همزیستی نیوز - روزنامه نگاری زرد به آن نوع روزنامه‌نگاری گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های مبتذل، برای جذب مخاطبان هر چه بیشتر اقدام می‌کند. روزنامه‌نگاری زرد معمولا از معیارهای روزنامه‌نگاری روشنفکرانه و علمی تبعیت نمی کند و مقیاس آن به هیچ عنوان ویژگی نخبگی را متبادر نمی کند. این نوع روزنامه‌نگاری به SENSATIONAL JOURNALISM معروف است، یعنی متکی بر احساسات مخاطبان است.
| نشریات زرد به دنبال تیراژ بالا و درنتیجه جلب هر چه بیشتر توده مردم هستند. آنها با غلو و بزرگ‌نمایی و در عین حال به زبانی ساده و سطحی، پیام‌های ارتباطی را طراحی و ارسال می‌نمایند تا مخاطبان بیشتری را به خود جذب نمایند. همین اقدام آنها منجر شده است تا به آنها لقب POPULAR JOURNALS داده شود. دکتر معتمدنژاد در سایت خود در مورد ظهور زمینه‌های روزنامه‌نگاری زرد این گونه اشاره می‌کند: ” از اواخر قرن نوزدهم، تحت تأثیر مقتضیات و ضرورتهای اقتصادی تأمین سرمایه‌ها و هزینه‌های سنگین تأسیس و ادارة مؤسسات مطبوعاتی و تمرکز و انحصار فعالیتهای روزنامه‌نگاری در دست سرمایه‌داران بزرگ، در حالی که روزنامه‌های مستقل و کوچک به شدت رو به کاهش گذاشته بودند، روزنامه‌های خبری تجارتی برای کسب هر چه بیشتر درآمدهای ناشی از آگهی‌‌های بازرگانی و جلب هر چه بیشتر خوانندگان و افزایش تیراژهای خود، به شیوه‌های خاص جنجال‌گری و هیجان‌انگیزی روی آوردند و با بی‌‌توجهی به عینیت و بی‌‌طرفی اخبار و عدم رعایت مصلحت‌های عمومی، به انتشار عنوان‌ها و مطالب احساس‌انگیز و تحریک‌آمیز مربوط به حوادث و جنایات و رسوایی‌‌های زندگی خصوصی افراد مشهود و برخوردها و خشونتهای داخلی و خارجی، پرداختند. نخستین نمونه‌های این نوع روزنامه‌نگاری غیرعادی و منفی، که در غرب به «روزنامه‌نگاری زرد» معروف شده است، در اواخر قرن نوزدهم و در دهة اول قرن بیستم در ایالات متحدة آمریکا به خودنما‌ی پرداختند. نقش خاص یکی از روزنامه‌های جنجالی نیویورک در برانگیختن جنگ آمریکا و اسپانیا بر سر کوبا در سال ۱۸۹۸، گزارشگری غیرعینی و دارای سوگیری خبرنگاران آمریکایی در طول جنگ جهانی اول و مخصوصاً گزارشگری مغرضانة آنها در جریان انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و رویدادهای بعدی آن، از مثال‌های مهم جالب توجه در این زمینه به شمار می‌‌روند.“ ● ویژگی نشریات زرد به طور کلی نشریات زرد دارای مشخصات زیر هستند: ـ مطالب خود را بسیار با اهمیت طرح میکنند و تاکتیک برجسته‌سازی ابزار دست آنهاست. ـ تیترهای بزرگ چند ستونی دارند. ـ صفحه نخست آنها مملو از سوژه‌ها مختلف در ارتباط با سیاست‌های داخلی و ملی، جنگ، دیپلماسی بین المللی، ورزش، مسائل اجتماعی و .... آن هم به شکل مختلط آن است. ـ این نشریات مملو از شکل، عکس، گرافیک و نقشه‌اند. ـ برخی اوقات صفحه اول تنها یک مقاله با یک عکس بزرگ و خارج از اندازه های استاندارد را در برمی‌گیرد. ـ موضوعاتی چون سینما، بازیگران، ورزش، ورزشکاران، حوادث، خشونت از جمله موضوعات همیشگی رسانه‌های زرد هستند. ـ تمایل این نشریات در استفاده از منابع خبری متضاد بسیار بالاست و ارائه گزارش با منبع خبری