالعه تاریخ این دوران خواهد بود.»
(منبع: هوشنگ نهاوندی و ایو بوماتی، محمدرضا پهلوی: آخرین شاهنشاه ایران. پاریس: نشر Perrin، ۲۰۱۳٫ ترجمه فارسی ۲۰۱۴، صص ۴۵۹-۴۵۸).
طی تحقیقات برای تدوین کتابِ در حال اتمام خود، «اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی،» به امثال این نقل قول و نقل قول هایی مشابه بسیار برخورد کرده ام. از منظر یک دانشجوی علوم انسانی، این سئوال به کرّات مطرح می شود: چرا تاریخ ما تکه تکه است؟ چرا در هر دوره، سیاست ها و اندیشه هایی در تناقض کامل با دوره قبل دیده می شود؟ چرا امتداد نداریم؟ چرا منحنی رفتاری ما در این حدّ، فراز و نشیب دارد؟
در یک و نیم قرن گذشته، به جز دوره های کوتاه چند ساله آرامش، عموماً کشور از یک بحران به بحران دیگر مبتلا شده است: بحران های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و سیاست خارجی. آیا این فراز و نشیب ها، لازمه استقرار نهایی است؟ مانند آنچه در تاریخ کشورهایی مانند نروژ، سوئد، هلند و ژاپن مشاهده می کنیم. اگر اینطور است باید چه کار کنیم که به استقرار برسیم؟ چرا باید مهم ترین اسناد نیم قرن کشور به مکان نامعلومی در خارج برود؟ چرا نمی توانیم سیستمی بسازیم که حداقل به یک قرن برسد؟ آنهایی که ساخته اند چه کار متفاوتی نسبت به ما انجام داده اند؟ آیا مشکل در جغرافیا، یا فرهنگ یا نظام اقتصادی یا عوامل خارجی است؟ این نوع پاسخ ها خیلی کلّی هستند و گره ای را باز نمی کنند. باید ریز شویم. دقیق شویم. سراغ تجربیات بشری برویم. از دیگران بیاموزیم. مشورت کنیم. از همه مهم تر، قدری سئوال کنیم؛ این خصلت تعیین کننده ای که کانون بهتر شدن و رشد است.
شاید لازم است به کلیدی ترین موضوع برسیم و آن تعریف انسان است. رفتار انسان ها بر اساس نیاز است. طیفی از نیازها. تا نیازهای او تأمین نشود آرام نمی گیرد. تا به نیازهای او توجه نشود، استقرار نمی یابد. نیازها طبقه بندی دارند. نیازی مقدم بر نیازی دیگر است. تا یک نیازی تأمین نشود، سراغ نیاز بعدی نمی رود. در کشور چاد، آزادی و دموکراسی خیلی مشتری ندارد. اولین نیاز، زنده نگاه داشتن بچه هایی است که بدنیا می آیند. در سال ۱۳۵۵ حدود صد هزار نفر ایرانی در اروپا، آمریکای شمالی و هند، دانشجو بودند. محمدرضا شاه نیاز به غذا، تا حدّی مسکن، آموزش زنان، تربیت متخصص در دانشگاه ها، دیده شدن محترمانه ایران در جهان را فراهم کرد. حتی در سال ۱۳۵۲، ایران ار به یکی از بهترین شرکت های هواپیمایی جهان تبدیل شد. اما بعد گفت: مشورت و مشارکت و نظرخواهی و تبادل آراء ممنوع. به نوعی به مردم گفته شد که مقدّرات کشور فقط در ملاحظات، محاسبات و منافع یک فرد تعیین می شود. او مانع از تأمین یک نیاز مدنی شد. نمی شود در یک جامعه صدها هزار متخصص تربیت کرد، بعد مستقیم و غیرمستقیم به آنها گفت شماها در جهت گیری کشور کاره ای نیستید. این کار درستی بود که ایران در دهه چهل شمسی سراغ صنعت، اقتصاد، تولید، شهرنشینی، نوسازی عمرانی، آموزش عمومی و ارتباطات گسترده بین المللی رفت اما وقتی شهروندان وارد مرحله بعدیِ نیازها شدند، نظام سیاسی مانع شد. استبداد فردی با شدت بالاتری از ۱۳۴۸ آغاز شد. نظام تصمیم گیری به نیازهای طیف وسیعی از شهرنشینان و تحصیل کرده ها بی تفاوت بود. بنابراین، بحران ها بر روی هم انباشته شدند.
تداوم (Consistency) ناشی از انجام دادن هر کاری در زمان و مکان خاص خودش است. در خانواده، در بنگاه، در جامعه و در حکمرانی، اولین نشانه های مشکل، زمانی است که نیازهای طرفین نادیده گرفته شوند. چرچیل سه بار در زندگی سیاسی کاملاً شکست خورد ولی باز ظهور کرد. او تا آنجا پیش رفت که رفتار ناجوانمردانه سیاست مداران را علائم نیاز بعضی از آنان دانست. او انتظار رفتار اخلاقی از جانب عموم سیاست مداران را نداشت. چرچیل در اواخر عمر زمانی که یک خبرنگار از او پرسید: چه مسئله ای شما را در زندگی بیش از همه آزار داد و شما را رنجاند، گفت: بی خوابی. او معتقد بود افراد قوی، طیفی از نیاز دارند و افراد ضعیف، طیف دیگر.
به رسمیت شناختن نیازهای دیگران، اولین شرط اعتماد سازی است. چرا بعد از سونامی ژاپن، مردم ۱۸۰ میلیون دلار پول نقد را جمع آوری کرده به دولت دادند؟ چون نیازی به آن پول نداشتند. چرا وقتی یک ایرانی سعی کرد ممیز مالیاتِ آلمانی را فریب دهد نتوانست؟ چون ممیز مالیاتی دسته چکی را به او نشان داد که با اجازه دولت آلمان هر چه می خواست می توانست تهیه کند و نیازی به رشوه نداشت. آیا تجربه کرده اید که بعضی ها از ده جمله ای که می گویند، یازده جمله آن دروغ است؟ آن ها برای بقا، رشد، دسترسی به امکانات، رفع محرومیت های گذشته، نیاز به دروغ گفتن دارند. به عبارتی کوتاه تر، نیازهای گذشته و حال آنان برطرف نشده است. در ایجاد یک نظام اجتماعی سالم، باید کاری کرد تا افراد نیازهایشان برطرف شود تا دروغ نگویند و رفتارهای نامعقول نداشته باشند.
پایداری در ارتباط، در مدیریت، در دوستی، در تولید، در بازرگانی، در همسایگی، در حکمرانی و در سیاست خارجی محتاج تشخیص نیازهای طرف مقابل است. آبراهام ماسلو (Abraham Maslow) نظریه پرداز هرم نیازها، تا آنجا پیش می رود که نیاز به احترام را مطرح م یکند ولی آنرا در رتبه چهارم بعد از نیازهای فیزیولوژیک، ایمنی و عاطفی قرار میدهد. در هفته جاری، نویسنده ای (Michael Wolff) آنقدر احساس آزادی و امنیت کرد که در کتابی به نام (Fire and Fury) رئیس جمهور آمریکا را شخصی با بی ثباتی روانی توصیف کرد. رئیس جمهور نیز در پاسخ، خود را شخصی موفق در کار اقتصادی و سیاسی خطاب کرده و صفت نابغه را به خود منتسب نمود. هر دو، نیاز به آزادی بیان را تجربه کردند، ضمن اینکه نیاز به غذا، مسکن، دیده شدن، فرصت رشد، فرصت رقابت و فرصت طرح آزادانه دیدگاه های خود را قبلاً تجربه کرده اند. این در سیستمی اتفاق افتاد که علیرغم صدها فراز و نشیب، بحران، جنگ داخلی و جنگ های خارجی تا به امروز ۲۴۲ سال تداوم داشته است. تصور کنید وزیر شدن یک خانم تحصیل کرده مهاجر افغانی و یک سیک هندی در کانادا، چه روحیه و رفع نیازی در میان میلیون ها مهاجر کانادایی ایجاد می کند. همه شهروندان یک جامعه نیاز به رفع نیازها، توجه و احترام دارند. پایداری سیستم ها منوط به رفع نیازهای کسانی است که در آن زندگی می کنند.
