به گزارش ایسنا، هفته‌نامه صدا نوشت: «۱۹ شهریور سالروز درگذشت آیت‌الله سیدمحمود طالقانی است. هر پاسخی به این سوال که «اگر آیت‌الله طالقانی زنده بوده امروز چه می‌کرد؟» ناگزیر همراه با احتمال است اما غیرممکن نیست. نزدیک‌ترین راه برای یافتن پاسخ، مراجعه به اشتغالات فکری و سیره عملی و خصوصا دغدغه‌های آیت‌الله طالقانی است که زندگی خود را با آنها سر کرد. اشتغال فکری و دغدغه اصلی آیت‌الله طالقانی را باید در دو لایه جست‌وجو کرد. یعنی در زندگی او به عنوان یک روحانی و به عنوان یک مرد سیاسی.

طالقانی: شخصیت روحانی

او یک روحانی بود که در حوزه‌های علمیه ایران و نجف درس خوانده بود و با کسب بالاترین مراجع علمی و فقهی به مرحله اجتهاد رسیده بود اما به دنبال مرجعیت و زعامت دینی نبوده بلکه با درک نیازهای زمانه خود، به فعالیت دینی و فرهنگی برای رشد فکری مردم و آگاهی‌رسانی و گسترش فرهنگ دینی مردم پرداخت. آیت‌الله طالقانی در این کار سراغ طبقات نخبه و درس‌خوانده رفت و سعی کرد با آنها گفت‌وگو کند و نیازهای زمانه خود را از زبان ایشان بشنود.

وی با نخبگان و پژوهشگران و روشنفکران ارتباط مستمر داشت و جلسات بحث و بررسی را برای مباحث فکری و عقیدتی روز و مکاتب سیاسی به ویژه تعالیم کمونیسم تشکیل داد. در آن روزگار آیت‌الله طالقانی با توجه به نیازهای روز، روشنگری و دفاع از تعالیم دینی و قرآنی در مقابل شبهه‌افکنی‌ها و موج‌های جدید فکری از قبیل پاک‌دینی کسروی یا انتقادات سنگین علمی و فکری در مورد اسلام و تشیع را وجهه همت خود قرار داد. آیت‌الله طالقانی با چنین سبک و شیوه‌ای، نوآوری بزرگی در سنت تبلیغ روحانیان به وجود آورد.

سخنرانی‌های او در رادیو در دهه ۱۳۲۰ که با اطلاع و تشویق آیت‌الله بروجردی انجام می‌شد، نخستین حضور یک روحانی در دستگاه رادیو به شمار می‌رفت. آیت‌الله طالقانی هم مانند هر روحانی دیگری، مسجد و محراب داشت و با مردم عادی ارتباط مستقیم برقرار می‌کرد و از سنت عملی روحانیان در تبلیغ مانند سخنرانی در جلسات دینی و هیأت مذهبی و پیش‌نمازی در مساجد به دور نبود اما آن را به سبک خود انجام می‌داد. باری، اوج فعالیت‌های آیت‌الله طالقانی به عنوان یک روحانی را باید در مسجد هدایت در دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ مشاهده کرد. جلسات تفسیر قرآن و درس او در این مسجد و خصوصا دعوت از فضلا و روحانیون و روشنفکران برجسته مانند مهندس بازرگان، دکتر سحابی، شهید باهنر، شهید بهشتی، شادروان محمدتقی جعفری و دیگر پیشگامان نوآوری دینی برای سخنرانی، در ساختن و پرداختن شاکله فکری و دینی نسل‌های نو نقش مهمی داشته است. پایه‌های تفسیر پرتوی از قرآن نیز در همین جلسات گذاشته شد و بعدا در دهه ۱۳۴۰ ادامه یافت.

تأملی در سیر زندگی آیت‌الله طالقانی به عنوان یک روحانی و سبک و شیوه او در تبلیغ نشان می‌دهد که او به خوبی نیازهای دوران خود را درک کرده بود و بدون این‌ که دچار افراط شود، به دنبال نوآوری فکری و نوسازی فکر دینی بوده است. هدف او تلفیق آموزه‌های دینی با نیازهای حادث و تطبیق دین با یافته‌های علمی و بالاخره دفاع از کیان دین و فرهنگ مردم به زبان روز و رفع شبهات و اثبات حقانیت قرآن کریم و آموزه‌های اسلام بوده است.

