همزیستی نیوز - همایش ادبی مختومقلی فراغی شاعر شهیر ترکمن به مناسبت ۲۸۸ مین سالروز تولد این شاعر بزرگ مشرق زمین عصر چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ در کنار بلندترین برج آجری جهان با حضور گرم شاعران ، نویسندگان ، فرهیختگان ، مشتاقان و دوستداران فرهنگ و ادبیات ترکمن و همچنین مسئولین و مقامات استانی و شهرستانی برگزار گردید.
در این همایش باشکوه و دیدنی عیدجان آیداشف سرکنسول قزاقستان در ایران، احسان مکتبی معاون سیاسی اجتماعی استاندارگلستان ، عبدالحی آخوند میرزاعلی مدیر کل کتابخانه های عمومی استان ، تجری مدیر کل گردشگری گلستان ، حجت الاسلام دیلم مسئول مرکز بزرگ اسلامی شمال کشور ، قدیر کریمی فرماندار گنبد، غفور غراوی سرپرست فرمانداری آق قلا ، منصور طعنه گنبدی شهردار گنبد، عارف گرگانی رئیس شورای شهر گنبد و تنی چند از اعضای شورای شهر گنبد و .. حضور داشتند.
بیش از ۵۰ اثر و مقاله دریافت کردیم
دکتر ارازمحمد سارلی دبیر همایش ادبی مختومقلی فراغی ضمن خوشامدگویی به میهمانان و مسئولین حاضر در مراسم گفت : در این همایش سعی کردیم مختومقلی فراغی را از نگاه علمی و پژوهشی بشناسیم و با افکار و اندیشه ها و صور خیال و آرایه های ادبی اشعار این شاعر بزرگ ایرانی آشنا شویم.
نیمی از آثار رسیده را غیر ترکمنها فرستادند
مدیرموسسه انتشاراتی مختومقلی فراغی از مقالات رسیده در این همایش آمار داد و افزود: برای همایش ادبی مختومقلی فراغی بیش از ۵۰ اثر و مقاله علمی – ادبی دریافت شد و رقابت علمی تنگاتنگ و نزدیکی پدید آمد. داوران همایش بادقت و نکته بینی به بررسی و قضاوت پرداختند. نکته جالب این بود که بیش از نیمی از مقالات رسیده توسط برادران و خواهران فرهیخته و اهل قلم غیر ترکمن نوشته شده بود.
برای تشکلهای فرهنگی ادبی نیز بودجه تخصیص یابد
مدیر عامل بنیاد مختومقلی فراغی گنبد دومین سخنران مراسم بود. وی گفت : مختومقلی شاعری پیش بین بود که از اوضاع آینده پیش بینی کرده است. برپایی حکومت اسلامی را در مدینه پیش بینی کرده است.
عبدالرحیم نیازی ساعی تاکید کرد با وجود فعالیت مستمر ۲۵ ساله ی بنیاد مختومقلی فراغی ، هنوز هیچگونه حمایت مالی نشده است از مسئولین درخواست می کنیم که به تشکلهای فرهنگی ادبی توجه بیشتری داشته باشند. دولت محترم به انجمن ها و تشکل های مردمی که در جهت رشد و گسترش فرهنگ و ادبیات اقوام مختلف ایران تلاش می کنند بودجه تخصیص دهد تا دلگرمتر به کار خود ادامه دهند.
مختومقلی حلقه اتصال است
دکتر داوود هوشنگ روشنک که مقاله اش بعنوان یکی از آثار برتر همایش ادبی مختومقلی فراغی انتخاب شده بود گفت : اگر وجب به وجب آسیای میانه را قدم بزنید، اگر قزاقستان ، تاجیکستان ، آذربایجان قزاقستان بروید می توانید آثار و رد پای مختومقلی فراغی را در آنجا ببینید. آن موقع متوجه می شوید که آن چیزی که همه ما را وصل می کند یک اتصال بزرگ بنام مختومقلی است.