وی تصریح کرد: یک رابطه اکثر مواقع بر اساس جذابیت شکل می‌گیرید ولی نمی‌تواند صرفا بر همین پایه ادامه پیدا کند حتی تحقیقات ثابت کرده که جذابیت، بعد از گذشت حداکثر ٧ سال از شروع زندگی مشترک به حداقل می‌رسد و فاکتورهای دیگری نظیر صمیمیت و تعهد نقش بیشتری در بقای یک زندگی ایفا خواهد کرد.
این زوج‌درمانگر ادامه داد: تعهد به این معناست که زوجین در طول زندگی، همسر خود را بر سایر روابط در اولویت قرار دهند و با توجه به نیازهای معقول یکدیگر متعهد باشند همچنین پارامتر صمیمت که شاید بارزترین فاکتور یک رابطه رشد دهنده است با شفافیت، گفت‌وگو و وقت گذرانی مشترک امکانپذیر است.
این روانشناس بالینی تأکید کرد: برخی از افراد ناپخته که هدف از زندگی اشتراکی را صرفاً هیجان خواهی و لذت جویی می‌دانند بعد از گذشت چندسال از رابطه و کاهش جذابیت و شور برای دریافت هیجان مجدد به دنبال روابط غیر معقول می‌روند که خود این رفتار، ناقض صمیمت و تعهد در روند زناشویی است.
مروارید بیان داشت: از طرفی افراد باید تصوری مبتنی بر واقعیت از زندگی زناشویی داشته باشند، به طور مثال فردی که در زندگی مجردی نتوانسته طعم خوشبختی و رضایت را بچشد ،نمی‌تواند با ازدواج انتظار رسیدن به خوشبختی یا رضایت خاطر داشته باشد این افراد باید قبل از ازدواج حال خود را بهبود ببخشند.
وی ابراز کرد: وقتی صمیمیت، همدلی، تعهد و امنیت در یک رابطه توازن خود را از دست دهد عارضه‌هایی نظیر دلسردی، استرس، نگرانی، بی‌تفاوتی و عدم اعتماد پدیدار خواهد شد که البته همه این موارد نیز در دراز مدت، یک رابطه عاشقانه را به سمت مجادله همیشگی، خشونت و حتی طلاق سوق خواهد داد.
این روانشناس ادامه داد: درمانگرها همواره تلاش می‌کنند زوجین به طور همزمان در جلسات مشاوره‌ای حضور داشته باشند ولی اغلب یکی از طرفین به دلیل ترس از متهم شدن و یا بی اشتباه دانستن خود، از شرکت در جلسات مشاوره‌ای امتناع می‌کند که باید در این خصوص بیشتر فرهنگ سازی شود چرا که نشست‌های مشاوره‌ای جایی برای «مچ‌گیری» نیست بلکه درمانگرها در نقش «دست‌گیر» و راهنما عمل می‌کنند.
مروارید افزود: یکی از مشکلات زوجین ناهماهنگی و عدم تنظیم بین «فرستنده» و «گیرنده» است، که متخصصان از آن به عنوان «ناهماهنگی زبان عشق ورزی»یاد می‌کنند به عبارتی عدم شناخت مناسب از خود، همسر، موقعیت، عدم ابرازگری، پرخاشگری، قهر، قربانی پنداشتن خود و خودبرتربینی از جمله عواملی است که منجر به تنش ارتباطی می شود.
وی گفت: متهم کردن یکدیگر، تقریبا در همه زوج‌های ناشاد مشترک است آنها اغلب چنان به برخی از فرضیات ذهنی و سوءتفاهم ها باوردارند که سایه این نگرش‌های غلط باعث عمیق تر شدن مشکلاتشان می شود به همین دلیل درمانگرها تلاش می‌کنند با بازسازی شناختی، زوجین را با خصوصیات همدیگر در هر مرحله از زندگی بیشتر آشنا کنند.
مروارید خاطر نشان کرد: اگر چه برخی عادت دارند که همه مشکلات خانواده ها را به مسائل اقتصادی و معیشتی مربوط کنند ولی واقعیت این است که بیشتر چالش‌ها در بین زوج‌ها به کمبود مهارت‌‌هایی ارتباطی باز می‌گردد.
این روانشناس بالینی گفت: در واقع عدم آگاهی از نیازهای احساسی همسر و وظایفی که در هر مرحله از زندگی باید توسط هر یک از زوجین ایفا شوند از جمله زوایای پنهان یک اختلاف عمیق است که در جلسات زوج درمانی این نقاط تاریک واکاوی و آشکار می‌شود.
مدرس دانشگاه هاروارد گفت: برطرف کردن تمناهای عاطفی مهمترین عامل تقویت‌کننده سلامت روان جامعه است.
به گزارش ایسنا، «سیدمحسن فاطمی» در همایش تقویت بهداشت روان در سالن همایش‌های بین‌المللی روزبه، با اشاره به اینکه بستر اصلی سلامت از خانواده‌ها آغاز می‌شود، گفت: هر چه خانواده‌ها از سلامت بیشتری برخوردار باشند، فضای سلامت محور را در ابعاد مختلف در اجتماع رواج می‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: بستر اصلی سلامت از خانواده آغاز می‌شود و به هر میزان، خانواده‌ها از سلامت بیشتری برخوردار باشند، فضای سلامت محور با ابعاد مختلف در اجتماع، مدرسه، محله و سازمان‌ها بیشتر تحقق خواهد یافت.
این روانشناس با بیان اینکه از دیرباز پژوهشگران مختلف در حوزه ارتباط سلامت، خانواده و اجتماع مطالعه داشته‌اند، تصریح کرد: انواع مختلفی از سبک‌ها در این حوزه مطالعه شده که از جمله آن سبک‌های اضطرابی است، آدم‌هایی که اضطرابی هستند دارای شاخص‌های کاملاً متفاوت با سبک‌های اجتنابی و ایمن هستند و در رفتارهای افراد در حوزه‌های مختلف از جمله سلامت، می‌تواند آثار مختلفی را نشان دهد.
وی افزود: افراد اضطرابی میل بسیار زیاد به صمیمیت دارند. این افرد به صمیمی‌شدن روی آورده و از آن استقبال می‌کنند. اما زمانی که صمیمی شدند همواره نگران این هستند که در صورت خروج فرد مقابل از رابطه چه خواهد شد و بسیار نگران رفتن آن فرد می‌شوند، بنابراین همواره این اضطراب، تشویش و نگرانی در رفتار آنها مشهود و مشخص است و این افراد در رابطه‌ها بیش از حد نسبت به احساس خطر، حساس و هوشیار هستند. افراد اضطرابی شتاب‌زده عمل کرده و همین امر باعث می‌شود که فعالیت آنها الزاماً درست نباشد.
مدرس دانشگاه هاروارد خاطرنشان کرد: در مقابل افراد اضطرابی، اجتنابی‌ها قرار دارند. این افراد عدم حساسیت نسبت به پاسخ‌های عاطفی نشان می‌دهند و یکی از ویژگی‌های اجتنابی‌ها این است که پیام‌های متناقض می‌دهند و به خاطر این رفتار متناقض، برای فرد مقابل همواره این تشکیک وجود دارد که آیا او مرا دوست دارد یا ندارد. همچنین اجتنابی‌ها در رابطه‌ها هرگز به طرف اطمینان از حضورش را نمی‌دهند و همیشه از یک دیگری، صحبت می‌کنند که معنای آن دیگری این است که تو آن دیگری نیستی.