طالقانی: رجل سیاسی

زندگی سیاسی او چهره دیگری از وی ترسیم می‌کند و بخش دیگری از اشتغالات فکری و دغدغه‌ها و نگرانی‌های او را نشان می‌دهد. شروع فعالیت سیاسی او در دهه ۱۳۲۰ و اوج آن در دهه ۱۳۳۰ و دهه ۱۳۴۰ است. در این دو دهه مهم‌ترین مسائل روز سیاسی عبارت است از مساله بی‌حجابی در عصر رضا شاه، مساله ملی‌ شدن نفت در دهه ۳۰ و بالاخره نهضت ۱۵ خرداد در دهه ۴۰ و اوج استبداد شاهنشاهی و حکومت ساواک در دهه ۵۰ که وی اغلب در زندان بود. بحث و گفت‌وگو درباره منش و روش سیاسی آیت‌الله طالقانی در هر یک از این ادوار مختلف‌، مستلزم مراجعه به سوابق و تاریخ آن سه دهه است اما مبارزه با استبداد و استعمار دفاع از قانون اساسی مشروطه واقعی و حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش به ویژه فلسطین و شیوه مدارا و تلاش برای فهم و سپس اقناع مخالفین همراه با سعه صدر و احترام به عقاید دیگران از ویژگی‌های مبارزه سیاسی او در این دوره است.

همکاری در تأسیس نهضت مقاومت در جریان مبارزات جبهه ملی و سپس همکاری با نهضت آزادی و همچنین سال‌های زیاد زندان و تبعید با صبوری همراه با استقامت در نظر و عمل سیاسی نیز در همین سال‌ها است که رخ می‌دهد و وجهه سیاسی او را پررنگ‌تر می‌کند اما به نظر من نکته مهم که در اواخر حیات سیاسی آیت‌الله طالقانی رخ داد، پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ است که مجاهدت‌ها و زحمات آیت‌الله طالقانی و دیگر مبارزان و پیشگامان، به بار نشست و طومار ۲۵۰۰ سال سلطنت و استبداد را در هم پیچید و انقلاب پیروز شد و قدرت را در دست گرفت.

برای متفکرین و مبارزین سیاسی کمتر پیش می‌آید که نتیجه تلاش‌ها و مبارزات خود را در زمان حیات خود مشاهده کنند ولی آیت‌الله طالقانی این بخت را داشت که فروریختن بساط استبداد و پیروزی مردم را که عمری بر سر آن گذاشته بود به چشم ببیند اما نکته‌ای که در زندگی سیاسی او شاخص و برجسته است این است که او شیفته قدرت نشد و به دلیل صداقت و بینش دینی و سیاسی عمیقی که داشت، زودتر از همه متوجه شد که تازه اول کار است و اگر غفلت شود یا کار به دست آدم‌های طماع و قدرت‌پرست و عوام‌فریب و توده‌های انقلابی و هیجان‌زده بیفتد، زمینه‌ برای سوءاستفاده و انحراف فراهم می‌شود. مراجعه به سخنرانی‌های ایشان در هشت ماه پس از پیروزی انقلاب و خصوصا خطبه‌های ایشان در نماز جمعه تهران به خوبی نشان‌دهنده دغدغه اصلی او است. تأکید بر این که مردم باید در امور کشور و جامعه حضور داشته باشند (شوراها) و نیز تأکید بر این که هدف اصلی و نهایی انقلاب، نجات انسان است و سرنگونی رژیم استبداد، نقطه آغاز این حرکت بزرگ است، همواره در سخنان ایشان بوده است. نقطه اوج نگرانی آیت‌الله طالقانی را که بیشتر به یک پیش‌بینی هوشمندانه شبیه است تا یک خطابه، می‌توان در آخرین سخنرانی ایشان در نماز جمعه در مرداد ۱۳۵۹ که در بهشت زهرا برگزار شد - یعنی یک ماه قبل از درگذشت ایشان- دید. اخطار نسبت به عوام‌فریبی و سوءاستفاده از اعتماد مردم، بها دادن به مردم به عنوان صاحبان اصلی انقلاب و تأکید بر هوشیاری در مقابل وعده‌های توخالی و ... به جای هرگونه توضیح و شرح بهتر است بخشی از عین سخنان ایشان را بیاوریم: «انسان می‌خواهد آزاد نفس بکشد، آزاد زندگی کند و در مقدرات خودش آزاد باشد. آن کس که وعده آب و نان فقط می‌دهد، دلسوز بشر نیست.»

