به گزارش ایسنا، این جملات رهبر معظم انقلاب که در پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان منتشر شده و مربوط به فرمایشات روز دوشنبه در جلسه درس خارج فقه است، واکنش به زمزمه‌هایی بود که از هفته گذشته با اظهارات یکی از نزدیکان محمود احمدی‌نژاد و سپس مهدی فضائلی از روزنامه‌نگاران اصولگرا در فضای مجازی و حقیقی به گوش رسید؛ زمزمه‌ای با این مضمون که «مقام معظم رهبری، احمدی‌نژاد را از حضور در انتخابات نهی کرده است». البته بر اساس آنچه که رهبر انقلاب روز دوشنبه به تصریح فرمودند، ایشان نهی نکرده‌اند بلکه اظهاراتشان خطاب به «یک نفر» که شواهد و قرائن نشان می‌دهد منظورشان محمود احمدی‌نژاد است، جنبه «نصیحت» و «خیرخواهی» برای خود او و کشور داشته است.

طبعا با توجه به اهمیت ماجرا، روزنامه‌ها و سایت‌ها یکی از مهم‌ترین خط‌های خبری امروز خود را به این موضوع اختصاص دادند؛ از اصل قضیه گرفته تا واکنش‌های احتمالی. در این میان، تفاوت‌هایی میان رسانه‌ها دیده می‌شد و طبق معمول، بازتاب فرمایشات رهبر انقلاب در روزنامه‌هایی مثل «کیهان» و «وطن امروز» با روزنامه‌هایی مثل «شرق» و «اعتماد» یکی نبود. از سوی دیگر، مهم‌ترین سوالی که برخی رسانه‌ها به‌ویژه سایت‌هایی مانند «عصر ایران» تلاش کردند با انتشار تحلیل‌هایی به آن پاسخ دهند، این بود که «حالا احمدی‌نژاد چه خواهد کرد؟». «مثلث» نیز مطلبی با عنوان «چرا احمدی‌نژاد نهی شد؟» منتشر کرد و به چرایی این موضوع پرداخت.

روزنامه «جمهوری اسلامی» که مواضعش معمولا نزدیک به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است و از حامیان دولت نیز به شمار می‌رود، در شماره امروز خود به انتشار جزئیات بیشتری از دیدار احمدی‌نژاد با رهبر انقلاب براساس اخبار غیررسمی پرداخت و نوشت: «این دیدار به درخواست محمود احمدی‌نژاد صورت پذیرفته و در آن جلسه رئیس دفتر رهبر انقلاب هم حضور داشته است. احمدی‌نژاد به بیان گزارش از سفرهای استانی اخیر خود پرداخته و ادعا کرده است "عملکرد ضعیف دولت مردم را مستاصل کرده است و از من تقاضای ورود به انتخابات دارند". مقام معظم رهبری در جواب تاکید کرده‌اند "این سفرها نباید شائبه انتخاباتی به خود بگیرد چون قرار نیست جناب عالی در این رقابت شرکت کنید". ایشان در برابر اصرار احمدی‌نژاد که خواست و فشار مردم را بسیار زیاد توصیف کرده، تاکید کرده "حضور شما در انتخابات موجب ایجاد دو قطبی است و این موضوع به صلاح امر انقلاب و مردم نیست و شما باید در برابر این خواست مقاومت کنید".»

روزنامه «کیهان» که از مدافعان عملکرد احمدی‌نژاد در سال‌های ابتدایی دهه 80 بود اما به تدریج همپای سایر اصولگرایان به صف منتقدان رئیس‌جمهور سابق پیوست، سخنان روز گذشته رهبر انقلاب را با این تیتر منتشر کرد: «رهبر حکیم انقلاب رشته دشمن را پنبه کرد.»

«وطن امروز» نزدیک به جبهه پایداری نیز تیتر زد: «رهبر انقلاب در درس خارج فقه نقل‌ قول مورد مناقشه روزهای اخیر را شفاف کردند؛ تأکید بر اتحاد نیروهای انقلابی»

همچنین روزنامه اصولگرای «جوان» با تیتر «رهبر معظم انقلاب توصیه خود درباره ورود رئیس‌جمهور سابق به رقابت‌های انتخاباتی را علنی کردند: آن توصیه ملاحظه مخاطب و اوضاع کشور بود» به برجسته‌سازی سخنان مقام معظم رهبری پرداخت.

