کانون نویسندگان مجتمع دینی اهل سنت قشم اولین تجربه در نوع خود است. مجتمع‌های دینی اهل سنت در بسیاری از شهرها تشکیل گردیده و در مسایل زیربنایی جامعه امکان فعالیت دارند، اما تاکنون چنین تشکلی در زیرمجموعه آن‌ها شکل نگرفته است.
جابر نیکو نویسنده و فعال دینی فرهنگی و مدرس زبان عربی است و دارای تجربه در زمینه ترجمه متون عربی و از سوی شیخ عبدالرحیم خطیبی امام جمعه اهل سنت قشم به سمت معاونت توسعه و برنامه‌ریزی مجتمع انتخاب گردیده و رییس کانون نویسندگان نیز است.
این گفت و گو گامی در جهت ترسیم کارکرد، امکانات، اهداف و برنامه‌های کانون نویسندگان است. با امید آن که همه تشکل‌هایی که در راستای توسعه نوشتن، مطالعه و پژوهش قدم بر می‌دارند به اهداف عالیه خود دست یابند، نظر خوانندگان گرامی همزیستی نیوز را به مشروح این گفت و گو جلب می کنیم:
گفت و گو: شهره اکبری
**سؤال؛ ایده اولیه تشکیل کانون نویسندگان چگونه شکل گرفت؟
* جواب؛ شاید برای پاسخ به این سؤال بهتر باشد کمی راجع به پیشینه تاریخ علمی و کتاب و کتابخوانی در جزیره قشم توضیح بدهم.
جزیره قشم در قرون گذشته مهد علم بوده و روستای کاروان در بخش مرکزی جزیره دارای مدرسه علمی بسیار قدرتمندی در زمینه علمی بوده و تا حدود یک قرن پیش جویندگان علم از اقصی نقاط کشور و حتی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بویژه سلطان نشین عمان در آن به آموختن علم مشغول بوده‌اند. شاید جالب باشد که بدانید شیخ عبدالله خزرجی که یکی از علمای معروف قشم می‌باشد در اواخر عمر برای آموزش و ایجاد مدرسه دینی به کشور کویت عزیمت می‌کند و همان‌جا دارفانی را وداع گفته٬ درباره روستای کاروان شعری به زبان عربی سروده است؛
و لولا خشیة الرحمن لقلت دعوا مكة و حجوا كاروانا
که ترجمه‌اش می‌شود؛ اگر از خداوند رحمان پرهیز نداشتم قطعاً می‌گفتم که مکه را ترک کنید و حج را در روستای کاروان بجای آورید!
همچنین مدرسه کمالیه (بند حاج علی) با قدمتی سیصد ساله در روستای بند حاجعلی قرار دارد و از جلوه‌های ماندگار جزیره قشم در ترویج علم و معرفت در منطقه خلیج فارس است و نقش فرهنگی برجسته‌ای دارد.
این مدرسه هم‌اکنون دارای کتابخانه بسیار بزرگی است که در واقع گنجینه‌ای از آثار علمی برجسته‌ای در همه زمینه‌های علمی بویژه فقه و اصول و ادبیات عرب و تفسیر و حدیث است و اکثر این کتب خطی و چاپ سنگی هستند و بعضاً به قلم نویسندگان قشمی می‌باشند.
یا بطور مثال اطلاع داشتید که تا حدود پنجاه سال قبل در جزیره تقویم مذهبی توسط شیوخ جزیره با ابزارهای ساخته شده به دست خودشان محاسبه می‌شده و حتی در بعضی مساجد هنوز تقویمی که سال‌ها پیش توسط (شیخ فاخری) که از ائمه جماعات درگهان است تنظیم گردیده و هنوز وجود دارد و از نظر تطبیق با دقیق‌ترین تقویم‌های استخراج شده توسط مراکز علمی کشور برابری می‌کند.
اما فرهنگ شفاهی قشم هم بسیار غنی است مثلاً پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان چه اندازه شعر و حکایت و قصه‌ها برای گفتن دارند که خودشان هم از بزرگترهایشان شنیده‌اند.