و اما امروز

از آن‎ چه گفتیم می‎توان فهمید که اگر آیت‌الله طالقانی در روزگار ما به سر می‌برد، با موج‌سازی‌های فرهنگی برای پنهان‌ کردن حقایق از مردم یا اشرافی‌گری تازه به دوران رسیده‌ها، با تنگ گرفتن و سخت‌ گرفتن به رسانه‌ها، با سخت‌گیری‌ها و نظارت‌های جورواجور و البته بی‌جا بر حق انتخاب مردم، با سخت‌گیری بر صاحبان اندیشه و هنر مخالفت می‌کرد، او آزاده‌مردی بود که درد دین‌داری همراه با آزادی هر دو را داشت. شیفته دین‌داری همراه با آزادی و کرامت انسان بود. اگر آیت‌الله طالقانی در روزگار ما به سر می‌برد، هیچ نماینده‌ای در مجلس یا غیر آن جرأت نمی‌کرد به اصحاب رسانه اهانت کند، چه رسد که دست از آستین قدرت برآورد و مشت بر دهان خبرنگار بکوبد. اگر آیت‌الله طالقانی در روزگار ما بود، با عوام‌فریبی و فریفته عوام‌ شدن هر دو مبارزه می‌کرد و با خرج‌ کردن ثروت ملی برای جمع‌آوری آراء و وعده‌های آب و نان مبارزه می‌کرد و آنها را کینه‌توزترین دشمنان خدا می‌دانست.»

علی‌اکبر کریمی، عضو کمیسیون نظارتی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: مناطق آزاد تجاری و اقتصادی از اهداف پیش‌بینی شده خود در قانون منحرف شدند و در مسیر واردات‌محوری حرکت می‌کنند و در سال‌های اخیر نگرانی‌هایی درباره عملکرد این مناطق به‌وجود آمده است.

او افزود: اقلام مختلف کالا نظیر پوشاک، لوازم بهداشتی و آرایشی، مواد خوراکی و بسیاری دیگر از تولیدات خارجی از طریق مناطق آزاد وارد کشور می‌شود و واردات‌محوری در مناطق آزاد را به دنبال داشته که مغایر با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است و آثار و تبعات سویی را به دنبال داشته است.

وی تصریح کرد: توفیق نداشتن مناطق آزاد در توسعه صادرات، جذب نکردن مطلوب سرمایه‌گذاری خارجی با وجود تسهیلات مناسب برای این مناطق، عزل و نصب‌های متعدد مدیران ناموفق در این مناطق و رشد اقتصادی نامطلوب از مشکلات موجود و محورهای تحقیق و تفحص است.

نماینده اراک اظهار کرد: لایحه تشکیل مناطق آزاد جدید از سوی دولت در شرایطی تقدیم مجلس شده که مناطق آزادی که پیش از این در کشور تشکیل شده بود، عملکرد مثبت و قابل دفاعی نداشتند و بیش‌تر به سکوی واردات تبدیل شدند تا محلی برای توسعه صادرات و ایجاد فضای اقتصادی به نفع کشور؛ و کمیسیون اقتصادی در مجلس دهم نیز به شرط تامین شروط مشخصی با این لایحه موافقت کرده بود. از این رو تعدادی از نمایندگان با تنظیم تقاضای تحقیق و تفحص از برخی مناطق آزاد به دنبال نظارت بر عملکرد این مناطق و جلوگیری از تجربه ناموفق گذشته در لایحه جدید دولت برای تشکیل مناطق آزاد هستند.

