تهران- ایرناپلاس- وقتی از فعالان بزرگ اقتصاد ایران صحبت می‌کنیم، بیشتر نام مردان به چشم می‌خورد؛ از امین‌الضرب گرفته تا نام‌های آشنا در دوران معاصر. اما بد نیست بدانید برخی زنان نیز موفقیت‌های اقتصادی چشمگیری به دست آورده‌اند.
یکی از اهداف توسعه پایدار، رفع نابرابری‌ها و از جمله، نابرابری‌های جنسیتی است. این نابرابری‌ها در آموزش، دسترسی به انواع امکانات و توزیع درآمد بررسی می‌شود. از نگاهی دیگر، نسبت حضور زنان و مردان در عرصه‌ها و سطوح مختلف می‌تواند نشان‌دهنده میزان این نابرابری باشد. سهم زنان در سطوح بالای مدیریتی و نیز راه‌اندازی و مدیریت بنگاه‌های اقتصادی از جمله این شاخص‌هاست.
در ایران نیز حضور زنان در چنین موقعیت‌هایی نسبت به مردان کمتر است. با این حال، در سال‌های اخیر زنان توانسته‌اند به پشتوانه تلاش‌های خود، حضور پررنگ‌تری در عرصه‌های مختلف از جمله عرصه اقتصادی پیدا کنند.
تا حدود ۱۷ سال پیش، تنها مردان بودند که در رأس پارلمان بخش خصوصی اقتصاد کشور یعنی هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی حضور می‌یافتند. انحصار مردانه‌ای که با انتخاب دو زن فعال اقتصادی در بخش اقتصادی شکسته شد و مسیر را برای حضور بیشتر زنان باز کرد.
بررسی اعضای ادوار اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد تا دوره چهارم یعنی سال ۱۳۸۱، زنان جایگاهی در هیئت نمایندگان اتاق نداشتند، اما در دوره پنجم، فاطمه شعبانی و مهوش نیک‌پور توانستند رأی اعضای اتاق را به دست آوردند و به هیئت نمایندگان راه پیدا کنند و این شروعی برای حضور زنان شد.
شروع حضور بانوان در اتاق تهران
انتخابات دوره پنجم اتاق بازرگانی تهران، آغازگر حضور زنان در اتاق تهران بود. در این دوره برای اولین بار دو زن برای حضور در هیئت نمایندگان اتاق انتخاب شدند. از فاطمه شعبانی و مهوش نیک‌پور به‌عنوان اولین زنان در هیئت نمایندگان تهران یاد می‌شود که در سال ۱۳۸۱ توانستند رأی اعضای اتاق را به دست آورند.
فاطمه شعبانی در این دوره، نماینده بخش صنعت اتاق بازرگانی تهران بود، وی هم‌اکنون در زمینه خدمات فعالیت می‌کند و تولید، واردات و صادرات کاغذ و مقوا انجام می‌دهد. شعبانی عضو اتاق مشترک ایران و عراق و نیز شورای مشترک ایران و آفریقا است و در تشکل‌های کانون زنان بازرگان ایران و مجمع فعالان توسعه اقتصاد ایران فعالیت دارد. وی در نهمین انتخابات اتاق بازرگانی تهران در ائتلاف تشکل‌ها و کارآفرینان اقتصاد ملی به سرلیستی یحیی آل‌اسحاق و علینقی خاموشی به‌عنوان نامزد بخش صنعت، شرکت کرده بود. شعبانی بسترسازی برای اشتغال زنان را در کاهش نرخ بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی مؤثر می‌داند.
مهوش نیک‌پور در زمینه حمل‌ونقل بین‌المللی فعالیت می‌کند و شرکت خود را در سال ۱۳۶۴ ثبت کرده است. وی در اتاق‌های مشترک آلمان، ارمنستان، استرالیا، چین و عراق عضویت دارد و از اعضای انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران نیز هست. نیک‌پور در نهمین انتخابات اتاق بازرگانی تهران به‌طور مستقل نامزد شده بود. وی از منتقدان دخالت دولت در فعالیت‌های بخش خصوصی است.
بانوی تنهای اتاق تهران
سومین بانوی راه‌یافته به اتاق بازرگانی تهران نیز در زمینه حمل‌ونقل بین‌المللی فعال است. سیده فاطمه مقیمی در دوره ششم انتخابات اتاق تهران به‌عنوان تنها بانوی راه‌یافته به اتاق، فعالیت خود را آغاز کرد و توانست در دوره‌های بعدی نیز جایگاه خود را حفظ کند. حضور مقیمی به‌عنوان مدیر و کارآفرین در صنعت حمل‌ونقل به ۳۰ سال پیش باز می‌گردد. وی مؤسس کانون ملی زنان بازرگان ایران و تهران است و به‌واسطه دوره‌های آموزشی متعددی که برای زنان در ایران و سایر کشورها برگزار کرده و نیز صلاحیت‌های شغلی و مدیریتی، جوایز متعدد داخلی و خارجی زیادی دریافت کرده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به کارآفرین برگزیده هشتمین دوره جهانی زنان بازرگان مسلمان در سال ۲۰۱۷، کارآفرین برتر زن به انتخاب فدراسیون اتاق‌های بازرگانی و صنایع آسیا و پاسیفیک در سال ۲۰۱۶ و کارآفرین برتر کشورهای اسلامی به انتخاب بانک توسعه اسلامی در سال ۲۰۱۲ اشاره کرد.
