گریزی از تلویزیون خصوصی نیست

مدتی است که فعالیت تلویزیون‌های اینترنتی با نظارت سازمان صداوسیما آغاز شده است و ادامه فعالیت این شبکه‌ها که به راحتی روی گیرنده‌های داخلی خانه‌ها قابل دسترس هستند، می‌تواند گامی در مسیر تحقق رویای تاسیس تلویزیون‌های خصوصی در ایران باشد.

در همین راستا، حمید شکری خانقاه، کارشناس رسانه و استاد علوم ارتباطات دانشگاهی در گفت‌وگویی با ایسنا در این باره با بیان اینکه «تاسیس شبکه‌های خصوصی قطعا باعث ایجاد رقابت در نظام اطلاع‌رسانی کشور خواهد شد و باعث می‌شود صداوسیما تحولاتی را در خود ایجاد کند»، اظهار کرد: رقابت در هر کجای دنیا باعث رشد می‌شود. در مدیریت استراتژیک می‌گویند دنیا، دنیای رقابتی است؛ آنهایی موفق می‌شوند که دنبال ارزش‌آفرینی باشند یا برای خودشان مزیت رقابتی بیافزایند. اما در دنیای تک‌صدایی رقابتی وجود ندارد و به همین خاطر مردم حق انتخابی ندارند. در این شرایط است که بیشتر یک نگاه تحمیلی غالب می‌شود.

او با بیان اینکه «قطعا وجود شبکه‌های خصوصی باعث افزایش کیفی برنامه‌های صداوسیما خواهد شد»، ادامه داد: وجود شبکه‌های مستقل اینترنتی، ماهواره‌ای و کابلی در تمام دنیا باعث ایجاد رقابت می‌شود. در این شرایط سازمان‌های رسانه‌ای می‌توانند خودشان را در مقام مقایسه محک بزنند تا متوجه شوند که چقدر توان رقابت با دیگران و جذب مخاطب بیشتر را دارند.

شکری خانقاه با بیان اینکه «در سال‌های اخیر شاهد تعارض زیادی میان صداوسیما و مردم بوده‌ایم»، خاطرنشان کرد: صداوسیمایی که انتظار می‌رود «ملی» باشد، بعضا به شوخی یا جدی از آن با عنوان «میلی» یاد می‌شود؛ یعنی دست‌اندرکاران این سازمان به میل و اختیار خودشان فارغ از نیازهای مخاطبان آنچه می‌خواهند را منتشر می‌کنند؛ این در حالی است که راز جذابیت یک رسانه در جذب رضایت مخاطبان است. طبق یک نظریه ارتباطی زمانی رسانه‌ای موفق خواهد شد که بتواند خشنودی و رضایت طیف گسترده‌ای از مخاطبان را فراهم و نیازهای اطلاعاتی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... آنها را تامین کند. اما وقتی که تنها بتوان رضایت یک طیف را به دست آورد طبیعتا این خشنودی ایجاد نمی‌شود.

این کارشناس رسانه با تاکید بر اینکه «اگر تغییر رویه در صداوسیما به وجود بیاید از حجم انتقادات هم طبیعتا کمتر خواهد شد»، بیان کرد: اگر سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان صداوسیما همانند سال‌های گذشته فقط بخواهند به یک خط فکری توجه کنند و بدون توجه به نیازهای مردم به کارشان ادامه بدهند، انتقادات همچنان ادامه خواهد داشت. مشکل این است که امروز شکاف عمیقی میان صداوسیما و مردم به وجود آمده است؛ یعنی مردم مسیری را طی می‌کنند و به مسائلی علاقه‌ دارند و رسانه ملی دنبال سلیقه‌ها و مسیر دیگری است و نتوانسته است همگام با سلایق و علایق مردم حرکت کند. اعتراض‌ها آنقدر بالا رفته است که حتی رییس‌جمهوری و برخی از وزار نیز به صداوسیما انتقاد می‌کنند و در واقع دولت هم به رسانه‌ای که باید حکومتی و دولتی باشد معترض است؛ بنابراین اگر صداوسیما این مسیر را عوض کند و تلویزیون‌های خصوصی تاسیس شوند که صداوسیما را وارد عرصه رقابتی کنند، قطعا شرایط این سازمان بهتر و موج اعتراض‌ها کمتر خواهد شد.

او با بیان اینکه «امروز مردم بیشتر نیازهای اطلاعاتی خودشان را از طریق شبکه‌های اجتماعی کسب می‌کنند تا صداوسیما»، افزود: باید بپذیریم که از برخی موضوعات گریزی نیست. در شرایط فعلی پذیرش شبکه‌های خصوصی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه اجبار است. اگر هم الان مقاومت‌هایی در این راستا وجود دارد، بیشتر باعث آزار و خرد شدن اعصاب خود آنها می‌شود تا مردم؛ چراکه به هر حال مردم نیازهای اطلاعاتی‌شان را طرق دیگری برطرف می‌کنند؛ به عنوان مثال زمانی موج شدیدی در برابر ماهواره وجود داشت، اما در عمل دیدیم که کسی نتوانست جلوی آن را بگیرد. مردم حق انتخاب دارند و می‌توانند نیازهای اطلاعاتیشان را از هر روشی که می‌خواهند برطرف کنند و اگر ما نتوانیم نیاز آنها را برآورده کنیم، طبیعتا به سوی شبکه‌های خارجی می‌روند. پس چه بهتر شبکه‌هایی ایجاد شوند که زیر نظر چارچوب‌های نظام فعالیت کنند و بتوانند با آزادی بیشتری به نیازهای مردم بپردازند. این موضوع هم به نفع مردم است و هم به نفع نظام و کشور؛ البته صداوسیما طرفداران خودش را دارد که بیشتر شامل حال همان طیف مورد نظر این سازمان است.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: کشور ما جمعیت هفتاد میلیونی دارد باید بیش از نیمی از جمعیت کشور به شبکه‌ای روی بیاورند تا بتوان گفت که آن شبکه قدرتمند است و مخاطب دارد. این درحالی است که امروز صداوسیما به حداقل‌ها اکتفا می‌کند. آماری که در دو سال گذشته منتشر شد که طبق آن ۵۶ درصد از مخاطبان شبکه‌های اجتماعی بین ۱۸ تا ۲۵ سال هستند و ۵۲ درصد از مخاطبان صداوسیما بالای ۵۰ سال سن دارند. این آمار نشان می‌دهد که جوانان که باید بیشتر به آنها توجه نشان داده شود، به شبکه‌های اجتماعی روی آورده‌اند.