و چه تعداد فضلا و حکما٬ سخنور و دانشمند توانمند در جزیره داشته‌ایم که احساس می‌کنیم این داشته‌ها در زیر گرد و خاک زمانه در حال محو شدن هستند.
اما ایده اصلی ایجاد کانون نویسندگان دارای دو وجه بود. اول خطراتی بود از جانب سکولارها و یا همان افرادی که سعی دارند دین‌داران را به حاشیه ببرند و منادی فرهنگ بومی منهای دین هستند که احساس می‌شد باید در مقابل این طیف که دین‌داران را به ضدیت با علم و دانش متهم می‌کنند ایستاد و دوم محو شدن فرهنگ بومی است که این پدیده یک مشکل جهانی است. بر همین اساس احساس کردیم باید تشکلی باشد که بتواند به نویسندگان امکان حرکت بیشتری بدهد و نوعی هم‌گرایی میان هم‌فکران دین‌دار شکل بگیرد.
**سؤال؛ البته برای دین‌داران و کسانی که با فرهنگ اصیل اسلامی آشنا هستند این موضوع تکرار مکررات است اما برای آن دسته از افراد که به هر دلیل با روح علم‌پروری اسلام آشنا نیستند این نکته را بازگو کنید که این ادعا نزد مسلمانان از کجا نشأت می‌گیرد؟
*جواب؛ بی‌شک الهام‌بخش همه علمای اسلام آیه شریفه (اقرا و ربک الاکرم الذی علم بالقلم) است. چرا که سه رکن علم در این قسمت از آیات قرآن نهفته است. این آیه شریفه از اولین نزولات وحی بر پیامبر اسلام (ص) است که نشان‌دهنده اهمیت علم نزد اسلام است. تا جایی این اهمیت احساس می‌شود که خداوند نبوت را با آن آغاز می‌کند.
این سه کلید عبارتند از (خواندن)٬ (قلم) و (آموزش).
خداوند می‌فرماید؛ «پروردگارت گرامی است از آن جهت که به انسان آن چه را که نمی‌دانست بوسیله قلم آموخت».
قلم و نوشتن ابتدا به صاحب قلم می‌آموزد٬ به عبارتی با نوشتن است که انسان نسبت به جهان درون و جهان پیرامون خود آگاهی کسب می‌کند. بر این اساس ما سعی داریم در پرتو این حقایق قرآنی ابتدا جامعه را بوسیله نوشتن در مسیر علم و اگاهی و توسعه قرار دهیم و دوم با مطالعه.
**سؤال؛ با این تعریف اعضای این کانون چه کسانی هستند؟
*جواب؛ اعضای کانون از نظر ما کسانی هستند که به سه مؤلفه‌ی خواندن، نوشتن و آموختن عشق می‌ورزند و باور دارند که مسیر توسعه با این سه مؤلفه ممکن می‌شود.
**سؤال؛ در متن شرایط عضویت کانون نوشته شده (پس از بررسی آثار نویسندگان عضویت آن‌ها اعلام می‌گردد) که باعث شده برخی افراد کانون را متهم به انحصارگرایی کنند، در این باره توضیح بفرمایید.
*جواب؛ خیر چنین موضوعی صحت ندارد چون در همه نهادها چه در داخل کشور و چه در کشورهای دیگر که بعضاً داعیه سردمداری آزادی‌های مدنی هم دارند نیز چنین پروسه‌هایی معمول است و این امکان وجود ندارد هر متقاضی پذیرفته شود.
اگر دقت شود خواهیم دید که همه انجمن‌ها و محافل و نهادهایی که دارای بار علمی بالایی هستند گزینش‌های سخت‌گیرانه‌ای دارند و کانون نویسندگان قشم که قصد حمایت گسترده از آثار و نویسندگان را دارد نیز نباید از این قاعده مستثنا باشد و برعکس باید تلاش کند تا بهترین استعدادها را با خود همراه کند و این به معنای انحصار نیست بلکه تلاشی در جهت کشف استعدادها و ایجاد انگیزه میان نو قلمان برای ارتقای توانمندی‌شان است.
**سؤال؛ هدف از ایجاد کانون نویسندگان چیست.
*جواب؛ هدف ترویج فرهنگ بومی اسلامی و سبک زندگی اسلامی است که باید توجه داشت اسلام دینی علم‌گراست و نوشتن لازمه علم‌گرایی.