مختومقلی یک عالم است
این نویسنده و محقق اهل تبریز اظهار داشت : مختومقلی یک عالم است فقط یک شاعر نیست خیلی جفا می کنیم که مختومقلی را فقط در لابه لای قافیه ها بگردیم. این عارف بزرگ جواهری بی بدیل بود که از هر منظر به او نگاه کنیم برای ما تازگی و جذابیت دارد. غبطه می خورم به اشعارش به عرفانش به پیشگویی هایش. هر کس به قدر نیاز خود در این دریای بیکران چشیده است ای خوشا آنکه در غواصی شعر مختومقلی غوطه ور شوند.
سیر حالات آفاقی و انفسی مختومقلی قابل تامل است
دکتر ماندانا علیمی که مقاله اش یکی از برگزیده های این همایش بود گفت : من این مقاله را با کمک خانم آهنگری نوشتم چون فارسی زبان هستم و برای فهم معنای اشعارمختومقلی ازاین دوست فرهیخته بهره جستم .
این استاد دانشگاه افزود: سیر حالات آفاق وانفسی مختومقلی فراغی را در سروده هایش بر مبنای نظریه استیس بررسی کردم . کشف یکی ار حالت های عرفانی مختومقلی است و مراتبی دارد. در مورد کشف روحی مختومقلی می توان سخنان زیادی گفت. مقام روحی انسان و تجلی روحی آنان مورد توجه شاعر بوده است. فراغی تا ۲۰ سالگی در عالم مادیات سیر می کرد ولی بعد از آن بیداری در او به وجود آمد و به تهذیب نفس و تصفیه دل پرداخت .
سکوت و خاموشی
وی با بیان اینکه کشف قدسی باید سوهان روح قرار گیرد اظهار داشت: نویسنده بزرگ انگلیسی مختومقلی را مستجاب الدعوه می داند. فراغی از سه مرتبه عرفانی علم الیقین ، عین الیقین و حق الیقین سخن گفته است. معتقد است بسیاری از حالات همراه با سکوت صورت میگرد. لازمه انسان عارف این است که پیش از نطق سکوت کند.
پارادوکس در اشعار مختومقلی
دکتر علیمی افزود: با نگاهی به دیوان مختومقلی متوجه می شویم که آرایه متناقض نما را در اشعار این شاعر بزرگ بسیار به کار رفته است. او با وجود اینکه از سختی های عشق سخن می گوید ولی هرگز دچار ناامیدی نمی شود. استیس فیلسوف غربی مختومقلی را یکی از عارفان والا می داند.
این مراسم باشکوه و طرب انگیز است
احسان مکتبی سخنران دیگر مراسم بود وی گفت : در جوار مزار قابوس بن وشمگیر یکی از حاکمان بزرگ آن روزگار ایران زمین ، بزرگداشت بزرگ دیگری بنام حضرت مختومقلی خود به خود حالت طرب و نشاط و حسن و حال باشکوهی به انسان های اهل دل و آگاه می دهد انجا که حضرت مولانا می گوید کار مردان روشنی و گرمی است اینک ما جمع شده ایم تا به تکریم انسان های مولد روشنگر و گرمابخش تاریخ مان بپردازیم این بسیار لحطه باشکوهی است.
زبان اقوام را بیاموزیم
معاون سیاسی اجتماعی استاندار گلستان در سخنانش به دو نکته مهم اشاره کرد اول اینکه زبان اقوام را بیاموزیم. همه اقوام زبان های همدیگر را بدانند تا از منابع اصیل و قدرتمند ادبیات همدیگر بهره مند شوند. این در واقع از دست دادن نعمت الهی است که نتوانیم مختومقلی را به زبان ترکمنی بخوانیم. ترجمه اثر برابر با خالق اصلی صاحب اثر نیست.