او در پایان تصریح کرد: درخواست تحقیق و تفحص از مناطق آزاد با 10 امضا تقدیم هیات رییسه مجلس شد و تعداد زیادی از نمایندگان نیز موافقت خود را با آن اعلام کردند و به محض تکمیل مراحل قانونی آن و موافقت مجلس این تحقیق و تفحص وارد فاز اجرا خواهد شد.

به گزارش ایسنا، عصر ایران نوشت: «این روزها هر اتفاقی در مجلس شورای اسلامی ‌می‌افتد، بخشی از جامعه و مهم‌تر از همه اصلاح‌طلبان از محمدرضا عارف انتظار دارند تا نقش پررنگی در مسائل و اتفاقات داشته باشد.

این انتظار نشان می‌دهد که عارف به عنوان رهبر در میدان اصلاحات پذیرفته شده است و جریان اصلاحات از او انتظار دارند در فضای سیاسی کشور فعال باشد و نقش تاریخی و مهم خود را بازی کند. امروز بعد از گذشت سه دوره اصلاح‌طلبان در مجلس بیش از 100 کرسی دارند. این حضور پررنگ باعث شده، رای‌دهندگان به فهرست امید انتظار تکاپوی سیاسی بیشتری از این فهرست و رییس آن یعنی محمدرضا عارف داشته باشند.

محمدرضا عارف اما از زمان آغاز مجلس دهم تا امروز نتوانسته است چهره فعالی از خود نشان دهد و همین باعث شده است سیل انتقادها به سوی او روانه شود. به نظر می‌رسد جریان اصلاحات در تعریف خود از نقش عارف دچار یک اشتباه استراتژیک شده است.

اصلاحات از عارف انتظار دارد جور تمام رهبران خود را به عنوان منتخب اول تهران در مجلس دهم به دوش بکشد. به نظر می‌رسد این انتظار از ابتدا هم اشتباه بوده است. با نگاهی به نقش عارف در سال‌های گذشته می‌توان پی به این معنا برد که او یک سیاستمدار آرام است. یا حتی می‌شود گفت نگاه او به سیاست عارفانه است نه سیاست‌ورزانه.

عارف نشان داده اهل سکوت است نه هیاهو و مشخص نیست چطور رهبران اصلاحات از او انتظار دارند در خط مقدم رقابت با اصول‌گرایان داد بزند و نقشی همچون مطهری را در مجلس دهم بازی کند.

عارف در اوج درگیری‌های سیاسی اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان در سال 88 و بعد از آن که تقریبا تمام فعالان سیاسی کشور درگیر آن بودند، روش میانه را انتخاب و بیشتر سکوت کرد و ترجیح داد وارد حوادث آن سال نشود. البته باید گفت حضور او در صحنه سیاسی کشور در این سال‌ها به ویژه بعد از 92 مدیون همین سکوت او در سال 88 بود. بسیاری از اصلاح‌طلبان به خاطر حضور در حوادث بعد از انتخابات سال 88 از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شدند.

جریان اصلاحات از عارف باید اندازه محمدرضا عارف انتظار داشته باشد. عارف «سیاستمدار – چریک» نیست و این را رای‌دهندگان به فهرست امید باید بدانند. عارف باید در مجلس دهم نقش ستون خیمه اصلاح‌طلبان را بازی کند اما رقابت میدانی با رقیب را دیگر اصلاح‌طلبان نظیر حضرتی، کواکبیان، تابش و ... بازی کنند.

شاید قبل از انتخابات از عارف چهره‌ای غیرواقعی ساخته شد. حالا اما حداقل می‌شود این نگاه را تغییر داد و از عارف اندازه عارف انتظار داشت. عارف نشان داده است، اهل معجزه نیست، چون سیاست دنیای معجزه نیست بلکه سپهر سیاست دنیای واقعیت است. پس باید باد واقعیت عارف کنار آمد.»