وی با بیان ویژگی دلبستگی‌های اجتنابی‌ها، افزود: این افراد احساس بی‌تفاوتی نسبت به احساس طرف مقابل دارند که این امر احساس بی‌معنا بودن به طرف مقابل در رابطه‌های اجتماعی میدهد. پژوهش‌های مختلف نشان میدهد که افراد اضطرابی با اجتنابی‌ها جفت و جور می‌شوند و به‌علل مختلف رفتاری و روان‌شناختی، این افراد با دو ویژگی رفتاری مختلف، همدیگر را پیدا کنند. دلیل این امر این است که اضطرابی‌ها و اجتنابی‌ها، مولفه‌های ذهنی همدیگر را تایید خواهند کرد و چون اجتنابی‌ها پس می‌زنند و بی‌توجهی، اجتناب و استنکاف نشان می‌دهند و اضطرابی‌ها تضرع و التماس بیشتری را نشان می‌دهند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه خانواده در ایجاد سلامت نقش بسزایی دارد، گفت: اضطراب اصلی‌ترین عامل به هم ریختن سلامت جامعه است و در خانواده‌ها با برطرف شدن نیازها، افراد به آرامش می‌رسند و در دسترس بودن‌های عاطفی و برطرف کردن تمناهای عاطفی از مواردی است که در خانواده‌ها باید تأمین شود.
استاد روان‌شناسی افزود: تمناهای عاطفی مهمترین عامل تقویت‌کننده سلامت است و به هر میزان که تمناهای عاطفی در خانواده پاسخ داده نشود ما در جامعه با مشکل روبه‌رو خواهیم شد.
در ادامه این مراسم، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان نیز با اشاره به اینکه 10 اسفندماه، نخستین مجمع سلامت استان زنجان برگزار شد، گفت: نکته کلیدی و هدف اصلی که این مجمع دنبال می‌کند، مشارکت جامعه در تمام سطوح و در جهت ایجاد و تأمین و ارتقای سلامت است.
«پرویز قزلباش» افزود: این مجمع با مشارکت ادارات و نهادهای مردمی 149 اولویت را برای تأمین سلامت جامعه در نظر گرفت و از این تعداد 10 اولویت برتر را انتخاب کرد و شعار انسان سالم، سبک زندگی سالم و مشارکت مردمی در نظر گرفته شد.
وی با بیان اینکه موضوع اجتماعی‌سازی سلامت، بحث جدی است که باید پیگیری شود و این یعنی اینکه ما بتوانیم منابع مختلف از خارج از حوزه سلامت بشناسیم و سازماندهی و توانمند کنیم، افزود: اگر دیروز به‌دنبال ساختن بیمارستان و مراکز بهداشتی و درمانی بودیم، امروز با این رویکرد در جهت تعدیل و تغییر شیوه قدم بر می‌داریم.
همزیستی نیوز: پیک‌های نوروزی یک تکلیف عیدانه بود که قرار بود کارکرد تثبیت یادگیری داشته باشد. اما این یادگیری زمانی نتیجه‌بخش است که بچه‌ها تکالیف را با علاقه انجام دهند و روی آن تمرکز کنند و وقت بگذارند.
به گزارش ایرنا٬ روزنامه روزان در یادداشتی به قلم رضوان حکیم‌زاده کارشناس آموزشوپرورش، نوشت: ولی ما در انجام پیک‌های شادی بیشتر شاهد این بودیم که خانواده و اقوام آن را پر می‌کردند یا اینکه درنهایت یک‌روزه و نصفه و نیمه توسط خود دانش‌آموز حل می‌شد.
دلیلش هم این بود که شرایط عید به خاطر مسافرت و دیدوبازدیدها به‌گونه‌ای نیست تا بچه‌ها بتوانند فرصت کنند و تمرکز داشته باشند و تمرین‌های عیدانه را حل کنند. بررسی‌های ما نشان میدهد که پیک نوروزی برای دانش‌آموزان یک‌روند فرسایشی داشته است.
در سال 92 و 93 هم برای حذف پیک نوروزی گامی برداشته شد. به‌جای اینکه پیک به‌صورت متمرکز توزیع شود قرار شد معلم‌ها تکالیفی را به دانش‌آموزان بدهند و حتی به معلم‌ها هم برای نوع این تکالیف آموزش‌هایی هم داده شد.
اما بازهم به‌خاطر تنوع و شرایط نابرابر در کلاس‌های آموزشی مانند پرجمعیت بودن و یا شرایط آموزشی در شهرستان و روستاها معلمان فرصت نداشتند که تکالیف خوب و متناسب برای دانش‌آموزان تعیین کنند. نتیجه همان رونویسی، مشق و تکرار تمرین‌هایی بود که فایده‌ای نداشت.
برای همین تصمیم گرفته شد که امسال داستان خوانی، داستان‌گویی و داستان‌نویسی را به‌عنوان یک فعالیت تربیتی جایگزین کنیم. از فرصت عید می‌خواستیم متناسب با نیازهای دوران کودکی استفاده کنیم. تا همزمان که بچه‌ها از عید خود لذت می برنند، همراه با کتاب مهارت‌های زندگی را یاد بگیرند.
در طول سال تحصیلی به دلیل حجم برنامه‌های درسی فشرده، امکان آموزش برخی از مهارت‌های پرورشی وجود ندارد و هیچ‌گاه فرصت آموزش آنها هم پیش نمی‌آید. درصورتی‌که ما باید به مهارت گفتاری، شنیداری، مهارت خواندن و نوشتن، همچنین مهارت پروراندن خلاقیت و تخیل مجالی بدهیم تا دانش‌آموزان آن را فرا بگیرند.
این طرح، قالب متنوعی دارد و محدودیتی برای آن نیست. اینکه در کل ایام عید دانش‌آموزان می‌توانند فقط یک داستان بنویسند یا روایت کنند مطلوب نیست. بچه‌ها حق انتخاب هر نوع کتابی را که به آن علاقه‌مند هستند دارند. این انتخاب هم فقط باید توسط بچه‌ها صورت گیرد و بزرگترها اصلا دخالتی در آن نداشته باشند. بهتر است بزرگترها درک کنند که همیشه نباید در دنیای کودکان سرک بکشند و دخالت کنند.
بر اساس این طرح کودک می‌تواند با تخیل خود داستانی بنویسد یا اینکه داستانی بخواند و خلاصه آن را نقل کنند. حتی می‌تواند پای داستان‌های مادربزرگ و پدربزرگ بنشیند و آن را بشنود و بعد خود آن را بنویسد. همچنین دانش‌آموزان می‌توانند داستان شنیده‌شده یا خوانده‌شده را روایت کنند.
داستان بهترین روش برای انتقال مفاهیم است. خداوند هم برای آموزه‌های دین از قالب داستان استفاده کرده است. ما بهترین داستان‌ها را در قصص قرآنی داریم. حالا این روش برای دوران کودکی کاربرد دوچندان دارد. طبق تحقیقات گفته می‌شود که بازی و داستان بهترین روش تربیتی در دوران کودکی است. می‌توان هر آموزش و مفاهیم اخلاقی را از طریق داستان منتقل کرد. ما داستان را انتخاب کردیم، چون انعطاف‌پذیری بسیاری دارد و متناسب با سن و نیازهای دوران کودکی است.امسال خاطرات مشترک همه دانش‌آموزان تا دو سال گذشته پیک نوروزی با ایام عیدشان گره خورده و تبدیل به یک نوستالژی تکرار نشدنی شد.
چون پیک نوروزی برای همیشه به تاریخ تکالیف مدرسه پیوست. آموزشوپرورش امسال در کنار خبرهای متنوعی که برای مقاطع تحصیلی داشت، در روزهای آخر سال از حذف پیک نوروزی خبر داد.پیک نوروزی رفت و به‌جای آن داستان خوانی، داستان‌گویی و داستان‌نویسی آمد.
این طرح هرچند مخالفانی هم دارد اما بیشتر اهالی فرهنگ و هنر و البته کارشناسان امور تربیتی از آن استقبال کردند. کارشناسان معتقدند پیک نوروزی یک فعالیت خشک درسی بود که اکثر دانش‌آموزان، یک‌روزه می‌خواستند آن را سیاه کنند و از شر آن خلاص شوند. اکنون نوشتن و پرداخت داستان رفتار جذابی است که دانش‌آموزان می‌توانند با آن تجربه‌های خوبی به دست آورند.
بر اساس آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، تریاک کماکان 53 درصد مصرف مواد مخدر را به خود اختصاص میدهد. در کنار این الگوی مصرف مواد مخدر، الگوی دوم مصرف روان‌گردان‌ها شامل حشیش، گل و ماری جوانا می‌شود که چیزی در حدود 12 درصد اعلام شده است. یک بررسی آماری نشان میدهد در استان‌هایی که مصرف مواد مخدر شیوع بیشتری دارد، درصد بیکاری هم بالاست.
