ادامه چالش برجام و نابرجام بعد از یکسال

به گزارش ایسنا، در نخستین سالروز برجام، روزنامه‌های مختلف ایران از منظر خود به این موضوع و تاثیرات یکساله آن پرداخته‌اند. موافقان توافق معتقدند که برجام سنگ بزرگی را از پیش پای توسعه ایران برداشت و مخالفان همچنان اعتقاد دارند که این توافق، بی‌تاثیر بوده است.

برجامیان بر این مسأله که توافق هسته‌ای قرار نیست همه مشکلات را حل کند، ‌تاکید می‌کنند و در عین حال به دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و فنی (در حوزه فناوری هسته‌ای) برجام اشاره می‌کنند اما نابرجامیان هنوز با همان حرارت پیشین، دستاوردهای این توافق بزرگ را «هیچ» می‌خوانند.

روزنامه «ایران» در ویژه‌نامه چندصفحه‌ای امروز خود به مناسبت سالگرد برجام، یادداشت‌ها و مصاحبه‌های متعددی از کارشناسان حوزه‌های انرژی هسته‌ای، دیپلماسی و اقتصاد منتشر کرده است. در یکی از این مطالب، معاون برنامه‌ریزی وزیر صنعت، معدن و تجارت خبر داده که «افزایش 30 درصدی هزینه مبادلات در پسابرجام حذف شد» و این یکی از دستاوردهای اقتصادی این توافق محسوب می‌شود.

در مطلب دیگری، ناگفته‌های یک دیپلمات آمریکایی از شکل‌گیری برجام روایت شده است. در این مطلب، یادآوری شده که ویلیام جی برنز - دیپلمات مورد اشاره - نقش قابل توجهی در مذاکرات غرب با ایران داشت. این دیپلمات کهنه‌کار در بخشی از صحبت‌هایش به کارکشته بودن محمدجواد ظریف و دیگر اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران اشاره کرده و گفته است: «ایرانی‌ها مذاکره‌کنندگان متخصصی هستند و به سختی می‌توان از سد بلند آنها عبور کرد».

در مقابل، روزنامه «کیهان» به عنوان سرسخت‌ترین مخالف مذاکرات و توافق هسته‌ای، همچنان آشکارا علیه برجام فعایت رسانه‌ای می‌کند؛ چنانکه در شماره امروز، با تیتر کاملاً درشت نوشته "«تقریباً هیچ» یک ساله شد/هسته‌ای رفت تحریم‌ها ماند". در بخشی از گزارش کیهان آمده است: «با گذشت 12 ماه از امضای توافق هسته‌ای و همچنین با گذشت شش  ماه از روز آغاز اجرای تعهدات 1+5 ذیل برجام، نه تنها پول‌های بلوکه شده به کشور بازنگشت بلکه آمریکا در اقدامی گستاخانه، 2 میلیارد دلار از اموال ایران را نیز غارت کرد. علاوه بر این، نه تنها تحریم‌ها لغو نشد بلکه در پسابرجام تحریم‌های جدیدی نیز به فهرست قبلی اضافه شد. همچنین کنگره آمریکا پس از برجام بیش از 70 طرح ضد ایرانی را تصویب کرد.» این روزنامه البته به نقش دولت قبل در ماجرای این 2 میلیارد دلار، هیچ اشاره‌ای نکرده است.

ابن روزنامه به همراهِ همراه همیشگی‌اش یعنی «وطن امروز» تلاش کرده‌اند صحت سخنان عباس عراقچی - رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام - را زیر سوال ببرند. به نوشته این روزنامه‌ها، عراقچی دوشنبه‌شب گفته بود از ابتدا هم قرار نبود «همه» تحریم‌ها لغو شود. روزنامه «جوان» نیز این جمله را به عنوان تیتر خود انتخاب کرده و در انتهای تیتر از علامت تعجب (!) استفاده کرده است. تعجب این روزنامه‌ها در حالی است که عراقچی و دیگر مذاکره‌کنندگان هسته‌ای کشورمان در زمان انجام مذاکره با 1+5 نیز این مساله را عنوان کرده و با تفکیک دو موضوع «تحریم‌های اولیه» و «تحریم‌های ثانویه»، تاکید کرده بودند که مذاکرات «هسته‌ای» منجر به لغو تحریم‌های «هسته‌ای» خواهد شد.

در حالی که مقام معظم رهبری ضمن بیان نکات مهمی درباره مذاکرات توافق هسته‌ای و برجام و پسابرجام، بارها از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران حمایت و تشکر کرده‌اند، روزنامه «وطن امروز» ترجیح داده در شماره امروزش تیتری توهین‌آمیز برای صحبت‌های عراقچی انتخاب کند: «ماله بکش عراقچی!» این روزنامه پیش‌تر نیز بخاطر انتخاب تیترهایش جنجال‌آفرین شده بود.