به گزارش ایسنا، دکتر ناصر فکوهی، استاد دانشگاه تهران و مدیر مؤسسه انسان‌شناسی و فرهنگ در روزنامه ایران نوشت: «گفتمان و رفتار سیاسی، بنا بر تعریف و پیش از ظهور نظام‌های دموکراتیک، روندهایی آمرانه و استوار بر تنبیه، تحمیل درد و عذاب و محرومیت بوده‌اند. این ساختار تنبیهی که به قول ماکیاولی مبنای خود را بر «ترس» بر پا می‌کرد، تا زمانی که قدرت‌ها مدعی بودند یا باشند که مشروعیت خود را یا از خدایان به دست می‌آورند یا از اشرافیت خون و نژاد و هر نوع برتری «طبیعی»، نیاز به شکل و محتوای دیگری از مشروعیت با عنوان «محبوبیت» و «مورد پسند بودن» نداشته و ندارند.

اما با روی کار آمدن نظام‌های دموکراتیک در کشورهای مرکزی و سپس تقلید تصنعی از آنها در کشورهای پیرامونی، ادعای مشروعیت داشتن قدرت سیاسی، به دلیل محبوبیت مردمی آن نیز مطرح می‌شود و هر چه بیشتر به عنوان یک «استدلال» و دلیلی که به خودی خود مشروعیت‌بخش است، اصل دموکراتیک و مردمی بودن را به خود نسبت داده و مشروط می‌کند.

از همین زمان است که «پوپولیسم» یا عامه‌گرایی (که لزوماً برابرنهاده مناسبی برای آن واژه نیست) به بخشی تفکیک‌ناپذیر از گفتمان و رفتار دموکراتیک تبدیل می‌شود. از این زمان است که قدرت‌های سیاسی تلاش می‌کنند روند سیاست را از واقعیت زندگی روزمره دور کرده و در جایی در دوردست، در اتوپیاهایی قرار بدهند که اغلب دست نایافتنی و حتی خیالین و ساختگی هستند و البته تقریباً همیشه با این ادعا که می‌توان آنها را، اگر مردم حاضر باشند، بهایش را پرداخت کنند، به دست آورند؛ بهایی که اغلب بسیار سنگین و بی‌رحمانه بوده اما به این صورت برای مردم تشریح نشده است و از همه بدتر، تجربه‌ای واقعی به ما نشان نمی‌دهد که پرداخت چنین بهایی لزوماً نتیجه‌ای دربرداشته باشد.

با وجود این و از آنجا که نظام‌های کنش اجتماعی و کنشگران اجتماعی عموماً بر اساس فراموشی دردها و ناکامی‌ها و به خاطر سپردن خوشی‌ها و موفقیت‌ها کار می‌کنند، نظام‌های اجتماعی نیز برای «گفتمان اتوپیایی» حتی سطحی‌نگر ارزش و قابلیت بیشتری نسبت به «گفتمان‌ها و رفتارهای واقع‌گرایانه‌ای» قائل هستند، که تلخ به نظر می‌آیند و نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در سطح وعده‌های پیش‌پاافتاده و بدون پشتوانه باقی بمانند و بر عکس تمایل دارند با تحلیل و اندیشیدن دقیق‌تر و ژرف‌تر به راه‌حل‌هایی اساسی‌تر دست پیدا کنند.

«اتوپیا» همیشه تحقق یافتن اهداف خود را به یک «اراده‌گرایی کاذب» موکول می‌کند که مدعی است هر کسی و هر گروهی می‌تواند داشته باشد. تفکر اتوپیایی کمترین تلاش را از کنشگر اجتماعی می‌خواهد و حتی وقتی بهایی سنگین در راه است، وعده آن را می‌دهد که این بها پرداخت خواهد شد و از موانع و مشکلات عبور می‌کنیم. به عبارت دیگر مشکلات را کوچک جلوه داده و دستیابی‌ها را ساده می‌نمایاند.

شاید هم بتوانیم این گونه بگوییم که «اتوپیا» فرآیند «وعده دادن» را به یکی از سکانس‌های واقع‌گرایانه رسیدن به حقیقت و اهداف مورد نظر تبدیل می‌کند. یعنی وقتی وعده‌ای داده می‌شود بی‌شک چیزی در انتهای راه در انتظار ما است که با این وعده ارتباطی منطقی و حتی ضروری دارد و البته گفتمان اتوپیا، بیشترین انطباق را با سیستم حیاتی ما دارد و برای آن ضروری است.