اما «عصر ایران»، سایت خبری نزدیک به اصلاح‌طلبان در تحلیل خود به قلم مصطفی داننده، تاکید کرد که «رییس جمهور سابق ایران با توجه به ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد به همین آسانی صحنه سیاسی کشور را ترک نمی‌کند و بازی را به هاشمی، روحانی، اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان واگذار نخواهد کرد.»

در ادامه این تحلیل آمده است: «احمدی‌نژاد حالا که نمی‌تواند خودش در انتخابات شرکت کند، فرد دیگری را به نمایندگی خود وارد کارزار انتخابات کند. احمدی‌نژاد می‌تواند از مدل هاشمی استفاده کند. هاشمی وقتی از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد، تلاش کرد تا در قامت حامی «حسن روحانی» وارد صحنه شود. هاشمی در حالی که می‌خواست نامزد انتخابات ریاست جمهوری باشد تبدیل به رئیس‌جمهورساز شد.»

در این یادداشت، دو مشکل احمدی‌نژاد در این مسیر به این شکل تحلیل شده است: «او در این میان یک مشکل بزرگ دارد. هاشمی و خاتمی وقتی تصمیم گرفتند رئیس‌جمهورساز شوند، افرادی را انتخاب کردند که شناخته‌شده بودند و هر کدام در قامت یک رئیس دولت بودند و حتی سابقه حضور در بالاترین مقام‌های اجرایی کشور را داشتند اما احمدی‌نژاد در زمان ریاست جمهوری و بعد از آن نتوانست جریان و فردی را تربیت کند که بتواند بار را از دوش جریان احمدی‌نژاد بردارد. یکی دیگر از مشکلات احمدی‌نژاد این است که او به واسطه مدیریتش در دولت‌های نهم و دهم بسیاری از وزرا و معاونین خود را تبدیل به رقیب کرد. امروز جدی‌ترین مخالفان احمدی‌نژاد کسانی هستند که با او کار کرده‌اند. پورمحمدی، متکی، دانش‌جعفری، صفار هرندی، مصلحی و بسیاری دیگر، از جدی‌ترین منتقدان رئیس‌جمهور سابق ایران هستند.»

«مثلث» نشریه نزدیک به جریان اصولگرا نیز نوشت: «در پس این نهی‌کردن تحلیل‌هایی می‌توان متصور شد. احمدی‌نژاد تنها فردی‌ است که ‌بین کاندیداهای موجود می‌تواند به فضای دوقطبی در جامعه دامن بزند؛ دوقطبی‌ای که بدون شک اگر یک سر آن او باشد، باید برایش از همین حالا یک جنجال بزرگ متصور شد. شاید احمدی‌نژاد هنوز هم رای طبقه پایین جامعه را داشته باشد اما نباید فراموش کرد که طبقه روشنفکر و نخبه و حتی متوسط جامعه هنوز با بدبینی به او نگاه می‌کنند. آنها آرامش دوره حسن روحانی با همه مشکلاتش را ارجح بر آمدن آن مرد می‌دانند و بازگشتش می‌تواند یک عامل نارضایتی اجتماعی از نظام شود. احمدی‌نژاد حتی برای همان طبقه مذهبی که زمانی او را مرد محبوبشان می‌دانستند هم دیگر محبوب نیست.  او نماد ولایت‌ناپذیری شد با همان تاخیری که در برکناری مشایی داشت. شاید سر نهادن به این نهی‌شدن او را به دایره ولایت‌پذیران بازگرداند.»

بحث «ولایت‌پذیری»، نکته‌ای بود که جریان مقابل احمدی‌نژاد بر آن دست گذاشت؛ نکته‌ای که محمود احمدی‌نژاد با انتشار نامه‌ای سعی کرد به آن پاسخ دهد. او در نامه‌ خود به مقام معظم رهبری نوشت: «ضمن تشکر از بیانات مهم حضرت عالی در جلسه درس خارج فقه مورخ پنجم مهرماه جاری، به استحضار می‌رسانم که در عمل به منویات رهبر بزرگوار انقلاب، برنامه‌ای برای حضور در عرصه رقابت‌های انتخاباتی سال آینده ندارم. به لطف خداوند متعال و با افتخار همواره به عنوان سرباز کوچک انقلاب و خادم مردم باقی خواهم ماند.»