روزنامه‌هایی نظیر «اطلاعات»، «شهروند» و «آرمان» نیز به انعکاس صحبت‌های اخیر عراقچی پرداخته‌اند. «آرمان» همچنین در گزارشی با عنوان «برجام یکساله شد»، بعدعهدي آمريكايي‌ها را یکی از مشكلات بر سر اجراي برجام خوانده و آرامش اقتصادیو کاهش مطلوب نرخ تورم را نیز از دستاوردهای برجام دانسته است. این روزنامه همچنین در گفت‌وگویی، به نقل از پدرام سلطانی - عضور اتاق بازرگانی ایران - نوشته است که «برجام اقتصاد ایران را نجات داد و امنیت ملی را تامین کرد.»

علی خرم - رایزن سابق ایران در سازمان ملل متحد - نیز در گفت‌وگو با روزنامه «وقایع اتفاقیه» به عصبانیت عربستان سعودی از انعقاد توافق هسته‌ای اشاره کرده و ضمن مثبت ارزیابی کردن توافق برجام، حل‌وفصل چالش‌های موجود در راه آن را منوط به ایجاد اعتمادسازی بین ایران و آمریکا به‌عنوان دو کشور اصلی طرف قرارداد برجام دانسته است.

روزنامه‌های اقتصادی نیز به این موضوعات اشاره کرده‌اند؛ از جمله، روزنامه «دنیای اقتصاد» به روایت نعمت‌زاده - وزیر صنعت، معدن و تجارت - از دستاوردهای برجام اشاره کرده است. نعمت‌زاده گفته بود: «سیاست دولت در پسابرجام حول محور افزایش تولید و توسعه صادرات بوده است که این سیاست با جدیت دنبال می‌شود. پیامدهای مثبت برجام غیرقابل باور است. بیش از 100 قرارداد با کشورهای مختلف منعقد شده است. در سال‌های گذشته کمتر کشوری حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران بود، اما در 6 ماه گذشته هیأت‌های اقتصادی فراوانی از کشورهای مختلف برای سرمایه‌گذاری به ایران سفر کردند».

روزنامه «ابتکار» هم در گزارشی با تیتر «تولد امید در سایه برجام» نوشته است: 23 تیرماه 1394 یکی از بغرنج ترین موضوع های اختلاف ایران با غرب و آمریکا در تاریخ بعد از انقلاب اسلامی از طریق گفت و گوهای طولانی مدت در قالب مذاکرات ایران و گروه 5+1 حل و فصل شد و مناقشه 12 ساله پرونده هسته ای به تمام مرارت ها و مصائبش به پایان رسید. حتی می‌توان گفت مذاکرات هسته‌ای یکی از مهمترین پیروزهای دیپلماتیک ایران در دوران معاصر بوده است. 12 سال انجماد و انزوا و ایران‌هراسی با راهکار دیپلماتیک پایان یافت... هنوز زمان زیادی از توافق هسته‌ای سپری نشده و به راحتی با رجوع کردن به ذهنمان می‌توان رویدادهای قبل از برجام را به یاد آوریم. اینکه هر روز و هر لحظه تحریمی جدید به تحریم‌های گذشته اضافه می‌شد و با انباشت تحریم‌ها مواجه بودیم، اینکه مدام از تهدید نظامی سخن می‌رفت و رزمایش‌های گاه و بی‌گاه لرزه بر انداممان می‌انداخت، اینکه هر لحظه و هر ساعت قیمت‌ها تغییر می‌کرد و ثبات اقتصادی در داخل کشور معنا نداشت، اینکه برای دور زدن تحریم‌ها به راه‌های مختلف توسل جسته می‌شد و عاقبت آن چه شد، اینکه رابطه ما با کشورهای خارجی و محیط بین‌الملل به کدام سمت می‌رفت و نومیدی روز به روز در فضای داخلی کشور رخنه می‌کرد و هزاران خاطره و تصوری که به یاد آوردنش هم زننده است.»

«برجام» برجا ماند؛ این تیتر روزنامه «اعتماد» در صفحه نخست شماره امروز است. این روزنامه ویژه‌نامه مفصلی برای یک‌سالگی برجام منتشر کرده و در آن، گفتارها و یادداشت‌هایی از کارشناسان، صاحبنظران و مسئولان مختلف از جمله معاون امور بين‌الملل شركت ملي نفت، معاون حفاظت و امنيت سازمان انرژي اتمي، ‌معصومه ابتکار، علی طیب‌نیا، رضا صالحی امیری، بهروز کمالوندی و سعید لیلاز آورده است.