این در حالی بود و هست که گفتمان واقع‌گرایانه که «اخلاق‌گرایی» را بر «اراده‌گرایی» ارجح می‌داند، بر این باور است که ترسیم چشم‌اندازهای اتوپیایی و ادعای در دسترس بودن تضمینی آنها با کمترین تلاش یا حتی با تلاش‌هایی سخت ولی لزوماً ممکن، غیر اخلاقی‌ترین کاری است که یک سیاستمدار می‌تواند انجام دهد. به همین دلیل نیز گفتمان واقع‌گرا ناچار است بیشتر بر تلاش سرسختانه (اما بدون تضمین برای دستیابی به هدف) کنشگران اجتماعی تأکید کند، بدون آن که امیدی اضافه و خیالین را بر استدلال‌های خود بیفزاید.

بنابراین شاید بدیهی به نظر برسد که «گفتمان پوپولیستی» باید همواره به صورتی طبیعی بر «گفتمان واقع‌گرا» برتری ظاهری داشته باشد، در حالی که واقعیت دو قرن دموکراسی چنین چیزی را نشان نمی‌دهد. بر عکس، آنچه با اطمینان از بررسی تاریخ معاصر ایران و جهان بیرون می‌آید، گویای نکته‌ای اساسی است: نه در هر شرایطی بلکه وقتی شرایط جامعه‌ای از «عقلانیت» فاصله بگیرد، گفتمان پوپولیستی در آن طرفداران بیشتری پیدا می‌کند.

پوپولیسم در کشــورهای توسعه‌نایافته ممکن است سبب شود فردی به سادگی با لاف و گزاف‌هایش به قدرت برسد اما در کشورهایی که دارای عقلانیت و تجربه واقعی دموکراتیک هستند، این گفتمان به‌رغم آن که ممکن است در مراحل ابتدایی خود موفقیت‌هایی به دست آورد، چون طبیعت انسان بر انتظار استوار است اما پس از این مرحله با دخالت اندیشه و عقل انسانی بازمی‌ایستد. به عنوان مثال موفقیت‌های پوپولیسم در آرژانتین دوره پرون یا در دوره‌هایی در ایران که تا رأس قدرت سیاسی هم پیش رفت.

از این رو اگر فرض عقلانی خود را ضرورت استفاده و بهره‌برداری از تجربه‌های سیاسی پیشین برای ساختن رفتارهای سیاسی آتی، بدانیم، گفتمان و رفتار دموکراتیک به هیچ عنوان نباید دچار «وسوسه پوپولیستی» شود بلکه باید در همان حال که برای کنشگران راه رسیدن درست را مبتنی بر تلاش سخت و آگاهی داشتن به همه مشکلات اعلام می‌کنند با توجه به تجربیات نشان دهد چرا گفتمان پوپولیستی جز سرابی خطرناک نیست. تــن دادن بــه عافیــت‌طلبـــی پوپولیستی که نوعی تن دادن نخبگان سیاسی به سطحی‌نگری است و هراس از این که محبوبیت مردمی را از دست دهند، خطرناک‌ترین راهکاری است که یک نظم در راه دموکراسی می‌تواند پیش گیرد.

پیروزی به قیمت درغلتیدن در گفتمان و رفتار پوپولیستی که اعتقادی هم به آن نداریم، اگر هم به دست بیاید نه فقط ناپایدار است بلکه زمینه را برای پیروزی‌های بزرگ‌تر پوپولیست‌های واقعی فراهم می‌کند.

پوپولیسم هرگز نتوانسته از شکست ناگزیر خود در راه دستیابی به اهداف مورد ادعایش جلوگیری کند و در عمل و به‌رغم هرگونه حسن نیاتی که ممکن است در آن باشد، ویرانگر بودنش همیشه به اثبات رسیده است. شکستی که یا در کوتاه‌مدت از راه می‌رسد یا در میان و دراز مدت، زیرا با اصل عقلانیت ضرورت مدیریت قدرت برای ساماندهی به زندگی اجتماعی در تضاد است.»