«شرق» و «اعتماد» از روزنامه‌های جریان اصلاحات هم هر دو «صلاح ‌نمی‌دانیم شرکت کنید» را به نقل از رهبر انقلاب تیتر کردند؛ البته تیتر «اعتماد»، یک «گفتیم» هم در ابتدای خود داشت. این روزنامه همچنین با انتشار سرمقاله‌ای با امضای «شورای نویسندگان»، علت علنی شدن توصیه رهبری به احمدی‌نژاد را «لجبازی و ناآگاهی» رئیس‌جمهور سابق برشمرد و به ذکر مصادیقی از آنچه که آن را نمونه‌هایی از لجبازی‌های او می‌خواند، پرداخت.

اشخاص مختلف از جمله برخی نمایندگان مجلس و فعالان سیاسی نیز پیرامون این موضوع به موضع‌گیری پرداختند و عمده واکنش‌های آنان دربردارنده «فصل‌الخطاب بودن فرمایشات رهبر انقلاب» و «لزوم ولایت‌پذیری احمدی‌نژاد» بود اما حجت‌الاسلام جعفر شجونی از اعضای جامعه روحانیت مبارز که معمولا اظهاراتش جنجالی است، این بار نیز در اظهارنظری متفاوت، در حالیکه تقریبا همه جریان‌های سیاسی قائل به این هستند که رهبر انقلاب صراحتا به احمدی‌نژاد توصیه کرده‌اند در عرصه انتخابات حضور نیابد، در گفت‌گو با «تابناک» گفت: منظور آقا این بود که اگر احمدی‌نژاد می‌خواهد کاندیدا بشود، در موعد قانونی ثبت نام و فعالیت کند وگرنه منظور ایشان عدم شرکت در انتخابات نبوده است!

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام حسن روحانی در آیین گشایش مدارس، و آغاز سال تحصیلی جدید با اشاره به آغاز فصل علم و دانش، اظهار کرد: گرچه اوایل مهر ماه از لحاظ طبیعت پاییز طبیعت است اما از نظر علم و دانش بهار دانش و اندیشه است و به همین دلیل روز بسیار مهمی برای سراسر کشور محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه «بی تردید بزرگترین سرمایه‌ای که خداوند به ما عطا کرده، سرمایه منابع انسانی و پرورش نوجوانان و جوانان کشور است»، خاطر نشان کرد: مدرسه  بزرگترین منبعی است که می‌تواند عالیترین سرمایه را برای کشور تربیت نماید.

روحانی همچنین با بیان این‌که «دانش آموزان باید به فکر آینده کشور، خود و خانواده‌ی خود باشند»، افزود: بی تردید آینده کشور توسط علم و دانش و کار و کوشش دانش آموزان کشور ساخته می‌شود. دانش آموزان امروز مدیران و کارآفرینان کشور در آینده نزدیک هستند و کشور به دست آنها در مسیر تعادل و پیشرفت قرار می‌گیرد.

رئیس جمهور کشورمان در ادامه با تاکید بر این که محیط مدرسه باید محیط تعلیم و تربیت باشد، گفت: محیط مدرسه باید در کنار تلاش خانواده جامعه و دولت بتواند به اهداف خود دست یابد؛  مدرسه،  جامعه،  دولت و حتی خانواده‌  به تنهایی نمی‌توانند به این اهداف دست یابند اما این چهار نهاد در کنار یکدیگر می‌توانند آینده کشور را به بهترین شکل بسازند.

روحانی اظهار کرد: برای اینکه  مدرسه های ما محیط علم، دانش و پیشرفت باشد باید محیط اخلاق، میانه روی ، اعتدال و تدبیر در مدارس و مراکز آموزش ما تدوین شود.

رئیس جمهور باتاکید بر اینکه مدرسه نباید محیط اوهام و خرافات باشد، افزود: مدرسه نباید محیط خشونت باشد، بلکه کلاس درس باید کلاس احترام باشد؛ چراکه کودکان و نوجوانان و جوانان ما باید از روز اول زندگی در خانه و خانواده و سپس در مدرسه و بعد در جامعه شاهد احترام به شخصیت خود باشند.

وی در ادامه صحبت‌های خود خشونت را مشکل بزرگ امروز منطقه و جهان عنوان و با اشاره به امنیت موجود در کشور خاطر نشان کرد: امروز دانش آموزان ما در محیطی امن درس خود را در مدرسه آغاز می‌کنند، اما در همسایگی ما در عراق، سوریه، یمن و کشورهای منطقه، مدارس ویران شده و دانش آموزان‌شان به خاک و خون کشیده شده‌اند. امروز باید به این فکر باشیم که خشونت تا چه اندازه می‌تواند محیط اجتماعی جوانان و نوجوانان و آینده کشورها را تهدید کند.

