آیا سرطان در شُرف ریشه‌کن شدن است؟

به گزارش ایسنا، سرطان نامی است که به مجموعه بیماری‌هایی اطلاق می‌شود که از تکثیر مهار نشده سلول‌ها پدید می‌آید.

سلول‌های سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول‌ها جدا می‌افتند. علت دقیق این پدیده نامشخص است ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول‌ها می‌شوند در هسته سلول اشکال وارد کنند. از جمله این موارد می‌توان از مواد رادیواکتیو، مواد شیمیایی و سمی یا تابش بیش از حد اشعه‌هایی مانند نور آفتاب نام برد.

در یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز، یک تعادل وجود دارد.

محققان انگلیسی در تحقیقات خود متوجه شدند که عدم توازن‌های غیر ژنتیکی پروتئین باعث رشد خارج از کنترل تومور می‌شود.

سرطان شامل همه انواع تومورهای بدخیم می‌شود که در پزشکی آن‌ها را بیشتر با نام نئوپلاسم می‌شناسند. وقتی که یکی از سلول‌های بدن، در اثر عوامل مختلف، دچار رشد غیرطبیعی و باعث رشد غیرعادی سلول‌های دیگر می‌شود، این فرایند در نهایت منجر به تولید تومور می‌شود که آن قسمت را از کار می‌اندازد و به قسمت‌های دیگر نیز سرایت می‌کند.

احتمال بروز سرطان در سنین مختلف وجود دارد ولی با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان زیادتر می‌شود. سرطان عامل 13 درصد مرگ انسان‌هاست.

سرطان تنها ویژه انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند. سرطان بیماری پیش رونده است و گفته می‌شود 70 درصد مرگ‌های ناشی از سرطان در کشورهای درحال توسعه رخ می‌دهد. این در حالی است که مرگ و میر در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته به خوبی تحت کنترل درآمده است.

سرطان پستان و پروستات هنوز به ترتیب از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان و مردان است و موارد سرطان ریه در زنان در حال افزایش است. همچنین موارد تومورهای مری که در اثر اسیدهای واکنشی در اثر چاقی ایجاد می‌شود، اکنون بیشتر در مراکز درمانی دیده می‌شود.

سرطان در نواحی سر و گردن که توسط نوعی ویروس ایجاد می‌شود نیز در حال افزایش است.

براساس بررسی‌های تازه، افزایش امید به زندگی به این معنی است که افراد بیشتر عمر می‌کنند و لذا تعداد بیشتری از آن‌ها تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. اما سبک زندگی بهتر مانند کاهش وزن و سیگار نکشیدن، می‌تواند تاثیر مهمی در عدم ابتلا به این بیماری داشته باشد.

درمان‌ها

طی پژوهشی که در دانشگاه "دوک" آمریکا انجام شد، محققان دریافتند که با تزریق مستقیم محلول اتانول به تومورهای سرطانی می‌توان به جنگ آنها رفت. آنها این روش را راهی ارزان، ایمن و بدون محدودیت در استفاده وسیع می‌دانند.

البته این روش تنها برای درمان سرطان‌های کبد و تیروئید به کار می‌رود و احتمال آسیب به بافت‌های اطراف نیز وجود دارد. در این روش، اتانول و اتیل‌سلولز باهم ترکیب شده و محلول پس از تزریق به تومور به شکل ژل درمی‌آید.

در تحقیق دیگری که در دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیگو صورت گرفت، محققان دریافتند باکتری‌هایی که به طور معمول روی دست وجود دارند، می‌توانند در برابر سرطان پوست از انسان محافظت کنند.

"ریچارد گالو"، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: ما کشف کرده‌ایم که باکتری "استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس"، که یک باکتری رایج در پوست سالم انسان است، دارای توانایی انتخابی برای مهار رشد برخی از سرطان‌ها است.

تیم مرکز پزشکی "نورث وسترن" (Northwestern Medicine)در بهمن ماه پی برد که چگونه مولکول بیماری هانتینگتون می‌تواند به طور ناخواسته سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و چگونه از این روند می‌توان به عنوان درمان جدید سرطان استفاده کرد.

بیماری هانتینگتون توسط جهش یک ژن به نام "هانتینگتین" (huntingtin) ایجاد می‌شود. این جهش باعث تکرار توالی‌های RNA می‌شود و این توالی‌های تکراری که به عنوان" آر.ان.آ های خاموشگر" (siRNAs) شناخته می‌شوند، به آرامی سبب آسیب رساندن به سلول‌های عصبی می‌شوند.