همزیستی نیوز: رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی گفت: داشتن مدرک تحصیلی تنها ملاک و شرط کافی استخدام افراد در شرایط فعلی محسوب نمی شود. اشتغال امروز در بازار کار مبتنی بر داشتن مهارت، توانمندی و شایستگی است.
دکتر محمد ضا سپهری در حاشیه بازدید از نخستین نمایشگاه ملی کار در بوستان گفتگو در گفت وگو با خبرنگار گروه علمی ایرنا، برگزاری این نوع نمایشگاهها را در راستای انطباق عرضه و تقاضا نیروی کار در جامعه بسیار مناسب دانست و یکی از مشکلات اصلی بازار کار ایران را عدم تعادل سنی، جنسی، تحصیلی و منطقه ای و همچنین آموزش با نیازهای بازار عنوان کرد.
وی گفت: برگزاری این نمایشگاهها فرصت خوبی است که ضمن کمک به ارائه فرصت های شغلی، کارجویانی هم که بدنبال کار می گردند بخصوص در رشته های آی سی تی و منابع انسانی و بازاریابی بصورت مستقیم به شرکت ها متصل می شوند و قابلیت خود را ارائه می کنند و این انطباق ها در یک محیط و فضای صمیمی صورت گیرد.
سپهری با اشاره به اینکه، این نوع نمایشگاه ها در بسیاری از نقاط دنیا از جمله کشورهای توسعه یافته همه ساله برگزار می شود، بر برگزاری مستمر این نمایشگاه به منظور اشتغال جامعه فارغ التحصیلان کشور تاکید کرد.
وی در ادامه تاکید کرد:وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هرکمکی لازم باشد برای هرچه قوی تر برگزار شدن این نوع نمایشگاه انجام خواهد داد.
سپهری در خصوص برنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای اشتغال نیز اظهارکرد: این وزارتخانه در حوزه معاونت اشتغال، حوزه کاریابی ها و همچنین آموزش و پژوهش به دنبال رونق کسب و کارهای دانش بنیان و ایجاد شبکه ها و نت ورک ها و ایجاد خوشه های کسب وکار مبتنی بر آی تی و آی سی تی است.
وی افزود: ما در شورای عالی اشتغال و سایر شوراها که در حوزه اشتغال تصمیم می گیرند با معاونت علمی و سایر دستگاه های مرتبط همچون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که بتوانند این مشاغل را در کشور توسعه دهند در ارائه تسهیلات و همچنین برداشتن موانع همکاری لازم را خواهیم داشت.
رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی در ادامه با تاکید براینکه، توسعه اشتغال در کشور در گرو تغییر نقش دولت از تصدی گری و متولی به پلتفرم و فراهم کننده و بستر است، افزود: البته نظر رئیس جمهور این است که تمام تصدی های دولت واگذار شود و دولت نباید بنگاه داری کند.
وی ادامه داد: امروز حتی صندوق های بازنشستگی صندوق های تامین اجتماعی مکلف به واگذاری بنگاه های خود به بخش خصوصی شده اند و آنها تنها باید سهام داری کنند و سیاست وزارت رفاه همین است. در حال حاضر شرکت ها در حال وورد به بازار بورس هستند که البته این واگذاری ها از یک فرایند سختی تشکیل شده است که می بایست تسهیل شود.
نخستین نمایشگاه ملی کار با حمایت ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی امروز پنج شنبه با حضور دکتر محمدرضا سپهری رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی در بوستان گفتگو افتتاح شد.
در این نمایشگاه بیش از 100 شرکت ایرانی برای نخستین بار در سطح ملی، برای جذب نیروی متخصص مورد نیاز خود با یکدیگر رقابت می کنند.
همزیستی نیوز: تهران- ایرنا- سرپرست مدیریت شبکه پایش سازمان هواشناسی کشور گفت: پیش بینی می شود تمام کشور در سه تا چهار روز آینده بارانی باشد.
مسعود حقیقت روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: پیش بینی شده از ظهر امروز در ارتفاعات شرق استان خوزستان، ارتفاعات جنوب لرستان، کهگیلویه و بویر احمد و چهارمحال و بختیاری بارش پراکنده و برف رخ دهد.
وی ادامه داد: از بعدازظهر امروز با گسترش بارش ها در ارتفاعات زاگرس و استان های واقع در غرب زاگرس، بارش های پراکنده باران یا برف پیش بینی شده و فردا ( پنج شنبه) این سامانه تقویت می شود، به طوری که گستره بارش ها به سمت نیمه غربی، دامنه های جنوبی البرز، نواحی مرکزی و بخش هایی از جنوب البرز می رود که تهران را نیز شامل می شود .
حقیقت گفت: همچنین نواحی مرکزی و بخش هایی از نواحی جنوبی کشور را در بر می گیرد و بارش در شمال غرب، ارتفاعات غرب و دامنه های زاگرس به شکل برف خواهد بود.
*** تهران بارانی می شود
وی اظهار کرد: انتظار داریم تهران از فردا تا جمعه شاهد بارش باران باشد که البته شدت بارش در پایتخت در روز جمعه بیشتر می شود.
*** وقوع رعد و برق در مناطق جنوبی
حقیقت گفت: همچنین انتظار داریم در برخی از مناطق جنوب و جنوب غرب کشور هم بارش ها گاهی با رعد و برق همراه باشد که می تواند در برخی از مواقع رعد و برق های شدیدی به دنبال داشته باشد.
وی با اشاره به این که روز جمعه بیشتر استان های کشور بارش پراکنده خواهند داشت افزود: سامانه بارشی به داخل کشور نفوذ می کند و در خیلی از مناطق کشور بارش پراکنده را به شکل باران و ارتفاعات به شکل برف به دنبال خواهد داشت که بیشترین میزان روز جمعه در استان های شمال غرب و ارتفاعات البرز رخ می دهد.
*** بارش برف در ارتفاعات دنا از ظهر امروز
سرپرست مدیریت شبکه پایش سازمان هواشناسی کشور کشور گفت: در یاسوج از بعدازظهر امروز انتظار بارش باران و برف داریم و در ارتفاعات دنا هم از ظهر به بعد بارش برف خواهد داشت.
وی افزود: بیشینه دمای یاسوج روز گذشته 15 بود و امروز صبح کمینه دمای آن مثبت 4 گزارش شده است، بیشینه دما در سمیرم روز گذشته 9 درجه و کمینه آن دو درجه بود.
*** سردترین و گرمترین نقاط کشور
حقیقت گفت: صبح امروز ورزقان در استان آذربایجان شرقی با دمای منهای 10 سردترین نقطه و راسک، دلگان، نیکشهر و ایرانشهر با 31 درجه در روز گذشته گرمترین نقاط کشور بودند.
به گفته وی، پدیده گرد و غبار در کشور پیش بینی نشده است.
*** بیشترین میزان بارش ها در هفته جاری
وی اظهار کرد: بیشترین بارش ها از ابتدای هفته جاری تا روز گذشته در مریوان در استان کردستان با 167 میلمتر، ایوان در استان ایلام 159، جوانرود در استان کرمانشاه 151، ملکشاهی در استان ایلام 149 و ایلام 148 میلمیتر گزارش شده است.