روحانی با تاکید بر اینکه خشونت تنها جنگ و ترور نیست، اظهار کرد: بی احترامی به یکدیگر، نبود اخلاق برادری و خواهری و دوستانه نیز نوعی خشونت است. محروم کردن نوجوانان از تحصیل و مدرسه و وادار کردن کودکان و نوجوانان به کار پر زحمت، رفتار خارج از چارچوب اخلاقی و اسلامی در داخل خانه نسبت به کودکان و نوجوانان نیز از انواع دیگر خشونت محسوب می‌شود.

رئیس جمهور با تاکید بر لزوم مبارزه با خشونت، پرسش مهر امسال را مطرح کرد و گفت: باید ببینیم خشونت و بی اخلاقی از کجا آغاز می شود و چگونه عده ای خشونت را می آموزند و برای مبارزه با خشونت باید چه کنیم و چه راه هایی وجود دارد که کشور، جامعه، منطقه و جهان از خشنونت آسوده شود.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه محیط کلاس درس باید محیط طرح پرسش باشد، اظهار کرد: درخواست من از دانش آموزان این است که محیط کلاس آن‌ها محیط طرح پرسش باشد و آن‌ها هرگز از سوال کردن نه شرمنده شوند و نه بهراسند.

وی با بیان اینکه «طرح سوال درست و دریافت پاسخ صحیح کشور را به پیشرفت می‌رساند»، از معلمان خواست که به دانش آموزان اجازه دهند در محیط کلاس سوال‌های خود را مطرح و آزادی را به خوبی احساس کنند.

روحانی ادامه داد: معلمان اجازه دهند که محیط کلاس درس دانش آموزان محیط مهربانی باشد و رفتار دانش آموزان با معلمین و رفتار معلمین و مدیران با دانش آموزان رفتار محبت و رحمت باشد.

وی با تاکید بر اهمیت انجام کار گروهی در مدارس از معلمان خواست که در کلاس‌ها فضای لازم برای انجام کار تیمی را ایجاد نمایند.

روحانی در تشریح مزایای انجام کار تیمی در کلاس های‌درس، گفت: تقسیم کلاس‌ها به تیم‌های مختلف و وادار کردن آن‌ها به رقابت موجب یادگیری بیشتر دانش‌اموزان می‌شود؛ چرا که علم و دانش و یادگیری در سایه رقابت تیم‌های کلاسی امکان پذیر است.

رئیس جمهوری با بیان اینکه «امروز امید کشور به نوجوانان و جوان است»اظهار کرد: باید امید را از کلاس‌های درس آغاز کنیم و  درس امید باید اولین درس معلمان به دانش آموزان باشد؛ مدارس نیز باید مدارسی سرزنده باشد و نه خدایی نکرده محیط‌هایی دل مرده؛ مدرسه باید محیطی باشد که دانش آموزان احساس کنند که آن‌جا پناه گاهی برای آن‌هاست نه گریزگاه آن‌ها.

روحانی خاطر نشان کرد: از همه معلمین عزیز می‌خواهم که در دولت یازدهم در کلاس‌های درس امید را به دانش آموزان و نشاط را به مدرسه بازگردانند. باید اعتدال و میانه روی بیاموزیم و بدانیم که افراط و تفریط تخریب کننده زندگی امروز و فردای ما خواهد بود و تدبیر و عقلانیت ما را به آینده ای روشن می رساند و خرافات موجب انحطاط جامعه خواهد شد.

به گزارش ایسنا، رئیس جمهور در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به عزم دولت برای ایجاد رفاه بیشتر برای معلمان، اظهار کرد: دولت همه تلاش خود را برای رفاه معلمان در حد توان و امکان خود انجام خواهد داد.

وی همچنین به گشایش برخی اعتبارات در دوران بعد از برجام اشاره و اظهار کرد: اگر دولت در سال جاری توانسته برای رفاه معلمین اقداماتی انجام دهد، در سایه عملیاتی کردن برجام بوده‌ است؛ چرا که امروز بخشی از منابع مالی ما در سایه برجام ایجاد و شرایط مناسب کسب و کار برای دولت فراهم شده است.

روحانی در پایان با اشاره به برخی انتقادات که نسبت به برجام مطرح می شود، خاطر نشان کرد: آن‌هایی که می‌گویند آثار برجام را نمی بینیم باید بدانند بخش عمده‌ای از بودجه و منابع دولت در سال جاری در سایه اجرای برجام تامین شده است و اگر کشور توانسته است بدون آنکه از ذخایر خود استفاده کند، روی پای خود بایستد در سایه تلاش مردم و کارآفرینان و وحدت و انسجام جامعه و تلاش دولت و محیط مناسب پس از اجرای برجام است.