به گزارش ایسنا، حمیدرضا جلایی پور عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در نشستی که با عنوان« پویایی‌ها و ضرورت تداوم ائتلاف اصلاح طلبان، اعتدال‌گرایان و اصول‌گرایان میانه رو از سال 92 تا 96» از سوی سازمان جوانان و دانشجویان حزب اعتدال و توسعه در سالن اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی برگزار شد، با بیان اینکه «ائتلاف میانه قبل از 92 شروع شد و در انتخابات ریاست جمهوری 92 خودش را نشان داد»، اظهار کرد: انتخابات ریاست جمهوری 92 رخداد مهمی بود که شاید چنان‌که باید دیده نشد؛ عدم تایید صلاحیت هاشمی رفسنجانی یا همان شناسنامه انقلاب، حادثه عجیبی برای فعالان سیاسی به‌شمار می‌آمد. آن ‌موقع کسی فکر نمی‌کرد روحانی رای بیاورد اما این موضوع با ائتلاف تحقق یافت.

جلایی پور با طرح این پرسش که چرا باید ائتلاف حفظ شود، خاطر نشان کرد: از قبل از مشروطه ما با یک مسئله مواجه هستیم که یکی از چالش‌های تاریخ معاصر ماست. آن زمان هم در مشروطه، جامعه ایران دچار فقر، بیماری و اقتصاد به‌هم ریخته بود. مشروطه‌خواهان دنبال سامان‌دادن به این شرایط بودند. در ایرانی که 11 درصد با سواد داشت مجلس تشکیل شد، اما رکود اقتصادی برای یک دوره 15 ساله کشور را در برگرفت.

وی ادامه داد: بعد از دوره تلخ 15 ساله، به راه حل داشتن دولت منظم نوگرا و متمرکز رسیدند که رضا شاه با وجود آن‌که حاصل کودتا بود اما به پشتوانه این خواست و این تفکر به قدرت رسید. کشور به نظم سیاسی مشارکتی قانونی مشروع مردمی نیاز داشت که در زمان رضا شاه به آن نرسید.

جلایی پور در ادامه اظهار کرد: آن نیاز ادامه پیدا کرد و به‌هر صورت تا کنون این مشکل در کشور وجود دارد. این مشکل را به دو شکل سعی داشتند حل کنند. یکی آمرانه و از حاکمیت به مردم و راه دوم به صورت مردمی و مشارکتی و قانون‌مند، اولی جواب نداد و نیاز به دومی، شدت یافت.

استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران گفت: توسعه دستگاه اداری دولت، توسعه اقتصادی و توسعه ارتش از اتفاقات دوره رضا شاه بود. با این وجود مردم از حکومت او رضایت نداشتند و این به دلیل عدم حاکمیت قانون و مشارکت مردمی در جامعه ایران بود. به دلیل همین نارضایتی‌ها بود که انقلاب اسلامی اتفاق افتاد و مطالبات مردم اسقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بود که بر پایه اخلاقیات و انصاف استوار باشد.

جلایی پور در تشریح شرایط سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: مردم انقلاب کردند ولی شدت بی نظمی در آن شرایط ابتدای انقلاب باعث شد مردم به جان هم افتادند و کار به جایی رسید که مجاهدین خلق به اسلحه دست بردند و سال 60 را می‌توان خشونت‌آمیزترین سال جامعه ایران دانست. اگر امام خمینی نبود و شخصیت کاریزما و نفوذ وی بر دل مردم وجود نداشت انقلاب نجات پیدا نمی‌کرد.

وی افزود: بعد از مشروطه و نهضت ملی و انقلاب اسلامی و سپس جنگ، دولت هاشمی به توسعه و سازندگی پرداخت که لازمه آن روزها بود، به این امید که توسعه سیاسی به دنبال توسعه اقتصادی حادث شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: بعد از دولت خاتمی کسی توجه نکرده بود که 10 میلیون فقیر در کشور وجود دارد. تمام کاندیداها به فکر خود بودند و اشتباه بزرگی رخ داد.

استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران اظهار کرد: دوره احمدی‌نژاد که به توسعه سیاسی و اقتصادی اعتقادی نداشت و بنابراین دوره او دوره ضد توسعه و ضد شایسته سالاری بود. توسعه را غربی شدن و پول مردم را دور ریختن می‌دانستند.

جلایی پور ادامه داد: همه متفکران در دولت احمدی‌نژاد یک سوال داشتند که چگونه کشور می‌تواند از این وضعیت خارج شود؟

وی افزود: ائتلاف پاسخ این سوال بود و توانست شرایط را به نفع مردم تغییر دهد. اما هنوز کشور به آن حاکمیت مشارکتی با نظم سیاسی مردمی منصفانه نرسیده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، تصریح کرد: هنوز ساماندهی سیاسی از مشروطه تا کنون خواست کشور ماست و باید تا حاکمیت مطلق قانون برای آن تلاش شود و ائتلاف بزرگترین سرمایه ما برای رسیدن به آن خواست است.

جلایی‌پور به شرایط فعلی جامعه در مسیر دموکراسی پرداخت و افزود: بسیاری از کشورها برای حاکمیت قانون تلاش کردند و تا کنون کشورهایی که برای آن تلاش کرده‌اند می‌گویند که یک فرآورده نیست، بلکه یک فرآیند سه مرحله ای است؛ مرحله اول، تمهید دموکراسی و برآورده کردن نیازهای پایه مردم است که افغانستان سالهاست در آن دست و پا میزند. مرحله دوم، گذار به دموکراسی است؛ که ایران سالهاست در این مرحله است و مرحله سوم تحکیم دموکراسی است.

وی ادامه داد: چرا ما دو دهه است چالش‌های گذار را داریم؟ زمانی مشکل حل می‌شود که طرفداران حاکمیت قانون، قدرتمند شوند. با حمایت‌های مردمی، قدرت اجتماعی کسانی که طرفدار قانون هستند باید افزوده شود. در انتخابات سال 92 دموکراسی جان تازه‌ای پیدا کرد. باید برجام ملی اتفاق بیافتد. برجام رخداد بزرگ و شاخصه دولت روحانی است.


جلایی‌پور با بیان اینکه در شرایطی که احتمال رخدادهای سخت و ناگوار برای کشور وجود دارد، باید بسیار پخته‌تر عمل شود و ائتلاف مستحکم‌تر به آینده سیاسی کمک کند، گفت: قرار گرفتن در شرایط بد اقلیمی و شرایط پرتنش خاورمیانه، نیازمند ائتلاف در کشور است که این اوضاع را مدیریت کند. همچنین برای مواجهه با افزایش جرم و جنایت و اعتیاد در کشور، نیازمند توسعه اقتصادی و تولید ثروت هستیم تا به تحکیم دموکراسی برسیم.

وی ادامه داد: مهمترین کار، کار حزبی است که برای کار سیاسی در کشور کادر می‌سازد. خوشبختانه کار حزبی در دولت روحانی رونق پیدا کرده است ولی هنوز به مرحله حزب‌یابی نرسیده‌ایم. ما شرایط ساختاری داریم، اما شرایط کارگزاری را نداریم . باید فعالیت سیاسی‌مان را بیشتر کنیم.

استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران گفت: در این شرایط به عمل‌های پخته عاملیتی اعتقاد دارم. عاملیت باید ساختار دهد تا مردم هدایت شوند.

وی در خصوص دولت فعلی و مخالفانش گفت: روحانی اهل تفرق نیست و اهل توسعه است. اما مخالفان روحانی سه کار می‌کنند؛ نخست، در افکار عمومی طوری کار می‌کنند که وضع معیشت را بد جلوه دهند و دولت را تخریب کنند، دوم، اطرافیان روحانی را تحت فشار می‌گذارند، سوم، تلاش می‌کنند که روحانی را مرعوب کنند تا کاندیدا نشود؛ غافل از اینکه روحانی شخصیت مبارزی است و با این‌گونه حرکت‌ها میدان را خالی نخواهد کرد.