سایه سنگین خشکسالی بر گلستان

 علی اصغر  تیموریان در ایرنا در ادامه این مطلب نوشته است: به گفته آنان استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان ضرورت سرمایه گذاری بیش از گذشته در جمع آوری آب های سطحی، کشت محصول های کم آب طلب، هدایت زراعت به آب سبز(کشت درفصل پرباران)، ساماندهی 16 هزار حلقه چاه غیرمجاز ،نظارت برمصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی، اجرای طرح های زهکشی اراضی و توسعه اجرای آبیاری تحت فشار را می طلبد.
استان مرزی گلستان واقع در شمال کشور با بیش از 20 هزار کیلومترمربع وسعت، یک میلیون و869 هزار نفر جمعیت دارد و حدود نیمی از آنان در روستاها زندگی می کنند و امرار معاش آنها به کشت دیم و آبی در سطح 650هزار هکتار زمین های کشاورزی وابسته است.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان در این باره گفت: با وجود مشکلات خشکسالی ، در این استان هنوز پدیده فرونشست زمین رخ نداده ولی از 97 درصد آبخوان ها استفاده می شود که این مساله به همراه خشکسالی و کاهش سطح مخازن، در آینده خطرآفرین خواهد بود.
سید محسن حسینی اضافه کرد: با توجه به وضعیت بحرانی افت سطح آب های زیرزمینی و کاهش حجم مخزن آبخوان ها که به زیرساخت های فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی خسارت های جبران ناپذیری را تحمیل می کند، باید با ارائه راهکارهایی درصدی از کسری حجم مخازن برطرف شود.
وی تاکید کرد: با توجه به اهمیت موضوع دست اندرکاران مدیریت منابع آب کشور درجهت انجام وظایفی هماهنگ و بهم پیوسته در قالب طرح تحول در مدیریت منابع آب زیرزمینی با محوریت تعادل بخشی منابع و مصارف اقدام کرده اند.
حسینی؛ مطالعه تغذیه مصنوعی و پخش سیل، خرید چاه های کم بازده کشاورزی برای تعادل بخشی، ساماندهی شرکت های حفاری و نصب دستگاه جی پی اس، جایگزینی پساب با چاه‌های کشاورزی در دشت‌های ممنوعه، تقویت و استقرارگروه های گشت و بازرسی ،تهیه و نصب کنتور حجمی هوشمند را از جمله راهکارهای جلوگیری از کاهش سطح آب مخازن برشمرد.
وی افزود: اطلاع رسانی و ایجاد سامانه پایش و کنترل برداشت، مسلوب‌المنفعه نمودن چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری، ایجاد تشکل های آب بران در حوزه آب های زیرزمینی، انجام مطالعات مدیریت حفاظت کیفی منابع آب، پهنه بندی و بررسی مخاطرات ناشی از فرونشست زمین از دیگر برنامه های اجرایی طرح احیا و تعادل بخشی برای جلوگیری از کاهش سطح مخازن است.

*کاهش 58 درصدی ذخیره آب در سدهای گلستان
مدیر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت سهامی آب منطقه ای گلستان به وضعیت حجم آبگیری درسد های استان اشاره کرد و گفت که ظرفیت ذخیره آب در سدهای این استان در 22 خرداد امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 58.2 درصد کاهش دارد.
شعبان رسولی به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: اکنون 89 میلیون متر مکعب آب معادل 31.5 درصد از ظرفیت سدهای استان پراست درحالی که سال قبل در این مدت 75.2 درصد پرآب بود.
به گفته وی؛ ظرفیت ذخیره آب در 14 سد، بند و تالاب دردست بهره برداری در استان حدود 300میلیون متر مکعب است.
وی در خصوص آبگیری سدهای گلستان هم گفت: به دلیل کمبود بارندگی در سال آبی جاری (مهر95 تاکنون)، میزان آبگیری سدهای استان در 22 خرداد امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل به جز یک مورد ( سد شهید چمران) در بقیه منفی بوده است.