این بیماری می‌تواند به طور ناخواسته سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و از این روند می‌توان به عنوان درمان جدید سرطان استفاده کرد.

اما دانشمندان چینی با شبیه‌سازی دو میمون از کروموزوم‌های یک والد، گامی در راه درمان سرطان برداشتند!

دانشمندان چینی امیداورند با دستاوردهای حاصل از این شبیه‌سازی ژن‌های عامل بیماری‌های خطرناک از جمله سرطان را کشف و اصلاح کنند تا بتوانند به درمان آنها کمک کنند.

اما مهم‌ترین گام بشر در راه درمان این بیماری مهلک ساخت و آزمایش واکسن سرطان ساخته شده از سلول بنیادی بود که در سال گذشته محقق شد و امسال نیز آزمایشات انسانی آن ادامه می‌یابد تا پس از بررسی‌های لازم، تجاری‌سازی شود.

تحقیقات جدید دانشمندان دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد که سلول‌های بنیادی بالغ می‌توانند از بیماران برداشته شوند و در واکسن‌های شخصی سرطان استفاده شوند.

این واکسن جدید توانست تومورهای سرطانی موش‌ها را از بین ببرد. روش درمان، ترکیبی از مولکول‌های ساخته شده است که در حال حاضر در آزمایشات بالینی مورد آزمایش قرار می‌گیرد تا تایید کنند که آیا آنها ایمن هستند. این ترکیب شامل "CpG"، یک قطعه از دی.ان.ای و یک آنتی‌بادی علیه پروتئین سلول ایمنی موسوم به "OX40" است.

محققان این دانشگاه واکسن موسوم به "واکسن سرطان" را در طول آزمایش‌ها روی موش‌ها آزمایش کردند و مشاهده نمودند که پتانسیل بالایی در از بین بردن تمام تومورها دارد.

کمک‌کننده‌ها

محققان دانشگاه "لیدز" موفق به کشف ویروسی موسوم به "رئوویروس"(reovirus) شدند که علاوه بر اینکه به تومور مغزی حمله می‌کند، سیستم ایمنی بدن را نیز به این کار تحریک می‌کند. استفاده از یک ویروس برای کمک، به جای آسیب یک تکنیک است که در سال‌های اخیر نویدبخش بوده و مورد استفاده قرار گرفته است.

محققان دانشگاه میشیگان نیز با استفاده از ذرات شبه‌ویروس، واکسن ضد سرطان ساختند. دانشمندان "دانشگاه ایالتی میشیگان" (Michigan State University) در آمریکا، در حال مهندسی یک ذره شبه‌ویروس موسوم به "Qβ" هستند که به واکنش‌های ایمنی ضد سرطان در بدن می‌انجامد و احتمال دارد بتوان از آن به عنوان واکسن جدیدی برای درمان سرطان استفاده کرد.

این گروه پژوهشی، ذرات Qβ را با "آنتی‌ژن‌های کربوهیدرات مربوط به تومور" (TACAs)ترکیب می‌کنند و باور دارند این کار، به تکمیل ایمنی ضدتومور سلول منجر می‌شود، رشد تومور را کاهش می‌دهد و در برابر گسترش سرطان محافظت می‌کند.

طی ابداعی دیگر، گروهی از محققان آمریکایی داربست ژل مانند تزریقی ایجاد کردند که ترکیبی از داروهای شیمی درمانی و ایمونوتراپی را در خود نگه داشته و آنها را به طور متوالی به تومورها می‌رساند.

نتایج این تحقیق نشان داد که تحویل موضعی درمان ترکیبی به طور قابل توجهی از پیشرفت سرطان با از بین بردن تومورهای اولیه پیشگیری می‌کند. این روش بسیار ساده و با استفاده از زیست‌شناسی تومور و دفاع طبیعی بدن در مقابل مهاجمان خارجی برای از بین بردن رشد تومور با عوارض جانبی محدود است.

این هیدروژل شبکه پلیمری است که می‌تواند داروها و ایمونوتراپی را مستقیما به محل تومور انتقال دهد تا به افزایش اثربخشی درمان در سایر قسمت‌های بدن کمک کند. این ژل به سرعت در داخل بدن یک پلیمر زیست‌سازگار با ترکیبات داروهای خاص را تشکیل می‌دهد.