مختومقلی متفکر بود
این روزنامه نگار گرگانی افزود: ما ایرانیان به بزرگان خود ظلم کرده یم. مختومقلی پیش ار آنکه شاعر و عارف باشد پیش از آنکه در رویا سیر کند، یک متفکر بزرگ بود. اگر حضرت سعدی ، مولوی ، حافظ شاعر شده اند فقط به خاطر ذوق شاعرانه و توجه شان به عرفان نبوده است. بهترین ژانری که در آن زمان می توانستند به نقد وضع موجود بپردازند زبان شعر بوده است. آنها متفکران بزرگ زمان خود بوده اند. متفکران از دنیا نمی روند انها دغدغه مردم روزگار خود را داشتند تا مردمشان در سلامت زندگی کنند، ادب داشته باشند ، با هم درصلح و دوستی زندگی کنند. انان موارد خدایگی را در درستی و اخلاقی بودن می دانستند و حضرت مختومقلی چنین بوده است.
اشعار مختومقلی سهل و ممتنع است
نماینده گنبد در این همایش سخنانش را با شعری از مختومقلی آغاز کرد و گفت : سخن گفتن در باره مختومقلی هم سخت است هم آسان. آن جا سخت است که زوایا و خفایای اشعارش را موشکافی و بررسی کنیم. از یک منظر سروده های فراغی آسان است. وقتی کودکان اشعارش را می شنوند مجذوب می شوند. عاشق شیداتر میشود، معشوق عاشق تر می گردد.
مختومقلی مختومقلی است
امان قلیچ شادمهر افزود : مختومقلی عاشقانه هایش، عارفانه هایش ، کنایاتش ، بدیهیاتش ما را به حیرت و شگفتی می اندازد. آنجا که از عشق می گوید مولوی است. آنجا که عارفانه می نویسد سنایی است. آنجا که از درد می نالد عطار است. مختومقلی مختومقلی است. بیدارگر و اصلاح کننده . صرفا شاعر نیست اگر صرفا شاعر بود شاعران زیادی بودند.
چه کرده ایم؟
رئیس انجمن ادبی جیحون اظهار داشت : امروز در ترکیه برای مختومقلی همایش بین المللی برگزار می کنند، پس بنابراین این شکوه و عظمت در تاثیر وتاثر اشعارش نهفته است. امروز در آذربایجان برایش کرسی می گذارند. در قزاقستان انستیتو می زنند اما ما او را قدر نمی دانیم. مختومقلی در ایران ریشه دارد و درایران زندگی کرده و وفات یافته است. ما بری فراغی چه کرده ایم ؟
از مصادره بزرگانمان جلوگیری کنیم
امروز ابوسعید ابوالخیر، ابن سینا که از ایران برخاسته اند را مصادره کرده اند. ترکمنستان برای ابوسعید همایش بین المللی می گیرد، ترکیه برای مختومقلی همایش می گذارد ما برای مختومقلی چه کرده ایم ؟ همت کنیم تا این شخصیت بزرگ را به خوبی بشناسیم و به دیگران بشناسانیم. فراغی را در خارج ازکشور خوب شناخته اند اما در ایران آنگونه که بایسته و شایسته است شناخته نشده است. بکوشیم از مصادره بزرگان فرهنگ و علم و ادب مان جلوگیری کنیم.
مختومقلی انسان را آزاده می سازد
شادمهر سخنانش را با خوانش اشعاری از دیوان مختومقلی فراغی به پایان رساند که جالب توجه بود :
دردیم کوپ دیر دیاریمدن دوریمدن
خیر قایسی احسان قایی بیلنمز
مختومقلی دییرلر منینگ آدیمی
عالم الین چویر گورسه اودیمی
مختومقلی حقا پیاله چکسه
حسن ختام کلام نماینده این بود : مختومقلی انسان را آزاده می سازد
دو اتفاق بزرگ در گنبد
دکتر امیر شاهی نماینده امور خارجه در استان گلستان گفت : امروز شاهد دو اتقاق بزرگ بودیم افتتاح مجسمه مختومقلی در دروازه شمالی شهر گنبد و دیگری همایش ادبی شاعر در جوار برج قابوس است.