خبرنگار اعزامی را بسیار می‌پسندند. ـ در مورد مخاطبان این نشریات باید گفت که در این مورد با مخاطبان پایدار روبه‌رو نیستیم. از سوی دیگر به دلیل داشتن مخاطبان انبوه و توده‌ای، همه مخاطبان این نشریات از یک جنس نیستند. مخاطبان این رسانه‌ها دارای طیف سنی، طیف فکری، طیف احساسی، طیف فرهنگی، طیف اقتصادی و طیف‌های مختلف دیگری هستند. ـ مطبوعات زرد در اکثر کشور های جهان همیشه برای ادامه حیات متکی به چاپ عکس های تحریک آمیز زنان، بدگویی یا شایعه پراکنی در مورد مشاهیر و پرهیز از اخبار بیگانه بوده اند. اما اکنون یک دلیل دیگر که صاحبان این مطبوعات به آن می بالند، قطع این مجله هاست. قطع تابلوئید. آنها می گویند مجله ها و روزنامه هایشان به قدری کوچک و خوش دست شده اند که خواننده بدون مزاحمت می تواند آن را در مترو، اتوبوس یا هر وسیله نقلیه عمومی در کنار سایر سرنشینان مطالعه کند. ● زردنویسی روزنامه‌نگاری زرد تلاش می‌کند تا به منظور افزایش تیراژ خود از تاکتیک‌هایی مانند جنجال‌سازی خبری، تکیه بر احساسات زودگذر و تب‌دار و داستان‌پردازی‌های دراماتیک بهره بگیرد. در رسانه‌های زرد سوژه‌ها غالباً دارای دو عنصر شگفتی و کشش است. زردنویسی بر انتشار اخبار مربوط به گناهکاریها اصرار دارد و از آوردن مطالب علمی گریزان است. در واقع زردنویسی بیشتر با سوژه‌های ممنوع یک جامعه در ارتباط نزدیک است. مسائلی مانند خشونت از جمله خوراک دائمی این رسانه‌ها است. یک شرط اساسی برای پذیرش پیام زرد رسانه‌ای وجود دارد . این شرط عبارت است از اهمیت پیشامد یا شخصی که مطرح شده و همچنین ضرورت وجود ابهامی که آن را فرا گرفته است. به‌علاوه انگیزه‌های روانی مخاطبان، که سبب پذیرش و شنوایی نسبت به آن گردد . به بیان دیگر روزنامه‌نگاری زرد ضریب نفوذ خود را مدیون دو نکته می‌باشد . اول ابهام در موضوع و دوم اهمیت موضوع . هر چه ضریب اهمیت یک موضوع بالاتر باشد ، ضریب نفوذ آن نیز به همان میزان بالا می‌رود . در ضمن به همان میزان که ابهام در قضیه افزایش می‌یابد ، ضریب نفوذ پیام رسانه‌ای زرد نیز بالا می‌رود . از جمله اولین عناصری که در بحث یک پیام زرد رسانه‌ای مطرح است، موضوع ، مکان و زمان آن است . یک زردنویس ماهر به‌خوبی می‌داند که خبر وی باید دارای موضوعی باشد که حساسیت بالای جامعه را در زمان و مکان مناسب به خود اختصاص می‌دهد . البته رابطه بین موضوع ، زمان و مکان می‌باید در پخش یک پیام زرد رسانه‌ای به‌خوبی درک و احساس گردد . مکان پخش یک پیام زرد باید کاملا دارای مجاورتهای معنوی و جغرافیایی باشد . نشریات زرد به علت آن که بیشتر کارکرد محلی دارند در نتیجه سوژه های خود را از منطقه جغرافیایی خود انتخاب می کنند . سوژه نشریات زرد از میان بازیگران فیلم ها به خصوص سریال های عامه پسند، شومن ها، مدل های لباس ، خوانندگان و ستارگان ورزشی انتخاب می‌شوند. نشریات زرد ابتدا ذائقه خوانندگان را می سنجند. آنها با نظرسنجی هایی که بیشتر از طریق تلفن صورت می گیرد علاقه مندی های افکار عمومی را می یابند سپس بر مبنای آن برنامه ریزی می کنند. رسانه‌های زرد فکرساز نیستند. بنابراین پیش از آن که بخواهند به «چراها» بپردازند به «چگونگی» توجه میکنند. همچنین روزنامه‌نگاری زرد، در یک محیط اجتماعی متجانس حرکت می‌کند و تا زمانی که امیال شخصی و قوی افرادی را که در نقل آن شریک هستند، به خود جلب می‌کند به حرکت خود ادامه می‌دهد. یک پیام رسانه‌ای زرد در صورتی که خوب تدوین و منتشر شود، مخاطبان توده با میل خود آن را می‌پذیرند . زیرا پاسخگوی نیازهای ویژه وی در اوقات خاصی می‌باشد . به طور کلی روزنامه‌نگاری زرد از تاکتیک‌هایی نظیر درشت‌نمایی پیام، دست‌چین کردن پیام ، تحریف ، جنجال‌آفرینی خبری ، تاکتیک مجاری مخفی ، شایعه ، نزدیکی منبع پیام به مخاطب، فوریت‌بخشیدن ساختگی به خبر، استفاده از عقاید و گرایش‌های فکری و یا سمبل‌های ملی مخاطبان و همسو‌سازی پیام با مخاطبان، استفاده از عاطفه گیرندگان پیام ، به میزان بسیار زیادی بهره می‌گیرد. نوع زردنویسی با توجه به زاویه دید آن به مسائل جامعه متغیر می‌شود. به معنای دیگر ما زردنویسی سیاسی، زردنویسی اقتصادی، زرد نویسی فرهنگی، زردنویسی اجتماعی، زردنویسی هنری و .... داریم. ● روزنامه‌نگاری زرد؛ متاثر از جامعه روزنامه‌نگاری زرد با محیط و فرهنگ خود در ارتباط تنگاتنگ است و از آن متاثر است. حساسیت‌های یک جامعه چه جامعه ملی و چه جامعه قومی، جامعه قشری، جامعه سنی، جامعه مذهبی و حتی جامعه جهانی، از جمله تیترهای این گونه نشریات هستند . همچنین استقبال از رسانه‌های زرد و شیوه‌های زردنویسی در رسانه‌ها، با نوع جامعه‌ای که این رسانه‌ها برای آنها پیام می‌فرستند، نیز ارتباط مستقیم و کاملی دارد. به عنوان نمونه، تاکتیک‌های روزنامه‌نگاری زرد در ایران بسیار متفاوت از روزنامه‌نگاری زرد در غرب است. یک روزنامه زرد در انگلستان و کشورهای دیگری که روزنامه نگاری در آنها پیشرفته تر است، کمتر دروغ می گوید و شایعه پردازی در آنها کمتر است. این روزنامه ها به دنبال اخبار جنجالی می دوند. و به همین دلیل و به دلیل های دیگر که از آن جمله سطحی بودن مطالب است، به زرد بودن متهم می شوند. در این مورد نیز می توان از مطلبی با تیتر «کاخ باکینگهام امن نیست» نام برد که توسط رایان پری زردنویس در روزنامه زرد « دیلی میرر » انگلستان تهیه و منتشر شده است. «کاخ باکینگهام امن نیست» کلیدی ترین جمله گزارش های پری است. پری برای این که بتواند چنین جمله ای را در روزنامه بنویسد، چند روزی را به خدمتکاری در کاخ باکینگهام گذرانده و با خطرات بسیاری دست و پنجه نرم کرده است. پری برای نوشتن این گزارش به داخل کاخ می رود و با جمع کردن شواهد و آنچه که دیده است گزارش هایی می نویسد که در آنها همه این شواهد به چشم می خورند. او از محل قرار گرفتن دوربین های مخفی و زمان عوض شدن پست نگهبان ها، جای قرار گرفتن اشیا و هزاران چیز دیگر در کاخ باکینگهام می نویسد. از اینکه محافظان کاخ برای نوشیدن چای پست خود را ترک می کنند. او با کنار هم قرار دادن همین جزییات است که نتیجه می گیرد: کاخ باکینگهام امن نیست. عینی گرایی، یکی از کلیدی ترین مبناهای روزنامه نگاری در غرب است. روزنامه‌نگاران این روزنامه‌ها باید یاد بگیرند تا از به کار بردن صفت خودداری کنند و به جای آن به توصیف بپردازند. و البته تا آنجا که ممکن است ببینند، نه