دانشمندان در تحقیق دیگری راهی برای ورود سلول‌های مصنوعی به داخل بافت تومور توسعه دادند که این سلول‌ها پس از ورود به داخل بافت، از درون تومورها شروع به تولید پروتئین‌های مبارزه با سرطان می‌کنند.

دانشمندان دانشگاه "نورث‌وسترن" آمریکا در این زمینه یک ماده سیال جدید و خارق‌العاده ابداع کردند که پس از تزریق، به ژل حاوی نانوذرات تبدیل می‌شود. این نانوذرات می‌توانند خود را در میزان پیش تعریف‌شده‌ای آزاد کنند. از آنجا که این ماده به وزیکول‌های (یک حباب مایع در یاخته‌ها) دارو تجزیه می‌شود، پس از رسیدن کامل دارو، چیزی از آن باقی نمی‌ماند.

دانشمندان آمریکایی در روش دیگری از نانوربات‌های مجهز به شناساگرها و راهنماهای مولکولی مجهز به "ترومبین"(ماده لخته کننده خون) برای از بین بردن تومورهای بدخیم در موش‌ها استفاده کردند که با موفقیت انجام شد.

اما دانشمندان سوئدی موسسه "کاروینسکا" با بررسی 400 هزار مولکول، 3 مولکول کوچک که به طور خاص، آنزیم حاوی سلنیوم را در بدن آزاد می‌کنند، برگزیدند و توسط آنها 60 نوع سلول سرطانی را درمان کردند.

در این میان، محققان دانشگاه "ادینبرو" اسکاتلند، با استفاده از نانوذرات طلا توانستند داروی شیمی‌درمانی را داخل سلول‌های سرطانی، بدون آسیب به سلول‌های سالم فعال کنند.

محققان دانشگاه "ایلی‌نوی" هم مشابه چنین کاری را انجام دادند و با استفاده از نانوذرات، مانع رشد سلول‌های سرطانی شدند.

دانشمندان دانشگاه "ورزبورگ" آلمان نیز مولکول قند جدیدی را توسعه دادند که به تومورها چسبیده و به منظور تشخیص سریع سرطان و کشتن تومورها استفاده می‌شود.

یک تیم از موسسه تحقیقات "لیبنیز"(Leibniz) در درسدن آلمان نشان دادند اسپرم می‌تواند به یک ابزار تحویل دارو به سلول‌های سرطانی تبدیل شود.

اسپرم در هنگام عرضه دارو بسیار خوب عمل می‌کند، چرا که آنها به طور طبیعی دارای حرکت هستند و می‌توانند دارو را محافظت کنند تا از طریق مایعات بدن رقیق نشود یا نشت نکند و دارو را در برابر آنزیم‌هایی که می‌توانند آنها را از بین ببرند، محافظت می‌کنند.

دانشمندان در اقدام دیگری موفق به کشف یک پروتئین شدند که به سلول‌های لنفوسیت تی(T-cell) که با سلول‌های سرطانی مبارزه می‌کنند، کمک می‌کند. این پروتئین به عنوان "سوئیچ اصلی" می‌تواند سلول‌های ایمنی را به سمت میکروب‌ها و یا سلول‌های سرطانی هدایت کند.

سلول‌های لنفوسیت T گلبول‌های سفید خون تولید شده توسط بدن هستند که برای سیستم ایمنی بدن ما اساسی هستند. لنفوسیت تی از انواع سلول‌های سیستم ایمنی بدن است.           

سلول‌های T کشنده به طور مستقیم به سلول‌های آلوده به ویروس و سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند و با تولید پروتئین خاص به نام پرفورین منافذی در این سلول‌ها به وجود می‌آورند و موجب مرگ آن‌ها می‌شوند. به همین علت این نوع از پاسخ ایمنی به ایمنی سلولی معروف است.

محققان دانشگاه "اوپسالا" سوئد نیز روی دارویی کار می‌کنند که با از بین بردن مکانیزم زنده ماندن سلول‌های سرطانی، می‌تواند بیماری را متوقف سازد. این دارو که هنوز نامی برایش انتخاب نشده، یک آنزیم خاص که موجب گسترش تومورها می‌شود، را مورد هدف قرار می‌دهد.