وی که خود را شهروند گنبدی خطاب کرد اظهار داشت: برگزاری مراسم مختومقلی فراغی در واقع پاسداشت و تکریم فرهنگ و ادبیات ایران زمین است
دکتر امیر شاهی با اشاره به تصویب منطقه آزاد اینچه برون اذعان داشت این رویداد در واقع استان گلستان را به استانی منحصر به فرد تبدیل کرده است.
وی افزود : شاهد پرواز گرگان آکتائو هستیم در آینده پرواز گرگان به استانبول و نجف برقرار خواهد شد. قرار بود سفیر ترکمنستان در ایران و سرکنسول ترکمنستان که در مشهد مستقر است به این مراسم بیایند که به علت تداخل جلسه نتوانستند حضور داشته باشند و از این بابت عذرخواهی کردند.
یاشاسین ایران ترکمنستان و قزاقستان
سرکنسول قراقستان در ایران که در شهر گرگان مستقر است در این همایش گفت: اشعار مختومقلی در مدارس و دانشگاههای قزاقستان تدریس می شود. آوازه این شاعر از مرزها عبور کرده است.
عیدجان آیداشف افزود: مختومقلی در سه سالگی مادرش را از دست داد و در دامن نامادری اش که قزاق بود پرورش یافت. شاه غربت یکی از علمای قزاق است در کنار دولت محمد آزادی بوده است سالها در کنار هم بوده است. استاد شاه غربت مدرسه دینی و مسجد داشت که حضرت مختومقلی در آنجا تحصیل نموده است. در قدیم مرزبندی بین کشورها نبود و تبادل فرهنگی آسان صورت می گرفت. امیدوارم چنین مراسم در این شهر تاریخی دوستی و ارتباطات را بین اقوام به پیش ببرد.
وی سخنانش را با این دو جمله به پایان رساند که مورد استقبال حاضرین قرار گرفت :
به روح بزرگ مختومقلی درود می فرستم
یاشاسین ایران ، ترکمنستان ، قزاقستان
یاشاسین روح بزرگ مختومقلی.
چهار ساحت شعر و ادب
مدیر عامل مرکز گفتمان صلح برای همه در ابتدای سخنانش از دکتر شادمهر نماینده گنبد تعریف و تمجید کرد و گفت : فرهیخته ای که شما را در مجلس یازدهم نمایندگی میکند افتخار ترکمن صحرا در فضای ملی است.
دکتر حشمدار اظهار داشت : کلام که در استخدام مفهوم است کمیتش لنگ است دلیل اصلی که شعر از نثر بیشتر است همین است وقتی کلام با خیال و احساس همراه میشود در مخاطب تاثیر می گذارد .
وی به در شعر و ادبی به چهار ساحت اشاره کرد و گفت
ساحت تجربه گرایی
ساحت شناخت فلسفی
ساحت شهود
ساحت عرفان که فقط شعرای بزرگ دراین ساحت گشت و گذار بکنند. تفاوت بین شهود و عرفان تفاوت لطیفی است که مستغرق در آن پدیده است تا مستغرق نشویم هیچگاه نمی توانیم به تولید برسیم.
برگزاری هفته فرهنگی ترکمن صحرا در تهران
وی تاکید کرد : مختومقلی فراغی در کنار برج قابوس نماد ترکمن صحرا ست. بگذاریم شخصیت هایی که در ایران محصور مانده اند جهانی شوند این بزرگان را معرفی کنیم . هفته فرهنگی ترکمن صحرا را در تهران و شهرهای بزگ برگزار کنیم تا زمینه شناخت بیشتر فراهم بیاید .
شاعران و نویسندگان فرهنگ را زنده نگه میدارند
مهندس طعنه گنبدی شهردار گنبد آخرین سخنران این همایش سه ساعته بود. وی گفت ساعتی پیش آیین رونمایی تندیس مختومقلی را داشتیم از کسانی که در این مراسم شرکت کردند در طراحی و نصب این تندیس همکاری داشتند از جمله شورای فرهنگ عمومی ، حاج آقا ترابی و نماینده و فرماندار محترم تشکر می کنم .