آنکه بشنوند. و بعد دیده های خود را بنویسند نه آنکه شنیده ها را. ● انواع رسانه‌های زرد باید توجه داشت که زردنویسی در هر رسانه ای حتی در رسانه ها جهانی نیز صورت می‌گیرد و صرفا مختص نشریات و رسانه‌های زرد نیست. از سوی دیگر زردنویسی در همه انواع رسانه ها صورت می گیرد و طیف آن از رسانه‌ها جمعی تا به رسانه‌های تعاملی سایبر، از انواع رسانه نوشتاری تا رسانه دیداری - شنیداری گسترده است. امروزه ما با YELLOW CYBER JOURNALS ، تلویزیون‌های کابلی و ماهواره‌ای و رادیو‌هایی روبه‌رو هستیم، که به انتشار پیام‌های رسانه‌ای زرد مشغولند. در مورد وبلاگهای زرد نیز می توان از وبلاگهایی که به افشای اطلاعات خصوصی به ویژه زندگی خصوصی افراد می‌پردازند و یا به وبلاگهایی که به انتشار داستان زندگی هنرپیشگان و خواننده‌های مورد علاقه خود می‌پردازند، اشاره کرد. ● آسیب‌های رسانه‌های زرد برای مردم عامه علاوه بر نقش های واقعی ستارگان زندگی بیرونی آنها نیز اهمیت دارد . نشان دادن زندگی شخصی بیل گیتس، خانه او، اتومبیل او، طرز رفتار با همسرش، رفتارهای عام‌المنفعه او و از این قبیل از جمله زردنویسی‌هایی است که امروزه حتی در نشریات وزین نیز آنها را می‌بینیم. اما مرز فضای شخصی خصوصی و فضای شخصی که قابلیت رسانه‌ای شدن را دارد، در رسانه‌های زرد چیست؟ توجه به POPULAR CULTURE و فرهنگ‌مردم‌پسند در جوامع معاصر امری لاجرم است. اما پرداختن بیش از حد به آن آسیب‌رسان است. آنچه مسلم است رسانه‌های زرد بیشتر آسیب‌رسان هستند تا مفید. هتک حرمت، لمپنیسم زبانی، نگاه داشتن مخاطب در سطح پایین شعور و آگاهی اجتماعی، آموزش نامناسب و.... آسیب از سوی این رسانه‌ها متوجه جوامع مخاطب آنهاست. نشریات زرد از دیدگاه بالاتر ذهن فعال و سازنده را رو به عوام زدگی و بی تحرکی می کشاند و تفکر جوان و خلاق را که می تواند مبتکرانه و هوشمندانه عمل کند با موضوعات سبک و بی معنا به بیراهه می برند. پترسن قاضی آمریکایی در مورد پیامدهای پرداختن به حوادث در رسانه‌ها زرد چنین نتیجه می گیرد که : روزنامه‌نگاری زرد به معنای آنچه که در دنیای رسانه‌ای آمریکای امروز انجام می‌شود در سالهای نه چندان دور آینده و در هزاره جدید به قضاوت و داوری زرد منتهی خواهد شد. پترسن به روزنامه‌های زرد در آمریکا اشاره می کند که مطالبی مانند نژادپرستی، مسائل جنسی و طبقاتی را در یک متن ویژه و در قالب که بیشتر جنایی ـ هیجانی است، منتشر میکنند و پیشنهاد می کند که به جای آنکه به تحلیل تاثیرات این نوع روزنامه‌نگاری بپردازیم لازمست به این نکته توجه کنیم که این گونه رسانه‌ها چگونه باید حقایق جنائی را بیان کنند. درعین حال کاهش آسیب‌های ناشی از رسانه‌های زرد، راهی جز کاهش تقاضای جامعه نسبت به این طونه رسانه های زرد ندارد. ساده‌نویسی در نشریات وزین، استفاده از مطالب مختصر، استفاده از زبان عام‌فهم جملگی از شیوه‌هایی هستند که در صورت به کارگیری در رسانه‌ها ، می‌توان با آن از تقاضا برای رسانه‌های زرد در جامعه کاست. |
| نویسنده: دکتر محمد سلطانی‌فر با اندکی تلخیص رضا ساعی شاهی منبع: فصلنامه رسانه |
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.