همزیستی نیوز - افزایش شمار مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی یکی از برنامه های دولت برای تقویت اقتصاد و بازارهای محلی، افزایش جمعیت در نوار مرزی، تقویت ضریت امنیت در مرزها، جذب سرمایه و فناوری های نوین و گسترش تعامل اقتصادی با کشورهای همسایه است که برآیند آن رشد و توسعه اقتصاد ملی است.
شمار مناطق آزاد تجاری صنعتی در نوار جنوبی، شمالی، شمال غرب و جنوب شرقی کشور اکنون محدود به هفت منطقه است. با توجه به نیازهای کشور در زمینه توسعه صادرات، جذب سرمایه، رونق کسب و کار، ایجاد اشتغال و ... دولت یازدهم به دنبال افزایش شمار این مناطق است. از این رو، شورای عالی مناطق آزاد، پارسال 2 برابر شدن تعداد مناطق آزاد را پیشنهاد داد. دولت تاکنون 2 بار این پیشنهاد را در مجلس مطرح کرده است که بار نخست رای موافق اکثریت نمایندگان را به دست نیاورد. نخستین بار که لایحه افزایش شمار مناطق آزاد تجاری به مجلس نهم رفت، نمایندگان این مجلس محدوده های مناطق آزاد را تغییر دادند و چند منطقه ویژه اقتصادی به تعداد مناطق پیشین اضافه شد که در نهایت پیشنهاد یاد شده به جایی نرسید.
پس از آن، دولت بار دیگر تاسیس هفت منطقه آزاد جدید و 12 منطقه ویژه اقتصادی را به مجلس پیشنهاد داد که هم اکنون در دست بررسی است. گفته می شود، این بار احتمال موافقت نمایندگان با پیشنهاد شورای عالی مناطق آزاد بیش از پیش است.
در لایحه تازه، مناطق آزاد اینچه برون، اردبیل، بانه- مریوان، سیستان، مهران، جاسک و بوشهر پیشنهاد و برای هر یک ماموریتی تعریف شده است اما به طور کلی هدف اصلی ایجاد مناطق آزاد جدید، افزایش تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه و رشد اقتصاد محلی و در نهایت اثرگذاری بر اقتصاد ملی است.
**اهداف تاسیس مناطق آزاد تجاری و صنعتی
برای هر یک از مناطق آزاد ماموریت و هدفی تعریف می شود اما ماموریت مشترک تمام مناطق آزاد، توسعه صادرات و ارزآوری، ورود به بازارهای جهانی، تسهیل ورود و جذب سرمایه های خارجی، جذب و انتقال فناوری های نوین و اشتغالزایی است. برپایه تازه ترین آمارها، حجم صادرات در سال 1394 از طریق منطقه آزاد اروند به عراق، حدود یک میلیارد و 200 میلیون دلار بوده است.
همچنین، بر اساس گفته های «اصغر مونسان» مدیرعامل منطقه آزاد کیش، مجموع صادرات و ترانزیت این منطقه، سالانه 330 میلیون دلار است. صادرات محصولات تولیدی منطقه آزاد انزلی هم از 2 میلیون دلار در سال 1392 به 40 میلیون دلار در سال 1394 رسیده است.
«جعفر آهنگران» مدیر امور مناطق ویژه اقتصادی در خصوص اهداف تاسیس مناطق آزاد جدید به گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا گفت: افزایش جمعیت در نوار ساحلی جنوبی کشورمان، افزایش ضریب امنیت در مرزها، افزایش تعاملات و روابط اقتصادی با کشورهای همسایه، فعالسازی کریدورهای ترانزیتی و برخی از صنایع منطقه از مهم ترین اهداف ایجاد هفت منطقه آزاد جدید است.