***بیشینه و کمینه دما و وضعیت هوای استان ها، امروز برحسب درجه سانتی گراد به شرح زیر است:
- اراک 8 بیشینه و کمینه 1، ابری
- بندر عباس 27 و 15 ، قسمتی ابری
- اردبیل 9 و منفی 3 ، نیمه ابری
- بوشهر 22 و 15، ابری با احتمال بارش
- ارومیه 11 و منفی 2 ، افزایش ابر
- بیرجند19 و صفر ، افزایش ابر
- اصفهان 18 و 3 ، قسمتی ابری
- تبریز 9 و منفی 1 ، ابری با احتمال بارش
- اهواز 23 و 14 ، افزایش ابر
- تهران 15 و 5 ، نیمه ابری
- ایلام 13 و 4 ، صاف
- جزیره ابوموسی 26 و 21 ، وزش باد
- بجنورد 15 و منفی سه ، بارش پراکنده
- جزیره خارک 19 و 16 ، غبارآلود
**** وضع هوای فعلی خاورمیانه
- ابوظبی 18 درجه/ صاف
- تهران 10 درجه/ ابری
- قاهره 16 درجه/ نیمه ابری
- امان 19 درجه/ مه رقیق
- کویت 17 درجه/ ابری
- دوحه ۲۰ درجه/ صاف
- مسقط 24 درجه/ نیمه ابری
- ریاض 16 درجه/ ابری
- منامه 20 درجه/ صاف
همزیستی نیوز: تهران - ایرنا - رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: دریای خزر که منبع تامین کننده آب خلیج گرگان و تالاب میانکاله است با سرعت 100 برابر اقیانوس ها دچار کاهش سطح می شود.
دکترهمایون خوشروان روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: با این روند کاهش، یعنی آبی که باید وارد خلیج گرگان شود طی سال 2016 و 2017 حدود 16 میلیارد متر مکعب کسری بیلان داشت چون دریای خزر طی یک سال گذشته چهار سانتی متر افت آب داشته است.
وی ادامه داد: بنابراین اگر این میزان را به مساحت دریای خزر احتساب دهیم اکنون معادل 16 میلیارد متر مکعب آب کم داریم و این آب کم یعنی اثر کاملا مشخص بر روی تراز آب خلیج گرگان و تالاب میانکاله که باید جدی گرفته شود.
عضو هیات علمی گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم تحقیقات و فناوری با اشاره به مطالعه 10 ساله خود بر روی خلیج گرگان گفت: خلیج گرگان اکنون در وضعیت اضطرار قرار دارد، یعنی مانند بیماری است که به اورژانس مراجعه کرده و باید بستری شود تا بعد از ریکاوری سلامتی خود را به دست آورد اما متاسفانه عده ای از متخصصان و مدیران هنوز باور ندارند که این بیمار به اتاق مراقبت های ویژه نیاز دارد و آنرا را به حال خود رها کرده اند و حتی در تصمیم گیری ها به گونه ای عنوان می کنند که فعلا فعالیتی را برای نجات خلیج گرگان انجام ندهیم.
وی اظهار کرد: در اینجا دو واقعیت وجود دارد یکی این که دریای خزر که منبع تامین کننده آب خلیج گرگان و تالاب میانکاله است با سرعت 100 برابر آب اقیانوس ها دچار کاهش می شود.
عضو کمیته ملی نجات خلیج گرگان گفت: تا دو هفته پیش که در منطقه بودم بیش از 90درصد تالاب میانکاله خشک شده بود؛ همچنین خلیج گرگان هم حدود 23 درصد مساحت خود را از دست داده است متاسفانه آن بخشی از خلیج گرگان در حال خشک شدن است که در منتهی الیه غربی قرار گرفته و از لحاظ اکولوژیکی یکی از مهمترین قسمت های خلیج گرگان است.
وی افزود: این بخش یک محیط بسیار کم عمق، غنی از غلظت اکسیژن ، نور کافی و المان هایی است که باعث می شود یک اکوسیستم پویا باشد، در حال از بین رفتن است بنابراین اگر فرصت سوزی کنیم و مشکل خلیج گرگان را حل نکنیم می بینم که غنای ژنتیکی این خلیج و تالاب میانکاله خیلی سریع نابود می شود و دیگر نمی توانیم کاری کنیم .
خوشروان که به ارائه مقاله ای با عنوان نوسانات سطح تراز آب دریای خزر و راهکار نجات خلیج گرگان در چهارمین کنفرانس بین المللی اقیانوس شناسی خلیج فارس پرداخته، گفت: رسیدن خلیج گرگان به این وضعیت دو علت اصلی دارد.
وی افزود: یکی کاهش تراز آب دریای خزر که مهمترین علت است و دوم کاهش حقابه تالاب است در واقع جلوی آبهای شیرین در قالب آب بندها و رودخانه ها که باید به عنوان حقابه وارد تالاب شود گرفته شده چون یا برای پرورش ماهی یا کشاورزی استفاده می شوند بنابراین دیگر خلیج گرگان نمی تواند آبگیری کند.
خوشروان ادامه داد: بنابراین تالاب در حال از دست دادن آب شیرین خود است، از طرف دیگر هم آب دریای خزر در حال کاهش است و دیگر وارد خلیج نمی شود بنابراین دو منبع ورودی آب در خلیج گرگان دچار مشکل شده است.
وی افزود: بنابراین دو علت اصلی خشک شدن خلیج گرگان یکی کاهش دبی رودخانه ها به علت فعالیت های انسانی، مهار آبهای سطحی با هدف فعالیت های اقتصادی و در نهایت کاهش سطح تراز آب خزر به عنوان مهمترین دلایل خشک شدن خلیج گرگان است.
وی به ارائه سه راهکار در کمیته ملی نجات خلیج گرگان اشاره کرد و گفت: اولین راهکار لایروبی کانال های ورودی مانند کانال های آشوراده، خزینی و چوپ اوغلی به خلیج است، دو کانال آشوراده و چوپ اوغلی تبادل آب را انجام می دهند اما به علت کاهش عمق آب خزر به شدت کارایی خود را از دست داده اند، کانال خزینی هم از خلیج گرگان وارد زبانه ماسه ای میانکاله می شود اما در نیمه راه متوقف می شود چون دریای خزر عقب نشینی کرده و دیگر نمی تواند به دریای خزر برسد.
رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم تحقیقات و فناوری افزود: البته این راهکار مردود است چون پیش بینی می شود دریای خزر تا سال 2100 بیش از یک و نیم متر کاهش سطح تراز آب خواهد داشت بنابراین اگر آب دریای خزر تا این اندازه پایین رود، اگر لایروبی نیز انجام شود عملا دیگری آبی نیست که وارد خلیج گرگان شود.
وی به راهکار دوم اشاره کرد و گفت: دوم بحث این است که بیایم با احداث یک کانال مصنوعی در بخش منتهی الیه غربی خلیج گرگان در مقابل جزیره اسماعیل سای که شیب نسبتا مناسبی دارد، آب خزر را از این طریق در یک فاصله یک و نیم کیلومتری وارد خلیج گرگان کنیم .
وی افزود: این موضوع هم می تواند به صورت کوتاه مدت مشکل خلیج گرگان را حل کند اما این کانال هم اگر دریای خزر به عقب نشینی خود ادامه دهد می تواند مشکل آفرین شود.
خوشروان اظهار کرد: سومین راهکار به نیروگاه حرارتی نکاء بر می گردد ، به این معنا که نیروگاه حرارتی نکاء روزانه 10 متر مکعب بر ثانیه آب حرارتی مازاد خود را وارد دریای خزر می کند و اکنون چون آب دریا به علت گرمایش زمین گرم شده این آب گرم برای نیروگاه مشکل ایجاد می کند که پیشنهاد دادیم آب نیروگاه را از طریق یک خط لوله 14 کیلومتری به بخش غربی خلیج گرگان که در حال خشک شدن است انتقال دهیم تا خلیج نجات یابد.
وی افزود: این گزینه خوبی است که بتوانیم از طریق آب مازاد این نیروگاه خلیج گرگان را پرآب کنیم، البته این کار خودش هم نیاز به یک سری ملاحظات مهندسی دارد ما نمی توانیم آب شور خزر را بدون این ملاحظات وارد خلیج گرگان کنیم یک سری از فرایندهای ژئوشیمیایی است که روی آب در مرحله انتقال باید صورت گیرد تا آب ایده آل منطبق با شرایط اکولوژیک خلیج گرگان وارد آن شود تا توازان آب شور و شیرین به هم نخورد.
وی ادامه داد: برای این منظور می توانیم با استفاده از آب حرارتی نیروگاه و رودخانه نکارود تلفیقی ایجاد کنیم تا یک آب مناسب با توجه به شوری منطقه وارد بخش غربی خلیج گرگان شود تا مشکل برای حداقل یک مدت 10 ساله حل شود تا در طولانی مدت بتوانیم راهکارهای اساسی را به کار ببریم.