در حالی که مخالفان برجام، در دستور کار قرار گرفتن سه  طرح تحریم جدید علیه ایران در مجلس نمایندگان آمریکا را بیشتر برجسته کرده‌اند، برخی روزنامه‌های موافق توافق هسته‌ای به «درخواست ده‌ها سیاست‌مدار آمریکایی برای بهبود روابط با ایران» اشاره کرده‌اند. روزنامه «شرق» در این رابطه نوشت: «تندروها و اعتدالیون در دو سوی دنیا رقابتی نفس‌گیر را دنبال می‌کنند؛ یک سر این طناب در قاره آسیا و کشور ماست و سر دیگر آن در آمریکای شمالی. تنها چند روز پس از آنکه سخت‌ترین حملات از سوی محافظه‌کاران در مجلس نمایندگان آمریکا علیه ایران و قرارداد هسته‌ای انجام شد، حالا معتدلان وارد میدان شده‌اند و تلاش می‌کنند التهاب را کاهش دهند. روز دوشنبه، ۲۱ تیر، بیش از ۷۵ سیاست‌مدار و مقام ارشد کنونی و سابق آمریکایی با ارسال نامه‌ای به رئیس‌‌جمهوری آمریکا خواستار ایجاد روابطی نزدیک‌تر بین آمریکا و ایران شده‌اند.»

در این میان، روزنامه «خراسان» ترجیح داده موضعی متعادل‌تر اتخاذ کند و با تیتر «برجام در یک سالگی؛ دستاوردها و نگرانی‌ها» تلاش کرده کمتر به قضاوت قطعی درباره توافق بزرگ بپردازد. این روزنامه در مقدمه گزارشش آورده است: «با عبور از شرایطی که توافق هسته‌ای در ایران و آمریکا و اتحادیه اروپا به تصویب رسید و در 26 دی‌ماه اجرایی شد، اکنون تقریبا یک سال از انعقاد این توافق می‌گذرد و این سوال به طور جدی مطرح است که ما در چه شرایطی به سوی انعقاد این توافق رفتیم و این توافق  که به «بزرگترین مذاکرات قرن» مشهور شده است چه دستاورد‌هایی برای ما داشته و چه نگرانی‌هایی در روند اجرای برجام وجود دارد؟»

این روزنامه ضمن بررسی مسائل و مشکلات پیش روی اجرای برجام - که بخشی از آن در روزهای آینده به چاپ خواهد رسید - از جمله «دستاوردها و تجربیات برجام»، به این موارد اشاره کرده است: حذف مانع جعلی هسته‌ای از مقابل ایران و دور شدن سایه ایران‌هراسی، قدرت‌نمایی مذاکرات و دیپلماسی در حل مسائل کشور، بسته شدن پرونده جعلی «پی.ام.دی»، ایجاد انتظارات کاذب توسط دولت از برجام در برهه قبل از توافق هسته‌ای، جای خالی اتاق‌های فکر برای تدوین نقشه راهبردی در طول مذاکرات، نبود راهبرد منسجم رسانه‌ای برای اعمال دیپلماسی عمومی فعال بر مخاطب داخلی و خارجی، عدم تحرک در دیپلماسی منطقه‌ای برای ایجاد اعتماد در میان همسایگان.

حمید بعیدی‌نژاد - رئیس تیم کارشناسی مذاکرات هسته‌ای - در یادداشتی در روزنامه «ایران» به این سؤال کلیدی که «برجام چه دستاوردهایی برای کشور داشته است؟» بطور اجمالی پاسخ داده است. به گفته این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، تثبیت حقوق مسلم هسته‌ای ایران، بالندگی صنعت هسته‌ای، تثبیت شرایط اقتصادی کشور، بازگشت صنعت نفت به بازار، احیای صنعت هواپیمایی، تقویت روح امید و نشاط ملی، بهبود شرایط بین‌المللی برای تقویت توان دفاعی کشور و بهبود روابط سیاسی و بین‌المللی ایران از جمله نتایج مثبت توافق هسته‌ای در یک سال اخیر بوده است.

عراقچی در بخشی از صحبت‌های اخیرش گفته بود: کسانی هستند که در مسیر اجرایی شدن برجام می‌خواهند مانع ایجاد کنند؛ همان کسانی که تلاش داشتند مذاکرات موفق نشود، الان تلاش دارند که میوه‌های برجام و آثار رفع تحریم‌ها برای ملت ایران آنگونه که انتظار وجود دارد محقق نشود.

انتهای پیام