وی در زمینه مزیت افزایش جمعیت در این مناطق گفت: با راه اندازی منطقه آزاد جاسک تراکم جمعیت در سواحل مکران افزایش خواهد یافت. در دنیا شهرهای پرجمعیت در نزدیکی سواحل ایجاد می شوند در حالی که سواحل مکران به شدت با فقر جمعیتی روبرو است. با تاسیس یک منطقه آزاد در آن منطقه جمعیت افزایش خواهد یافت.
آهنگران با اشاره به اهمیت توسعه تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه گفت: یکی دیگر از مهم ترین دلایل تاسیس مناطق آزاد، استفاده از ظرفیت کشورهای همسایه به منظور صدور کالاهای ایرانی به بازارهای این کشورها است. از این رو، منطقه آزاد بوشهر را برای افزایش روابط اقتصادی با قطر که یک کشور مصرف کننده است، منطقه آزاد مهران را برای توسعه تعاملات تجاری با اقلیم کردستان، منطقه آزاد اردبیل را برای توسعه روابط اقتصادی با کشورهای حوزه قفقاز، منطقه بانه و مریوان را برای افزایش صادرات به عراق و منطقه اینچه برون را با هدف افزایش ترانزیت به کشورهای آسیای میانه تاسیس خواهیم کرد.
مدیر امور مناطق ویژه اقتصادی با بیان اینکه یکی از مهم ترین اهداف ایجاد مناطق آزاد افزایش ضریب امنیت مرزهای کشورمان است، تصریح کرد: جانمایی تمام این هفت منطقه آزاد جدید در نزدیکی مرزهای ایران است. به طور قطع رونق اقتصاد در این مناطق یکی از راهکارهای افزایش امنیت آن خواهد بود چراکه با رونق اقتصاد، زیرساخت های مورد نیاز در این محدوده ها شکل گرفته و تقویت خواهد شد.
** جغرافیای اقتصادی ایران و فرصت های گسترش مناطق آزاد
تاسیس مناطق آزاد، تقویت اقتصاد محلی و افزایش اشتغالزایی را به همراه خواهند داشت که در نهایت منجر به رشد اقتصاد ملی خواهد شد. البته تقویت اقتصاد محلی و منطقه ای نیاز به ارایه مشوقِ جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی دارد. اجرای طرح های تشویقی چون معافیت مالیاتی 15 ساله، معافیت از پرداخت هرگونه حقوق گمرکی، بی نیازی به روادید و سهولت در صدور مجوز ورود و اقامت خارجیان، آزادی مشارکت سرمایه گذاری خارجی تا سقف 100 درصد و مالکیت 100 درصد سرمایه گذاران خارجی، ارایه تسهیلات و زمین با قیمت های حمایتی برای انواع سرمایه گذاری ها در رونق هرچه بیشتر این مناطق موثر خواهد بود.
اما این مشوق ها تنها به مناطق آزاد ایران اختصاص ندارد بلکه کشورهای همسایه نیز برای جذب سرمایه های خارجی در مناطق آزاد خود تسهیلاتی ارایه می دهند. برای نمونه در کشور ترکیه بیش از 20 منطقه آزاد وجود دارد که هر یک از این مناطق با سرمایه های خارجی تقویت شده است. همچنین، امارات متحده عربی به رغم داشتن مساحتی بسیار کمتر از ایران، مناطق آزاد بیشتری را نسبت به کشورمان دارا است.
با وجود فرصت های فراوان و چشمگیر توسعه مناطق آزاد کشور، شماری از منتقدان با افزایش شمار این مناطق مخالفت می کنند. این در حالی است که یکی از راه های رقابت در منطقه برای جذب سرمایه ها و نفوذ به بازارهای جهانی، افزایش تعداد مناطق آزاد با ارایه خدمات و مشوق های متعدد است. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه میان کشورهای منطقه و مرکزیت اتصال شمال به جنوب و شرق به غرب، نگاه سرمایه گذاران را به خود جلب کرده است. شرایط پسابرجام نیز امکان بهره وری از این ظرفیت را فراهم ساخته و جذب سرمایه های خارجی را تسهیل خواهد کرد.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.