وی درباره آب حرارتی نیروگاه نکاء توضیح داد: این آبی است که برای خنک شدن توربین ها استفاده می شود و آبی پاک است فقط حرارت آن بالا است که در این فاصله 14 کیلومتری طول کانال انتقال خنک می شود و با فرایندی شوری را هم کاهش می دهیم .
عضو کمیته ملی نجات خلیج گرگان گفت: اما متاسفانه هنوز مجریان امر به این باور نرسیده اند که از این راه می توان مشکل را حل کرد.
وی اظهار کرد: اعضای کمیته ملی نجات خلیج گرگان هنوز به این راهکار جوابی نداده اند و می گوید نیاز به مطالعات بیشتری دارد اما می دانیم هرچقدر زمان را از دست بدهیم به ضرر ما خواهد بود.
وی گفت: یکی دیگر از نگرانی ها از خشک شدن خلیج گرگان ورود ریزگردها است یعنی اگر بخش غربی خلیج خشک شود و رطوبت خود را از دست بدهد ریزگردها جان کشاورزی سه استان گلستان، مازندران و گیلان را تهدید می کند.
همزیستی نیوز: آسمان ایران بر حادثه سقوط هواپیمای مسافربری و همه قربانیانش گریست.
بی شک خبر حادثه سقوط هواپیمای مسافربری کشورمان دل هر انسانی را جریحه‌دار نمود.
همه دست‌اندرکاران رسانه همزیستی نیوز خود را در این غم شریک می‌دانند و از درگاه احدیت برای کشته‌شدگان مغفرت و بهشت و برای خانواده‌های عزیز از دست داده صبر جزیل مسئلت دارد.
«آب مایه حیات است»، این جمله را همه شنیدیم و با شنیدن آن شاید لبخندی هم زده باشیم، البته این لبخند نه از منظر طنز که از منظر لطافت آب و عشق ما انسان ها به این مایه زندگی است.
بعید است در طول عمرمان، قطع شدن شیر آب در هنگام مصرف و اینکه بطورموقت حتی دقایقی به آب دسترسی نداشتیم را فراموش کرده باشیم، حال تصور کنید این دقایق به ساعات، روزها، هفته ها، ماه ها و…..تبدیل شود، چه فاجعه ایکه روی نمی دهد!
شک نکنیم که اگر جامعه بشری در انتظار فجایعی باشد یکی از بزرگ ترین آنها بی آبی یا خشکسالی است، دو پدیده که هر دو لازم و ملزوم یکدیگرند، یعنی خشکسالی و بی آبی هم علت و هم معلول یکدیگرند.
گرم شدن زمین، خشکسالی و کاهش منابع و ذخایر آبی کشورمان را جدی بگیریم! این ها فرآیند رسیدن به آن فاجعه است، فاجعه ای که اتفاقا با هرگونه استثنا و تبعیض میانه ای ندارد، یعنی دامن همه را می گیرد و کسی را یارای فرار از پیامدهای مهلک آن نیست.
به نظر می رسد خشکسالی نیز مانند بقیه پدیده های طبیعی و غیرطبیعی در کشور، دچار نوعی غفلت مسئولان ذیربط از پیشگیری از آن یا حداقل مقابله علمی و بهنگام با آن شده باشد.
وقتی از زبان یکی از مسئولان فعلی کشور می شنویم که رفتار ما با منابع طبیعی و محیط زیست در سال های گذشته حتی از رفتار دشمن هم بدتر بوده است، می شود به اوج این غفلت و اعتراف صریح خود این مسئولان که اتفاقا گوینده آن در گذشته مسئولیت های کلیدی هم داشته است، پی برد.(رئیس سازمان محیط زیست – فرارو ۲۳مهر۹۶)
نتیجه این رفتار را می توان از زبان یکی دیگر از مسئولان به عیان دید وقتی که می گوید “هیچ نقطه‌ای از کشور نیست که در بازه بلندمدت با درجاتی از خشکسالی مواجه نباشد، حدود ۹۵ درصد مساحت کشور دچار خشکسالی است که ۱۱ درصد آن خشکسالی خفیف، ۳۹ درصد خشکسالی متوسط، ۳۳ درصد خشکسالی شدید و ۱۳ درصد خشکسالی بسیار شدید است و تنها نیم درصد مساحت کشور دارای ترسالی است.” (رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی– فرارو۲۳مهر۹۶)
خشکسالی یک پدیده جهانی است و تنها ایران نیست که با این پدیده روبرو شده باشد و گرم شدن زمین، زندگی همه ساکنان این کره خاکی را تحت تاثیر قرار داده است، بطوری که کارشناسان جهانی محیط زیست هشدار دادند که حتی در صورتی که بشر بتواند طبق هدف تعیین شده در توافقنامه پاریس، گرمای جهانی را تا ۲ درجه سانتیگراد نگه دارد، باز هم بیش از یک چهارم از سطح زمین به میزان قابل توجهی خشک‌تر خواهد شد.
گزارش سازمان ملل نشان میدهد که رابطه‌ای آشکار بین کمبود آب، ناامنی غذایی، بی‌ثباتی اجتماعی و درگیری‌های خشونت‌بار وجود دارد و این معضل می‌تواند موجب آغاز و تشدید مهاجرت در سراسر جهان شود.
گرچه این رابطه مصادیقی هم در ایران دارد ولی صاحبنظران به غیر از عوامل جهانی به عوامل دیگری نیز اشاره می کنند که مهم ترین آنها شاید فقدان نظارت در اجرای سیاست ها و برنامه ریزی های کلان کشور باشد که باعث کاهش منابع آبی در کشورمان شده است.
برای مقابله با شرایط فعلی آبی کشور چه کار باید کرد، این پرسش را از رییس و اعضای هیات علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران پرسیدیم.
اقلیم ایران خشک است
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: ایران در قسمتی از دنیا با میانگین بارش بلند مدت حدود ۲۴۵ میلی متر قرار گرفته و دلیل عمده آن فرونشینی هوا در این قسمت از کره زمین است که سبب شده اقلیمی خشک داشته باشیم.
دکتر سعید بازگیر افزود: به همین دلیل بهتر است دیدگاه مسئولان کشور به این واقعیت معطوف تا برنامه ریزی های کلان بخش آب سازگار با این شرایط باشد.
این عضو گروه جغرافیای طبیعی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران تصریح کرد: در کشورهای دیگر در چنین شرایطی نگرش کشاورزان را نسبت به این موضوع از طریق تعامل دو طرفه با مراکز علمی اصلاح کرده تا در نهایت ضمن استفاده بهینه از منابع آب، افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و معیشت آن ها میسر شود.
وی که در رشته هواشناسی کشاورزی به آموزش و پژوهش در دانشگاه اشتغال دارد، یادآور شد: ما در این رشته دو هدف را دنبال می کنیم، اول افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در هکتار و دوم کاهش خسارات ناشی از مخاطرات جوی و اقلیمی.
به گفته وی موضوع دیگری که در سال های اخیر مورد بحث متخصصان این رشته بوده تعیین الگوی بهینه کشت در کشور است که یک طرف آن مسائل فنی از قبیل نیازهای گیاه در مراحل مختلف رشد، آب، خاک و سامانه اقلیم و طرف دیگر آن تعامل جامعه کشاورزان، دستگاه های اجرایی و مراکز دانشگاهی است.
دکتر بازگیر در خصوص ارتباط با جامعه کشاورزان و مراکز دانشگاهی گفت: کشاورزی به معنی زارعت، باغداری و دامداری و مشاغل دیگری مانند پرورش طیور، آبزیان و زنبورداری هم هست و من در این خصوص به نمونه هند اشاره می کنم که در این کشور طی مراسمی سالی دو بار کشاورزان با اعضای هیأت علمی دانشکده های مرتبط نشست های هم اندیشی برگزار می کردند که در آن کشاورزان و دانشگاهیان به تبادل تجارب و اطلاعات خود می پرداختند تا در بهبود برنامه ریزی و فعالیت های کشاورزی مؤثر واقع شود.