وی افزود: یکی از وظایف مدیریت شهری این است که برای مشاهیر و مفاخر شهرستان و کشور را تندیس هایی تهیه و نصب نماید تا فرهنگ و آداب و رسوم را به شهروندان معرفی کنیم. شاعران و نویسندگان فرهنگ را زنده نگه داشته اند، یکی از این بزرگمردان مختومقلی فراغی است که او را پدر ادبیات ترکمنی و جام جم نامیده اند. مختومقلی دنباله رو هیچ شاعری نبوده و تقلید نکرده است. او در محتوا از قرآن کریم و در بیان از زبان مردم الهام گرفته است.
شهردار گنبد سخنانش را با این شعر فراغی به پایان رساند :
ایلیندن آیرا دوشن آه اورار ایلی گوزلار
یولیندان جدا دوشن جهد ادر یولی گوزلار
تحلیل از خادمان مختومقلی فراغی
این همایش فرهنگی – ادبی با تجلیل از خادمان و کسانی که به انحای مختلف برای مختومقلی فراغی تلاش کرداه اند به پایان رسید که این بخش توسط دکتر سونا سارلی اجرا شد. در این همایش باشکوه ، نزدیک به ۴۰ تن از فرهیختگان و خادمین مختومقلی فراغی با اهدای لوح تقدیر و هدایایی تجلیل و تکریم بعمل آمد.
مختومقلی ما را جمع می کند
در پایان مراسم دکتر سارلی بار دیگر از مشارکت و همراهی صمیمانه همه دست اندرکاران و تلاشگران مراسم و مسئولین و تشکل ها و حضور شاعران و نویسندگان و میهمانان تشکر و قدردانی کرد و به عنوان حسن ختام همایش گفت : مختومقلی می توند ما را کنار هم جمع کند. این ، فرصت بی نظیری است.
درخشش ایل آی
در بین همایش دکلمه شعر ( نامه سن ) از مختومقلی فراغی توسط ایل آی بهلکه جالب توجه بود که با تشویق حاضرین همراه شد.
ارازمحمد آخوند یمرلی در ابتدای مراسم قرآن خواند.
طنین موسیقی در همایش
اجرای موسیقی توسط گروه مقامچیلار حال و هوای مراسم را عوض کرد. امین سعادتی خواننده جوان و خوش صدای ترکمن ترانه اقبال بولمادی را به زیبایی خواند و خلیفه حالت سعادتی دو ترانه دیگر را به استادی اجرا کرد که اولی از مرحوم اوده قلیچ پقه شاعرآق قلایی بود و دومی از فراغی.
دو برنامه شاد
اجرای مراسم طرب انگیز کوشت دپدی و آیین ذکر خنجر توسط نوجوانان هنرمند گنبدی از بخش های دیگر این مراسم دیدنی و پرمحتوا بود.
مجریان مراسم هر دو از صدا و سیما بودند ارازمحمد خرمالی و خانم زلیخا کر که به نحو شایسته برنامه را به پیش بردند. مراسم با این جمله مجری تمام شد : به پایان آمد این دفترحکایت همچنان باقی.
تلاشهای وافر سخی و سردار
لازم به ذکر است در اجرای این مراسم تشکل های مختلف از جمله آق بولوت ، جیحون، بنیاد مختومقلی ، موسسه انتشاراتی مختومقلی نقش داشتند. زحمات سخی بخشنده ( فعال فرهنگی ادبی ) و سردار سارلی ( فعال حوزه نشر ) چشمگیر و مثال زدنی بود مسئولیت سیستم صوتی نیز با ملا اترک خوجه بود.
گزارش از : لطیف ایزدی ، مسئول کمیته اطلاع رسانی همایش ادبی مختومقلی فراغی
ترکمن صحرا – بامداد پنج شنبه ۳۰ اردیبشهت ۱۴۰۰
عکس از : بهروز مفیدی عضو انجمن ادبی جیحون
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.