*ثبت 343.2 میلیمتر بارندگی در گلستان
رسولی گفت: از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر95) 343.2 میلیمتر بارندگی در استان ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 34.5 درصد و دوره درازمدت (30 ساله) 16.7 درصد کاهش دارد.
وی اضافه کرد: میزان بارندگی استان در خرداد (22 خرداد) امسال نیم میلیمتر ثبت شده است که نسبت به خرداد سال قبل 98.2 درصد و در مقایسه با دوره درازمدت 96.4 درصد کاهش نشان می دهد.
به گفته وی؛ از یکم فروردین امسال تاکنون هم در این استان 87.4 میلیمتر بارندگی ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 40.6 درصد و درازمدت از 22.2 درصد کاهش برخوردار است.
مدیرعامل آب منطقه ای گلستان نیز با اشاره به معضل خشکسالی و کمبود آب سفره های زیرزمینی استان، از کشاورزان درخواست کرد که در مصرف بهینه آب برای فعالیت کشاورزی به توصیه کارشناسان توجه کنند.
به گفته علی نظری؛ حدود 90 درصد ازمنابع آبی استان به حوزه کشاورزی اختصاص می یابد که سرمایه گذاری در استفاده بهینه از منابع آبی با توجه به وجود خشکسالی در گلستان ضروری است.

*دغدغه هدررفت بالای آب در بخش کشاورزی
دبیر خانه کشاورز گلستان نیز با یادآوری آسیب های خشکسالی در این خطه شمالی و سرسبز و آهنگ تغییر شرایط آب و هوایی معتقد است: برنامه ریزی برای معرفی کشت محصولات کم آب طلب از سوی محققان مرکز تحقیقات جهادکشاورزی و توجه به تقویت بازرگانی محصول در استان ضروری است.
علی قلی ایمانی اظهار داشت: در حوزه کشاورزی هم اینک رقم بالای هدررفت آب را داریم و باید برای کاهش آن چاره اندیشی شود.
وی گفت: راندمان آبیاری در بخش کشاورزی گلستان پائین است ،زیرا 40 تا 45 درصد از آب درست مصرف شده و بقیه به دلیل محرومیت از امکانات زیرساختی و تجهیزات هدر می رود.
به گفته وی؛ با توجه به توان کم مالی کشاورزان استان، مسئولان امکانات زیر ساختی انتقال آب از چاه تا مزرعه را برای بخش کشاورزی به شیوه های مختلف فراهم کند تا از هدر رفت آب و سرمایه های این حوزه جلوگیری شود.
ایمانی افزود: فراهم کردن زیر ساخت ها و انتقال صحیح آب از چاه تا مزرعه 12 درصد افزایش راندمان دارد درحالی که اینک به دلیل توجه نکردن به این مهم، شاهد حدود 60 درصد هدر رفت آب هستیم.
به گفته وی؛ به عبارتی از 100 لیتر آب انتقالی از چاه به مزرعه ، 60 لیتر آن هدر می رود.

* ماندگاری خشکسالی وافزایش دما در گلستان
مدیرکل هواشناسی گلستان نیز با اشاره به ماندگاری خشکسالی در استان گفت که افزایش دما در این استان نسبت به سال قبل 0.5 تا یک درجه سانتیگراد و در مقایسه با دوره بلندمدت 1.5 درجه سانتیگراد است.
نوربخش داداشی افزود: امسال در کشور به طور میانگین یک درجه سانتیگراد افزایش دما داریم.
گلستان دارای تنوع اقلیمی از نیمه مرطوب و معتدل تا نیمه خشک و خشک است، میانگین بارندگی مناطق مختلف این خطه از کشور بین 150 تا 850 میلیمتر متغیر بوده ولی در سال های اخیر بارندگی در این خطه کاهش یافته و رهاورد آن ماندگاری خشکسالی در استان بوده که مردم و مسئولان را نگران کرده است.