وی با اشاره به اینکه در ایران نیز سازمان هواشناسی کشور به کمک وزارت جهاد کشاورزی چنین اقداماتی را انجام می دهد، گفت: بهتر است در این زمینه دانشگاهیان نیز در این هم اندیشی ها و تبادل مسائل علمی مشارکت داشته باشند.
*تقویت سازگاری فعالیت های کلان با شرایط کم آبی کشور
رییس موسسه جغرافیا دانشگاه تهران هم گفت: در برنامه ریزی های کشور باید سازگاری فعالیت های کلان با شرایط کم آبی همیشه مورد توجه قرار بگیرد، همانطوری که درگذشته نیز در فرهنگ ما این سازگاری وجود داشته و ملت ایران از دیرباز فعالیت های اقتصادی وکشاورزی خود را با این شرایط وفق داده ومتناسب با امکانات هر زمان شیوه ها وتکنیک های منحصر به فردی مانند قنات را ابداع و به کار گرفته اند.
دکتر منصور جعفربگلو افزود: اما متاسفانه از زمان استفاده از موتور پمپ های آب، انرژی برق واستخراج بی ضابطه از منابع آب زیر زمینی این سازگاری ها به هم ریخته و ناسازگاری ها با شرایط محیطی کشور به خصوص از اواخر دهه ۴۰شروع ودر دهه اخیر به اوج خود رسیده است.
این عضو گروه جغرافیای طبیعی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران تصریح کرد: ما اعتقاد داریم علاوه بر بخش کشاورزی در سایر بخش ها نیز سازگاری فعالیت ها با کم آبی باید برنامه ریزی شود، بخصوص در شهرسازی وطراحی مسکن، اگر به آمار جمعیت ایران و درصد جمعیت شهری درسال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵توجه کنیم، مشخص می شود جمعیت کل ایران درسال ۱۳۳۵نزدیک به ۱۹ میلیون و جمعیت شهری۳۱درصد آنرا تشکیل می داده است، درحالی که درسال ۹۵ جمعیت ایران به حدود۸۰میلیون نفر افزایش یافته و درصد جمعیت شهری به بیش از ۷۱ درصد رسیده است با در نظر گرفتن افزایش شدید جمعیت شهری و به تبع آن تغییر الگوی مصرف وافزایش بی سابقه مصارف آب شهری، طراحی شهر و مسکن با هدف استفاده بهینه از آب و کاهش هدررفت آن به ویژه آب بهداشتی باید در اولویت قرار بگیرد.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت های خود به تشریح علل کاهش منابع آبی کشور پرداخت و گفت: در دهه های اخیر گرمایش جهانی وافزایش متوسط دما، شرایط خشکی را در مناطق خشک ونیمه خشک که بخش اعظم کشور ما را نیز شامل می شود تشدید کرده است، بنابراین اگربا کاهش بارش نیز مواجه نبودیم افزایش حدود یک و نیم درجه ای دما، خود سبب افزایش تبخیر و کاهش بارش برف می شد، درحالی که در طول این دوره با کاهش بیش از۲۰ درصد متوسط بارش نیز مواجه بوده ایم، بنابراین، این وضعیت درکاهش منابع آب به خصوص منابع آب سطحی موثر بوده است، ولی علت اصلی کاهش منابع آبی کشور برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و مصرف آن در کشاورزی با بازده اقتصادی ناچیز بوده است، علاوه بر آن، مهار بیش از حد آب های سطحی برای مصارف شهری منجر به افزایش بیلان منفی آب در دشت های کشور شده است.
دکتر جعفربگلو یاد آور شد: البته باید توجه داشت جمعیت کشور از حدود کمتر از۲۶میلیون نفر در سال ۱۳۴۵ به نزدیک ۸۰میلیون در حال حاضر رسیده و نیاز به مصرف آب در بخش های مختلف افزایش یافته است و در دوره زمانی یاد شده با احداث سدهای متعدد در کشورهای پیرامونی با کاهش شدید ورودی آب به داخل کشور مخصوصا در شرق ایران که از رونق کشاورزی خوبی برخوردار بود، مواجه بوده ایم.
به گفته وی درچنین شرایطی در کشورما که بخش اعظم آن را مناطق نیمه خشک، خشک و بیابانی تشکیل می دهد، حکمرانی آب به مدیریتی با رویکرد علمی، دقیق و خردمندانه نیاز دارد که تاکنون به علت عدم جامع نگری مورد غفلت قرار گرفته و نیازمند مدد جستن مدیران ودستگاه های اجرایی از مراکز علمی پژوهشی کشور است، البته مدیریت بخش آب کشور در مهار آب های سطحی خروجی از کشور موفقیت نسبی داشته است.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در بخش هشتم برنامه ششم توسعه یعنی بخش آب، دولت و وزارت جهاد کشاورزی موظف شده اند
برای مقابله با کم آبی، تعادل بخشی به سفره های آب زیر زمینی و جبران تراز آب و پایدارسازی سرزمین اقدامات متعددی را انجام دهند که یکی از آنها طراحی و اجرای الگوی کشت با تاکید بر محصولات راهبردی وارتقای بهره وری آب است و وزارت نیرو موظف شده است تخصیص آب را مطابق طرح الگوی کشت در اختیار کشاورزان قرار دهد. تهیه واجرای الگوی کشت در ایران نیازمند لحاظ کردن جنبه های متعدد و پیچیده فنی، اکولوژیک، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که مسلما تکرار راهکار قبلی که توسط واحد های داخلی هر وزارتخانه ارائه می شد، راه به جایی نخواهد برد.
دکتر جعفربیگلو گفت: همه این برنامه ها و اقدامات باید در راستای آمایش سرزمین انجام شود و در این مسیر آمایش موضوعی، آب بایستی بصورت ویژه در دستور کار قرار داده شود، بدیهی است استفاده از توانمندی های دانشگاه ها دراین زمینه ها ضروری است و در این راستا دانشکده جغرافیا و موسسه جغرافیا دانشگاه تهران که تجربه طولانی در مطالعات محیطی و روابط انسان ومحیط دارد برای همکاری وهمفکری با دستگاه های اجرایی و تصمیم گیری اعلام آمادگی می کند.الگوی کشت باید منطبق با شرایط آبی کشور شود.
*زمان بارندگی با فعالیت های کشاورزی در کشور مناسب نیست
دکتر مجتبی قدیری استاد رشته برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران هم نامناسب بودن زمان بارندگی در کشور با فعالیت های کشاورزی را از جمله مشکلات کم آبی جامعه دانست و گفت: متاسفانه عمده بارندگی زمانی در کشور رخ می دهد که کشاورزان به آن نیاز ندارند یا بارندگی ها در طی سالیان متوالی از یک میزان ثابتی بر خوردار نیست.
وی افزود: به عنوان مثال در اواخر دهه ۶۰ بارندگی های سیل آسایی در جنوب خراسان و استان های جنوبی کشور بوقوع پیوست، بطوری که روستاییان و کشاورزان فکر می کردند سال های آینده سال های پرآبی خواهد بود و در نتیجه بسیاری از اراضی کشاورزی و حتی مراتع را به امید برداشت محصول خوب به زیر کشت بردند.
حال آن که آمارها نشان می دهد برخلاف انتظار روستاییان و کشاورزان، میزان بارندگی در سال های بعد به شدت کاهش یافته است.
به گفته وی میزان افزایش و کاهش بارندگی ها گاهی به حدود ۳۰درصد متوسط بارش سالیانه می رسد که این رقم بسیار بالاست و خسارت های سنگینی به بخش کشاورزی کشور وارد می کند.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به استفاده نا مناسب از منابع آبی کشور در کشاورزی سنتی، ورود دستگاه های برقی برای حفر چاه را عاملی برای برداشت بی رویه از منابع آبی کشور خواند و گفت: این موضوع در حالی در کشور اتفاق می افتد که میزان ذخایرسفره های زیر زمینی آبی کشور ثابت است.
به گفته وی میزان ذخایر آبی کشور با میزان نزولات جوی ارتباط مستقیم دارد و هرچقدر ما بتوانیم آب های حاصل از بارندگی را جذب کنیم به همان میزان می توانیم از منابع آبی خود برداشت کنیم.