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام مسیح مهاجری مدیرمسئول روزنامه «جمهوری اسلامی» در سرمقاله این روزنامه نوشت: منبر امامت جمعه، از موقعیت‌های بسیار مهم در نظام جمهوری اسلامی است که اگر از آن به درستی استفاده شود می‌تواند به جذب و هدایت مردم به مسیر حق کمک شایانی کند و در همراه نگهداشتن آنها با نظام و انقلاب اسلامی مؤثر باشد.

روشن‌ترین دلیل بر اهمیت منبر امامت جمعه اینست که نصب ائمه جمعه با حاکم اسلامی است و این بدان معناست که امام جمعه نماینده کسی است که در بالاترین جایگاه قرار دارد. همین ویژگی اقتضا دارد کسی که منبر امامت جمعه را در اختیار دارد همواره به‌گونه‌ای سخن بگوید و عمل کند که گفتار و کردار او به تقویت حاکم اسلامی بیانجامد و فلسفه وجودی حاکمیت اسلامی که وحدت، همدلی و تقویت جبهه حق است را محقق کند.

اگر امام جمعه‌ای به جای تلاش برای ایجاد وحدت و همدلی و تقویت جبهه حق، بر طبل تفرقه بکوبد، دل‌ها را نسبت به همدیگر چرکین کند و نتواند جامعه مخاطب خود را برای تشکیل صف واحدی که از حق دفاع می‌کند و در برابر دشمن می‌ایستد تقویت کند، چینن فردی شایستگی قرار داشتن در جایگاه امامت جمعه را ندارد. این قبیل افراد به جای تقویت حاکم اسلامی و تحقق فلسفه وجودی حاکمیت اسلامی، موجب تضعیف حاکم و تخریب فلسفه وجودی حاکمیت اسلامی خواهند شد.

حاکم اسلامی، به منزله پدر عموم مردم است نه رئیس یک حزب یا جناح. او متعلق به همه است و هیچکس نباید خود را خارج از دایره محبت و توجه او بداند. چتر حاکم اسلامی آنچنان گسترده است که بر سر عموم سایه می‌افکند و کسی را از این گستره بیرون نمیراند. جاذبه حاکم اسلامی در حد اعلای ممکن و دافعه او در حداقل است. همین ویژگی‌ها را ائمه جمعه باید داشته باشند تا بتوانند موفق باشند و به مسئولیتی که برعهده دارند به درستی عمل کنند.

در جواب این سؤال که آیا کارنامه ائمه جمعه کشورمان اکنون در اواخر دهه چهارم از عمر نظام جمهوری اسلامی با توجه به تعریفی که از جایگاه امامت جمعه داریم مثبت است یا منفی؟ اگر گفته شود یکسره منفی است، واقعاً قضاوتی غیرمنصفانه است ولی اگر یکسره مثبت و مطلوب دانسته شود نیز قضاوت نادرستی است.

واقعیت اینست که عده‌ای از ائمه جمعه در حد مطلوبی به وظایف خود عمل می‌کنند و در جذب مردم و ایجاد وحدت و همدلی و تقویت جبهه حق موفقند، عده‌ای نیز هرچند موفق نیستند ولی کارنامه منفی هم ندارند، اما عده‌ای متاسفانه در کارنامه خود غیر از ایجاد تفرقه، چرکین کردن قلب‌ها نسبت به همدیگر و دفع مردم چیزی ندارند.

نگاهی اجمالی به مصلاهای جمعه و کاهش مستمر نمازگزاران می‌تواند این واقعیت تلخ را به اثبات برساند. مردم ما ذاتاً مذهبی و دارای گرایش قوی به فرائض دینی هستند و نماز جمعه را دوست دارند،‌ اما در بسیاری موارد به خاطر دافعه امام جمعه برخلاف میل قلبی خود در نماز جمعه حاضر نمی‌شوند. امام جمعه‌ای که به جای پدری کردن برای مردم در قامت رئیس یک حزب یا جناح ظاهر می‌شود، برای مردمی که سیاست را با دیانت یکی می‌دانند هیچ جاذبه‌ای نمی‌تواند داشته باشد.