اما هر نوشته‌ای الزاماً علمی و در راستای تعالیم اسلامی نیست به همین جهت گزینش لازم است. مثال می‌زنم؛ شخصی کتابی در قالب جوک و لطیفه می‌نویسد که حاوی توهین به اقوام است این مورد پذیرش نیست. یا سیاه‌نمایی می‌کند یا بدون شناخت از ریشه‌های اسلامی فرهنگ قشم داد سخن می‌دهد. هدف اصلی کشف استعدادها و ایجاد بستر رشد نیروهای اندیشمند و متعهد جزیره است.
**سؤال؛ شما گفتید کانون بر اساس احساس نیاز شکل گرفته است کمی توضیح دهید.
*جواب؛ طی یک سال اخیر مطالعه جامعی توسط چند نفر از علما صورت گرفت و متوجه شدیم راجع به جزیره و فرهنگ و مسائل پیرامون خودمان نمی‌نویسیم و احساس نیاز بر همین اساس ایجاد گردید و راه حل را در نوشتن و مطالعه و آموزش دیدیم.
هدف کانون تمرکز بر یک نوع یا قالب یا موضوع نیست بلکه ایجاد شوق نوشتن در افراد مستعد و ایجاد شوق مطالعه به سبب هم‌ذات پنداری مردم جزیره با نویسنده و متن می‌باشد. مطلبی عرض می‌کنم؛ اگر شما بعنوان خریدار وارد یک کتاب فروشی شوید و ببینید کتابی با موضوعیت قشم و مسائل پیرامون آن وجود دارد و اتفاقاً نویسنده آن کتاب نیز از آشنایان شماست آیا شما ترغیب به خرید نمی‌شوید٬ مطمئناً جواب مثبت است و این همان مطلوبی است که ما در پی آن هستیم.
باید به این نکته هم اشاره نمایم که علمای اسلام همواره به دلیل بصیرت و احساس مسئولیت اجتماعی که بر دوش خود احساس کرده‌اند ابتکار عمل به خرج داده و راه برون رفت از مشکلات را ارائه کرده‌اند. کانون نویسندگان قشم نیز محصول این ابتکار عمل است و در حقیقت مجتمع دینی اهل سنت قشم سقفی است که این رسالت زیر سایه آن به منزلگاه مطلوب برسد.
و البته در کنار همه موارد باید به این نکته هم توجه داشت که تشکیل کانون نویسندگان تلاشی است برای پایان دادن به فعالیت تشکل‌ها و افرادی که فقط هر از گاهی خبری از آن‌ها منتشر می‌شود اما از اقدامات عملی‌شان اثری نیست و کارنامه عملکرد ندارند. باید توجه داشت با شعار و خبر جامعه اهل مطالعه نمی‌شود و مکتوبات ارزشمند نیز تولید نمی‌شود.
**سؤال؛ موضوعات مورد حمایت شما در قالب نوشتار کدام است.
*جواب؛ هر موضوعی که به بالندگی اجتماع بینجامد، اصل تعهد به عرف جامعه و فرهنگ اسلامی مردم و ریشه‌های علمی جزیره است.
**سؤال؛ در سال حمایت از کالای ایرانی قرار داریم آیا کانون در این راستا هم می‌تواند فعال باشد؟
*جواب؛ جواب صد در صد آری است! چراکه عمل بی علم دچار نقصان است. افراد فقط پس از علم‌آموزی می‌توانند در عرصه تولید فعال و موفق باشند.
**سؤال؛ شما به مزایایی برای اعضا اشاره کرده‌اید، کمی توضیح دهید.
*جواب؛ در این‌باره صحبت زیاد دارم که بیشترش تجربیات شخصی است و درد دل‌های نویسندگان جزیره که از نبود امکانات و منابع شروع می‌شود و با کم‌کاری شدید رسانه‌ها ادامه پیدا می‌کند و به عدم تعریف جایگاه نویسندگان در جامعه می‌رسد.