زنان دیگری به اتاق تهران می‌آیند
فریال مستوفی و فاطمه دانشور، برگزیدگان دوره‌های هفتم و هشتم انتخابات اتاق تهران بودند که در کنار فاطمه مقیمی، به مدت هشت سال (دو دوره)، در اتاق تهران حضور داشتند. مقیمی و مستوفی در انتخابات سال ۱۳۹۷ نیز توانستند آرای اعضای اتاق را به دست آورند. اما دانشور بعد از حضور در شورای شهر تهران، در انتخابات اخیر اتاق بازرگانی نامزد نشد و تیم سه نفره زنان اتاق جدا شد. در این دوره، هاله حامدی‌فر بود که توانست با جلب آرای اعضای اتاق، سهم سه نفره زنان را که از سال ۱۳۸۹ در اتاق تهران به دست آمده بود، حفظ کند.
فریال مستوفی نماینده بخش معدن در هیئت نمایندگان اتاق تهران است و در اتاق‌های مشترک استرالیا، چین و عراق نیز عضویت دارد. وی در پروژه‌های معدنی بسیاری در سراسر کشور فعالیت دارد، اما اولین فعالیت اقتصادی خود را با تأسیس شرکتی بازرگانی در انگلستان آغاز کرده است. وی تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی ارشد اقتصاد در همین کشور به اتمام رسانده و هم‌اکنون رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران و کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران است.
فاطمه دانشور نیز که در دو دوره هفتم و هشتم عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران بود، یکی دیگر از زنان فعال در حوزه معدن است. وی شرکت خود را در سال ۱۳۸۳ ثبت کرده است، شرکتی که در حال حاضر به هلدینگی متشکل از هشت زیرمجموعه فعال در زمینه سنگ‌آهن گسترش پیدا کرده و بخشی از درآمدهای آن صرف مؤسسه خیریه می‌شود. وی عضو اتاق مشترک ایران و چین و انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران است.
هاله حامدی‌فر نیز نماینده بخش صنعت در هیئت نمایندگان است و زمینه کاری متفاوتی نسبت به سایر زنان اتاق تهران دارد. حامدی‌فر فارغ‌التحصیل رشته داروسازی و مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان تولید داروست. وی سابقه حضور در پروژه‌های تولید داروهای نوترکیب را در کارنامه خود دارد و عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی است.
در انتخابات دوره نهم که اسفند سال گذشته برگزار شد، مقیمی برای چهارمین بار به هیئت نمایندگان اتاق تهران راه یافت، مستوفی نیز برای سومین دوره توانست آرای اعضای اتاق را به دست آورد و حامدی‌فر برای نخستین بار و با زمینه کاری متفاوت، حضور در این جمع را تجربه می‌کند. این سه نفر به مدت چهار سال، نماینده زنان فعال اقتصادی در رأس اتاق بازرگانی تهران هستند.
زنان در اتاق‌های شهرستان‌ها
نهمین دوره انتخابات اتاق‌های بازرگانی در اسفند ۱۳۹۷ برگزار شد و در مجموع، ۱۴۰۴ نفر از ۳۴ اتاق فعال کشور، نامزد شدند که ۷۳ نفر از آنها یعنی حدود پنج درصد، زنان فعال اقتصادی بودند. نامزدهای ۱۲ اتاق، صرفاً از مردان بودند. بیشترین نامزدهای زن در انتخابات اخیر، از اتاق تهران با ۱۸ نفر، البرز با هشت نفر، خرم‌آباد با ۶ نفر و اصفهان با پنج نفر بودند.
نتایج انتخابات نشان داد که تنها ۱۶ صندلی در مجموع اتاق‌های بازرگانی ایران به زنان رسیده است. بیشترین تعداد زنان مربوط به اتاق تهران است که از بین ۱۵ نامزد، سه نفر به اتاق راه یافتند. در البرز و خرم‌آباد نیز دو نفر از نامزدهای زن، به‌عنوان عضو هیئت نمایندگان انتخاب شدند و تنها یک نفر از نامزدهای زن اتاق اصفهان برای عضویت در هیئت نمایندگان رأی آورد.
مجموعاً در ۳۴ اتاق فعال در شهرستان‌ها، زنان تنها به هیئت نمایندگان ۱۰ اتاق راه یافتند. اتاق ایران نیز مردانه است. در هیئت رئیسه پنج نفره اتاق ایران، جایی برای زنان نیست و در هیئت نمایندگان نیز تنها ۱۰ زن حضور دارند.
البته این ترکیب را می‌توان به نسبت کارت‌های بازرگانی صادر شده برای زنان نیز مورد بررسی قرار دارد، اما به نظر می‌رسد هنوز هم سقفی شیشه‌ای برای حضور زنان در عرصه‌های اقتصادی وجود دارد.
گزارش از مریم‌السادات علم‌الهدی
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.