تفاوتی نمی‌کند که حزب یا جناح مورد علاقه آن امام جمعه، راست باشد یا چپ، اصولگرا باشد یا اصلاح طلب. امام جمعه باید برای راست و چپ و اصولگرا و اصلاح‌طلب پدری کند. حتی باید برای افرادی که با دین و مذهب میانه‌ای ندارند نیز پدری کند تا بتواند آنها را به دین و مذهب علاقمند نماید. خوشبختانه امام جمعه‌هائی هم داریم که دقیقاً همین ویژگی‌ها را دارند و بسیار موفق هم هستند. اینها باید برای بقیه الگو باشند و شورای محترم سیاستگذاری ائمه جمعه باید عملکرد این دسته از ائمه جمعه را به یک فرهنگ برای امامت جمعه این جامعه اسلامی و انقلابی تبدیل کند.

متأسفانه یکی از مشکلات آن دسته از ائمه جمعه که دارای کارنامه منفی هستند اینست که یا معلومات کافی برای اداره نماز جمعه ندارند و یا فرصت کافی برای مطالعه و آماده کردن مطالب جهت پربار کردن خطبه‌ها اختصاص نمی‌دهند. این قبیل افراد چون با دست خالی بر منبر نماز جمعه تکیه می‌زنند، خود را ناچار می‌بینند برای جلب توجه مخاطب به پرخاش کردن به این و آن متوسل شوند و از مسیر پدری به مسیر طرفیت واز جاده انصاف به بیراهه تخریب و منفی‌بافی کشانده شوند. این شیوه، مردم را از نماز جمعه دور می‌کند، قلب‌ها را از همدیگر مکدر می‌نماید و مانع وحدت و انسجام می‌شود.

نقش عناصر فرصت‌طلب را که تلاش می‌کنند با نزدیک شدن به این دسته از ائمه جمعه، اغراض خود را به آنها القا کنند نیز نباید نادیده گرفت. آنها نه علاقه‌مند به ائمه جمعه هستند و نه دلسوز انقلاب و نظام و کشور و مردمند، بلکه فقط درصدد هستند نان خود را در این تنور داغ بپزند و منافع شخصی و حزبی و جناحی خود را تامین کنند. ائمه جمعه حتی همین افراد را نیز باید بپذیرند اما نباید تحت تاثیر آنها قرار بگیرند و به بلندگوی آنها تبدیل شوند. شنیدن حرف‌ها و نقطه‌نظرهای گوناگون و مراوده داشتن با جمع‌ها و جناح‌های مختلف است که ائمه جمعه را به جمع‌بندی صحیح همراه با اطلاعات کامل می‌رساند و در آن صورت است که آنها می‌توانند برای مردم پدری کنند و جاذبه نماز جمعه را به حد اعلای ممکن برسانند.

مردم مایلند وقتی در نماز جمعه شرکت می‌کنند، در یک خطبه معارف دینی بیاموزند و در خطبه دیگر با مسائل روز اعم از سیاسی و اجتماعی و فرهنگی آشنا شوند و در این هر دو بخش، اخلاق و انصاف و تقوا را با تمام وجود احساس کنند. چاره‌ای نداریم جز اینکه اعتراف کنیم بسیاری از نماز جمعه‌ها فاقد این ویژگی‌ها هستند. درست به همین دلیل است که لازم می‌دانیم دلسوزانه از عمق جان فریاد بر آوریم تا دیرتر نشده نماز جمعه‌ها را دریابید!

به گزارش ایسنا، هفته‌نامه صدا نوشت: «۱۹ شهریور سالروز درگذشت آیت‌الله سیدمحمود طالقانی است. هر پاسخی به این سوال که «اگر آیت‌الله طالقانی زنده بوده امروز چه می‌کرد؟» ناگزیر همراه با احتمال است اما غیرممکن نیست. نزدیک‌ترین راه برای یافتن پاسخ، مراجعه به اشتغالات فکری و سیره عملی و خصوصا دغدغه‌های آیت‌الله طالقانی است که زندگی خود را با آنها سر کرد. اشتغال فکری و دغدغه اصلی آیت‌الله طالقانی را باید در دو لایه جست‌وجو کرد. یعنی در زندگی او به عنوان یک روحانی و به عنوان یک مرد سیاسی.

طالقانی: شخصیت روحانی

او یک روحانی بود که در حوزه‌های علمیه ایران و نجف درس خوانده بود و با کسب بالاترین مراجع علمی و فقهی به مرحله اجتهاد رسیده بود اما به دنبال مرجعیت و زعامت دینی نبوده بلکه با درک نیازهای زمانه خود، به فعالیت دینی و فرهنگی برای رشد فکری مردم و آگاهی‌رسانی و گسترش فرهنگ دینی مردم پرداخت. آیت‌الله طالقانی در این کار سراغ طبقات نخبه و درس‌خوانده رفت و سعی کرد با آنها گفت‌وگو کند و نیازهای زمانه خود را از زبان ایشان بشنود.