کتابخانه‌های قشم از نظر کتب بویژه کتب مرجع به شدت فقیر هستند و هیچ تلاشی هم برای معرفی نویسندگان قشمی انجام نمی‌دهند. نبود انتشارات و چاپخانه فعالی که به نویسندگان به شکل عملی کمک کند مشکل بعدی است. حمایت از نویسندگان هم در جزیره دارای بوروکراسی بسیار پیچیده‌ای میان چند نهاد است و هزینه‌های بالای سفر و اقامت و انتشار کتاب و خیلی از مشکلات دیگر که باعث می‌شوند نویسندگان رغبتی به انتشار مطالب‌شان نداشته باشند. در کنار همه این صحبت‌ها نوعی از انحصار هم در قشم شکل گرفته که مانع از ورود افراد جدید به عرصه می‌شود.
مزایایی که کانون در نظر گرفته است جامع است و امیدوارم حدأقل بخشی از مشکلات مرتفع شوند.
مزایا به آثاری تعلق می‌گیرد که دارای محتوای مفید و پیرامون قشم و مسائل آن باشد و توسط نویسندگان فعال و متعهد و دلسوز با علم و اطلاعات بالا در جزیره نوشته شده باشند.
**سؤال؛ مشکلاتی مانند کم کاری کتابخانه، انتشارات و چاپخانه را چگونه می‌خواهید مرتفع نمایید؟
*جواب؛ تلاش داریم این گونه نهادها را خودمان تشکیل دهیم. ازنظر مالی امکان‌پذیر است و خوشبختانه با بررسی‌هایی هم که انجام شده چندین متخصص توانمند در هر زمینه در قشم داریم که برای همکاری و حتی سرمایه‌گذاری و کمک اعلام آمادگی کرده‌اند و امیدواریم که سازمان منطقه آزاد قشم هم از نظر صدور مجوزهای لازم همکاری ویژهای داشته باشد.
**سؤال؛ بیشتر فعالان فرهنگی شاهد انحصارطلبی‌ها بوده‌اند برای خروج از این وضعیت و پایان دادن به اعمال نفوذها چه برنامه‌ای دارید؟
*جواب؛ قصد برخورد و تقابل وجود ندارد فقط تصور این است هنگامی که یک نهاد دیگر در کنار سایر دستگاه‌ها وجود داشته باشد فضای انحصارطلبی هم شکسته خواهد شد و نویسندگانی که نتوانسته‌اند آثار خود را به هر دلیل منتشر کنند مطمئن باشند که در کانون نویسندگان مورد استقبال قرار می‌گیرند. البته هسته‌های ادبی٬ علمی٬ هنری٬ فرهنگی و دینی در کانون ایجاد می‌گردد که به این انحصارگرایی‌ها پایان داده شود.
**سؤال؛ هزینه حمایت‌ها چگونه تأمین می‌شود؟
*جواب؛ توسط علما از محل کمک‌های خیرین. در حال حاضر هر سال مبلغ قابل ملاحظه‌ای توسط علما در بخش‌های گوناگون از جمله فرهنگ هزینه می‌شود و کانون نیز زیرمجموعه فرهنگ قرار دارد.
**سؤال؛ بانوان بعنوان قشری که از آن‌ها با نام پاسداران فرهنگ یاد می‌شود و البته به شدت در جامعه قشم حاشیه‌نشین هستند در این کانون چه جایگاهی دارند.
*جواب؛ بانوان باید با خودباوری در عرصه جامعه فعالیت نمایند. هرچند تمهیدات ویژهای در کانون برای این منظور اندیشیده شده اما باید این نکته تبیین گردد که زنان از این جامعه جدا نیستند و فقط باید برای نقش‌آفرینی تلاش بیشتری داشته باشند و این نکته را نیز می‌پذیریم که کمبودها و تنگناهایی بر سر راهشان قرار دارد اما نباید مانع مشارکت شود.
**سؤال؛ میزان استقبال از کانون را چگونه پیش‌بینی می‌کنید.
*جواب؛ عالی! چون مردم قشم دین‌دار هستند و اگر شاهد آن هستیم که از تشکل‌ها استقبال عمومی نمی‌شود علت آن است که وجه دینی آن‌ها بالا نیست.
در پایان با آرزوی موفقیت برای کانون نویسندگان قشم و همه قلم به دستان این دیار.
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.