تحقیق داشمندان اروپایی نشان می‌دهد که این کار با اتصال به غشای سلول‌های به سرعت در حال تکثیر انجام می‌شود. این دارو مکانیزم زنده ماندن سرطان را مختل می‌کند و مانع اتصال تومورها به پروتئینی که باعث رشد آنها است، می‌شود.

درمانگرهای غیرمعمول

دانشگاه "هنگ کنگ" با بررسی 600 هزار نفر که به مدت 7 سال روزانه آسپیرین مصرف می‌کردند، دریافتند 47 درصد احتمال کمتری در ابتلا به سرطان مری و 38 درصد احتمال کمتر در ابتلا به سرطان معده، 34 درصد سرطان پانکراس و 24 درصد در ابتلا به سرطان روده دارند.

از سوی دیگر، محققان انگلیسی و چینی دانشگاههای "واوریک" و "سان یات سن" عنوان کردند که بقایای یک شهاب سنگ که 65 میلیون سال پیش با زمین برخورد کرده قابلیت از بین بردن تومورهای سرطانی را داراست.

آنها می‌گویند فلز ایریدیوم باقی‌مانده از برخورد این شهاب سنگ چنین خاصیتی دارد. محققان با تلفیق استفاده از لیزر و ایریدیوم و مواد ارگانیک موفق به از بین بردن تومور شدند.

اما در پژوهشی که در واپسین روزهای سال 96 منتشر شد، محققان انگلیسی دریافتند که دوچرخه‌سواری منظم می‌تواند موجب پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان شود.

محققان دانشگاه "ییل" نیز گفتند که مصرف آجیل مخصوصا بادام‌زمینی و مغزهای درختی می‌تواند به بیماران مبتلا به سرطان روده مرحله 3 کمک کند تا از مرگ نجات یابند.

یک مطالعه جدید انجام شده توسط محققان مرکز سرطان‌شناسی دانشگاه "ییل (Yale)"نشان داد که بیماران مبتلا به سرطان کولون(روده) که به طور مرتب آجیل مصرف می‌کنند، خطر عود سرطان در آنها کاهش می‌یابد.

این مطالعات همچنین نشان داد که مصرف آجیل می‌تواند از طریق کاهش چربی به سلامت افراد کمک کند و خطر مرگ زودرس را کاهش دهد.

اما پژوهشگران دانشگاه ملی سنگاپور(NUS) باور دارند می‌توان با استفاده از مهندسی ژنتیک، تغییراتی در سبزیجات ایجاد کرد تا برای از بین بردن سرطان آماده شوند.

محققان نوعی از باکتری‌های مفید روده را برای کمک به از بین بردن سلول‌های سرطانی در روده به کار گرفته‌اند. این باکتری‌ها به سلول‌های سرطانی نزدیک می‌شوند و برای مثال ماده‌ای که در کلم بروکلی یافت می‌شود را به سمومی برای از بین بردن سرطان تبدیل می‌کنند.

محققان دانشگاه "آریزونا" نیز دریافتند که ترکیبات سویا دشمن سرطان پستان است. "ژنیستئین" که از ترکیبات تشکیل‌دهنده سویا است، می‌تواند از ژنی که مانع توسعه و رشد تومور است، محافظت کند.

ابزار تشخیصی

سال گذشته دو نرم‌افزار مبتنی بر هوش مصنوعی معرفی شد که در تشخیص سریع و به موقع سرطان کاربرد دارند.

اولین آنها یک نرم‌افزار توسعه یافته توسط محققان ژاپنی بود که قادر است سرطان روده را در کسری از ثانیه با دقت 94 درصدی تشخیص دهد.

دومین نرم‌افزار نیز توسط یک شرکت آمریکایی موسوم به "Arterys" توسعه یافته است که با استفاده از سی‌تی اسکن و ام‌آرآی ریه و کبد می‌تواند به خوبی و با سرعت وجود عارضه سرطانی در این نواحی را شناسایی کند.

این نرم‌افزار، از روش‌های هوش مصنوعی برای جدا کردن جراحات و تومورها استفاده می‌کند و این کار را به خوبی متخصصان رادیولوژی انجام می‌دهد. این نرم‌افزار آنلاین که با استفاده از یک مرورگر قابل دسترسی است، به رادیولوژیست این امکان را می‌دهد که پیشروی تومورها و اجرام مشکوک به تومور را ردیابی کنند.

شایان ذکر است که این نرم‌افزار موفق به دریافت تاییدیه از سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) شده است.