دکتر قدیری گفت: رواج استفاده از دستگاه های برقی برای حفر چاه، گسترش بازار مصرف آب و افزایش جمعیت باعث شده است که نتوانیم متناسب با رشد جمعیت در تامین آب مصرفی توفیق داشته باشیم.
این استاد دانشگاه علاوه بر افزایش رشد جمعیت و تغییر رژیم مصرفی آب، موضوع توسعه شهرها را هم از دیگر عوامل افزایش میزان بهره برداری از منابع آبی کشور دانست و گفت:تعداد شهرهای ایران از یکصد و نود ونه شهردرسال ۱۳۳۵ به بیش از یک هزار و ۲۰۰شهر در حال حاضر رسیده است که بخشی از این شهرها در زمین های کشاورزی و مراتع مستقر شده اند.
وی با اشاره به اینکه در کشورمان هرجا که خوش آب و هوا باشد درخطر شهر شدن قرار دارد، یادآور شد: با این حساب از یک سو اراضی کشاورزی ما محدود و از سوی دیگر جمعیت کشور زیاد شده و این افزایش جمعیت منجر به تغییر رژیم مصرف آب در کنار سایر موارد مصرفی شده است.
به گفته وی درگذشته مردم هر منطقه سعی می کردند در رژیم غذایی خود از موادی استفاده کنند که تولید خودشان بود اما امروزه رژیم غذایی مردم در استان های مختلف تغییر کرده و همه از بخش کشاورزی انتظار دارند که جوابگوی نیازهای مصرفی آنها باشد.
دکتر قدیری با انتقاد از نبود یک برنامه جامع برای کشت منطبق با وضعیت ذخابر آبی کشور گفت: متاسفانه محصولاتی در کشورکشت
می شود که از نظر نیاز به آب، پرمصرف محسوب می شوند، در صورتی که آب کافی برای کشت آنها وجود ندارد مانند صیفی جات که به رغم مصرف بالای آب، چندین سال است که دراین زمینه به امید صادرات آنها فعالیت می شود درحالی که مقرون به صرفه نبوده و از این طریق منابع آبی کشور به هدر می رود.
وی با اشاره به اینکه در صورت فقدان برنامه جامع در این خصوص، کشور روز به روز با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد از وجود تبعیض در نوع نگاه به کشاورزی و روستاییان در مقایسه با بقیه بخش ها انتقاد کرد و یادآور شد: چگونه است که از روستاییان و کشاورزان انتظار داریم نیازهای کشور را تامین کنند اما حمایت های کافی از آنها به عمل نمی آوریم.
*زمان تصمیم گیری های جزیره ای سپری شده است
رئیس دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران هم با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های این دانشکده مسائل اقلیمی است، گفت: برای این منظور بخش وسیعی از گروه جغرافیای طبیعی با همکاری اعضای هیأت علمی، دانشجویان دوره دکترا و تحصیلات تکمیلی در حوزه اقلیمی مطالعاتی را انجام می‌دهند، مضاف بر اینکه دامنه این مطالعات به حوزه زراعت و مسائل مربوط به کشاورزی و اقتصاد روستا نیز کشیده می شود.
دکتر ابراهیم مقیمی با بیان اینکه دیگر زمان جزیره‌ای فکر کردن، کار کردن و تصمیم گرفتن تقریباً سپری شده است، افزود: نتایج تصمیمات جزیره‌ای منجر به آلودگی هوا، رخدادها و مخاطرات محیطی، تمرکز جمیعت و اضمحلال زمین‌های کشاورزی می‌شود و امروز زمان هم‌گرایی و هم‌سویی برای برون‌رفت از چنین وضعیتی است.
وی با اشاره به اینکه دانشکده جغرافیا از لحاظ علمی پتانسیل بسیار خوبی دارد، عنوان کرد: این دانشکده حدود ۲۷۰ دانشجوی دکترا دارد و کارهای تحقیقی بسیاری در دانشکده توسط این دانشجویان صورت می‌گیرد و بهتراست این تحقیقات همسو با نیازهای جامعه تعریف شوند.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: آنچه به‌عنوان بحث خشکی و خشکسالی در ایران مطرح می‌شود ترکیبی است و سهم خشکی و خشکسالی از کاهش بارش، درصد تعریف شده‌‌ای است، اما فعالیت‌هایی که در بخش‌های دیگر صورت می‌گیرد به تشدید این وضعیت کمک می‌کند، هم چنین موقعیت جغرافیایی ایران نیز تا حدودی کمک کننده این شرایط خشکی است.
وی تغییرات اقلیمی، کاهش بارش، جریان‌های هیدرولوژیک و ماهیت هیدرولوژیک شبکه‌های آبراهی، نوع رخنمون‌های سنگی و رسوبی، مسئله تکنولوژی، استحصال آبهای عمیق زیر سطحی، حوزه فرهنگ و شهرنشینی، اکولوژی و کشاورزی را از جمله مسائلی برشمرد که هر یک در به وجود آمدن خشکی و خشکسالی در ایران سهمی را ایفا می‌کنند.
دکتر مقیمی گفت: به هر یک از این فاکتورها و سهم آنها در وضعیت خشکی باید توجه شود و منطقی نیست که همه این مسائل را فقط به کاهش بارش ناشی از شرایط اقلیمی ارتباط دهیم.
وی تصریح کرد: طبق آماری که ناسا در مقیاس جهانی منتشر کرده است از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۲۰ روند گرم شدن کره زمین ادامه داشته و تقریباً ما در مرز یک درجه هستیم اما با توجه به
پیش بینی‌های که شده برای پایان قرن ۲۱ این افزایش تا ۲.۵ درجه است، همچنین طبق گزارش های مرکز ملی خشکسالی از سال ۱۳۴۷ دمای هوا روند افزایشی داشته که این می‌تواند در روند خشک‌تر شدن شرایط اقلیمی ما تأثیرگذار باشد.
رییس دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران ضمن اشاره به توان اعضای هیأت علمی و دانشجویان دوره دکترا گفت: ما در این دانشکده آمادگی داریم در زمینه‌های مختلف از جمله داده‌آوری و تحقیقات داده‌ای، مباحث مربوط به پروژه اقلیم، منابع آب و خاک، تناسب اراضی، کاداستر، نظام بهره‌وری، داده‌پردازی و مدلینگ، نظارت و آموزش، بسترسازی و اطلاع‌رسانی با سازمان هواشناسی، وزرات جهاد کشاورزی، شهرداری تهران و سایر نهادها همکاری داشته تا بتوانیم بحث کاهش منابع آب و بارش را به گونه‌ای جبران کنیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود بر نقش دانشگاه ها در حل معضلات جامعه تاکید کرد و گفت: کسانی که بروز برخی مشکلات و معضلات را مخصوصا در حوزه آب کشور به پای کم کاری یا عدم مشارکت دانشگاه ها می گذارند و مدعی هستند سیاست های نادرست آبی در گذشته مورد اعتراض محافل علمی قرار نگرفته است، بهتر است به این پرسش پاسخ بدهند که چرا تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها در این حوزه پشت درهای بسته انجام شده و می شود.
به گفته وی در این تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها رویکرد مراجعه به دانشگاه ها بسیار ضعیف و جای نوآوری های علمی در آنها تقریبا خالی بوده و سیاست گذاران و مسئولان گوش شنوایی برای شنیدن این نوآوری ها و توصیه های دانشگاهی نداشتند و ندارند.
رییس دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران معتقد است که اگر چاره جویی معضلات کشور با هدایت مراکز علمی و دانشگاه ها صورت بگیرد این معضلات کمتر به جامعه آسیب می رساند.
دکتر مقیمی از کسانی که مدعی کم کاری یا بی تفاوتی دانشگاهیان نسبت به معضلات آب کشور بودند خواست با مدرک و سند این ادعای خود را ثابت بکنند.
به گفته وی مسلم است دانشگاهیان به موقع به سیاست های غلط آبی در کشور اعتراض کرده و هشدارهای لازم را داده بودند، ولی برنامه ریزان و تصمیم گیران ذیربط، وقعی به هشدارهای دانشگاهیان ننهادند.
تاج محمد کاظمی
منبع: روزنامه اطلاعات 30دی 96