وی با نخبگان و پژوهشگران و روشنفکران ارتباط مستمر داشت و جلسات بحث و بررسی را برای مباحث فکری و عقیدتی روز و مکاتب سیاسی به ویژه تعالیم کمونیسم تشکیل داد. در آن روزگار آیت‌الله طالقانی با توجه به نیازهای روز، روشنگری و دفاع از تعالیم دینی و قرآنی در مقابل شبهه‌افکنی‌ها و موج‌های جدید فکری از قبیل پاک‌دینی کسروی یا انتقادات سنگین علمی و فکری در مورد اسلام و تشیع را وجهه همت خود قرار داد. آیت‌الله طالقانی با چنین سبک و شیوه‌ای، نوآوری بزرگی در سنت تبلیغ روحانیان به وجود آورد.

سخنرانی‌های او در رادیو در دهه ۱۳۲۰ که با اطلاع و تشویق آیت‌الله بروجردی انجام می‌شد، نخستین حضور یک روحانی در دستگاه رادیو به شمار می‌رفت. آیت‌الله طالقانی هم مانند هر روحانی دیگری، مسجد و محراب داشت و با مردم عادی ارتباط مستقیم برقرار می‌کرد و از سنت عملی روحانیان در تبلیغ مانند سخنرانی در جلسات دینی و هیأت مذهبی و پیش‌نمازی در مساجد به دور نبود اما آن را به سبک خود انجام می‌داد. باری، اوج فعالیت‌های آیت‌الله طالقانی به عنوان یک روحانی را باید در مسجد هدایت در دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ مشاهده کرد. جلسات تفسیر قرآن و درس او در این مسجد و خصوصا دعوت از فضلا و روحانیون و روشنفکران برجسته مانند مهندس بازرگان، دکتر سحابی، شهید باهنر، شهید بهشتی، شادروان محمدتقی جعفری و دیگر پیشگامان نوآوری دینی برای سخنرانی، در ساختن و پرداختن شاکله فکری و دینی نسل‌های نو نقش مهمی داشته است. پایه‌های تفسیر پرتوی از قرآن نیز در همین جلسات گذاشته شد و بعدا در دهه ۱۳۴۰ ادامه یافت.

تأملی در سیر زندگی آیت‌الله طالقانی به عنوان یک روحانی و سبک و شیوه او در تبلیغ نشان می‌دهد که او به خوبی نیازهای دوران خود را درک کرده بود و بدون این‌ که دچار افراط شود، به دنبال نوآوری فکری و نوسازی فکر دینی بوده است. هدف او تلفیق آموزه‌های دینی با نیازهای حادث و تطبیق دین با یافته‌های علمی و بالاخره دفاع از کیان دین و فرهنگ مردم به زبان روز و رفع شبهات و اثبات حقانیت قرآن کریم و آموزه‌های اسلام بوده است.

طالقانی: رجل سیاسی

زندگی سیاسی او چهره دیگری از وی ترسیم می‌کند و بخش دیگری از اشتغالات فکری و دغدغه‌ها و نگرانی‌های او را نشان می‌دهد. شروع فعالیت سیاسی او در دهه ۱۳۲۰ و اوج آن در دهه ۱۳۳۰ و دهه ۱۳۴۰ است. در این دو دهه مهم‌ترین مسائل روز سیاسی عبارت است از مساله بی‌حجابی در عصر رضا شاه، مساله ملی‌ شدن نفت در دهه ۳۰ و بالاخره نهضت ۱۵ خرداد در دهه ۴۰ و اوج استبداد شاهنشاهی و حکومت ساواک در دهه ۵۰ که وی اغلب در زندان بود. بحث و گفت‌وگو درباره منش و روش سیاسی آیت‌الله طالقانی در هر یک از این ادوار مختلف‌، مستلزم مراجعه به سوابق و تاریخ آن سه دهه است اما مبارزه با استبداد و استعمار دفاع از قانون اساسی مشروطه واقعی و حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش به ویژه فلسطین و شیوه مدارا و تلاش برای فهم و سپس اقناع مخالفین همراه با سعه صدر و احترام به عقاید دیگران از ویژگی‌های مبارزه سیاسی او در این دوره است.

همکاری در تأسیس نهضت مقاومت در جریان مبارزات جبهه ملی و سپس همکاری با نهضت آزادی و همچنین سال‌های زیاد زندان و تبعید با صبوری همراه با استقامت در نظر و عمل سیاسی نیز در همین سال‌ها است که رخ می‌دهد و وجهه سیاسی او را پررنگ‌تر می‌کند اما به نظر من نکته مهم که در اواخر حیات سیاسی آیت‌الله طالقانی رخ داد، پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ است که مجاهدت‌ها و زحمات آیت‌الله طالقانی و دیگر مبارزان و پیشگامان، به بار نشست و طومار ۲۵۰۰ سال سلطنت و استبداد را در هم پیچید و انقلاب پیروز شد و قدرت را در دست گرفت.

برای متفکرین و مبارزین سیاسی کمتر پیش می‌آید که نتیجه تلاش‌ها و مبارزات خود را در زمان حیات خود مشاهده کنند ولی آیت‌الله طالقانی این بخت را داشت که فروریختن بساط استبداد و پیروزی مردم را که عمری بر سر آن گذاشته بود به چشم ببیند اما نکته‌ای که در زندگی سیاسی او شاخص و برجسته است این است که او شیفته قدرت نشد و به دلیل صداقت و بینش دینی و سیاسی عمیقی که داشت، زودتر از همه متوجه شد که تازه اول کار است و اگر غفلت شود یا کار به دست آدم‌های طماع و قدرت‌پرست و عوام‌فریب و توده‌های انقلابی و هیجان‌زده بیفتد، زمینه‌ برای سوءاستفاده و انحراف فراهم می‌شود. مراجعه به سخنرانی‌های ایشان در هشت ماه پس از پیروزی انقلاب و خصوصا خطبه‌های ایشان در نماز جمعه تهران به خوبی نشان‌دهنده دغدغه اصلی او است. تأکید بر این که مردم باید در امور کشور و جامعه حضور داشته باشند (شوراها) و نیز تأکید بر این که هدف اصلی و نهایی انقلاب، نجات انسان است و سرنگونی رژیم استبداد، نقطه آغاز این حرکت بزرگ است، همواره در سخنان ایشان بوده است. نقطه اوج نگرانی آیت‌الله طالقانی را که بیشتر به یک پیش‌بینی هوشمندانه شبیه است تا یک خطابه، می‌توان در آخرین سخنرانی ایشان در نماز جمعه در مرداد ۱۳۵۹ که در بهشت زهرا برگزار شد - یعنی یک ماه قبل از درگذشت ایشان- دید. اخطار نسبت به عوام‌فریبی و سوءاستفاده از اعتماد مردم، بها دادن به مردم به عنوان صاحبان اصلی انقلاب و تأکید بر هوشیاری در مقابل وعده‌های توخالی و ... به جای هرگونه توضیح و شرح بهتر است بخشی از عین سخنان ایشان را بیاوریم: «انسان می‌خواهد آزاد نفس بکشد، آزاد زندگی کند و در مقدرات خودش آزاد باشد. آن کس که وعده آب و نان فقط می‌دهد، دلسوز بشر نیست.»

و اما امروز

از آن‎ چه گفتیم می‎توان فهمید که اگر آیت‌الله طالقانی در روزگار ما به سر می‌برد، با موج‌سازی‌های فرهنگی برای پنهان‌ کردن حقایق از مردم یا اشرافی‌گری تازه به دوران رسیده‌ها، با تنگ گرفتن و سخت‌ گرفتن به رسانه‌ها، با سخت‌گیری‌ها و نظارت‌های جورواجور و البته بی‌جا بر حق انتخاب مردم، با سخت‌گیری بر صاحبان اندیشه و هنر مخالفت می‌کرد، او آزاده‌مردی بود که درد دین‌داری همراه با آزادی هر دو را داشت. شیفته دین‌داری همراه با آزادی و کرامت انسان بود. اگر آیت‌الله طالقانی در روزگار ما به سر می‌برد، هیچ نماینده‌ای در مجلس یا غیر آن جرأت نمی‌کرد به اصحاب رسانه اهانت کند، چه رسد که دست از آستین قدرت برآورد و مشت بر دهان خبرنگار بکوبد. اگر آیت‌الله طالقانی در روزگار ما بود، با عوام‌فریبی و فریفته عوام‌ شدن هر دو مبارزه می‌کرد و با خرج‌ کردن ثروت ملی برای جمع‌آوری آراء و وعده‌های آب و نان مبارزه می‌کرد و آنها را کینه‌توزترین دشمنان خدا می‌دانست.»