همزیستی نیوز - روزنامه ایران در گزارشی به قلم مریم طالشی به شرایط سخت و دشوار مهاجران (سیستانی و بلوچ های) ساکن در استان گلستان پرداخته و با بررسی میدانی، لایه های درونی زندگی آنها را به نمایش گذاشته است.
در این گزارش آمده است: می گویند در بهشت زندگی می کنیم، اما هیچ چیز نداریم. نه آب، نه گاز، نه راه، نه مدرسه. آفاق، یک پرده کهنه را کنار می زند و می گوید: «نگاه کنید! همین پشت، خودمان را می شوییم. جهاد هفته ای یک بار با تانکر آب می آورد. از داخل خانه ها هم عکس بگیرید.» بچه ها دورش را می گیرند. قد و نیم قد هستند. یکی شان، آنکه کوچکتر است، انگار که فهمیده باشد موضوع مهمی در کار است، به تقلید از مادر، پرده جلوی خانه شان را کنار می زند تا بشود عکس گرفت. خانه، یکی از 6 اتاق ردیف شده کنار هم است که در هر کدام یک خانواده زندگی می کنند. در خانه هم همان پرده رنگ و رو رفته است که پسر بچه آن را کنار زده. کنار اتاق ها وسایل مختصری دیده می شود. چند دست رختخواب، یک زیرانداز کهنه، چند تکه ظرف و خرده ریزهای دیگر. بیرون اتاق هم آفتابه های پلاستیکی ردیف شده اند. تمام دارایی خانواده همین است. حکایت مهاجران دیرین گلستان.
«در روستاهای دور افتاده افغانستان هم اینجور زندگی نمی کنند. این وضع زندگی مان است. هیچ امکاناتی نداریم. قبلاً روی زمین کشاورزی می کردیم. به خاطر اینکه دست مان تنگ بود با بنیاد هماهنگ شدیم. حالا بنیاد زمین های مان را گرفته. شکایت کرده ایم اما هنوز که نتیجه نداده. هیچ درآمدی نداریم غیر از یارانه.» این ها را مرد می گوید. اصالتاً سیستانی (و بلوچستانی) است و زاده گلستان. 53 ساله. پدرش 90 سال پیش از زاهدان مهاجرت کرده. خیلی فامیل هایش هنوز آنجا هستند. نمی خواهد اسمش آورده شود. می گوید دردسر می شود. زنش، آفاق اما می گوید: «اسم و فامیل من را بیاورید. آفاق باغبانی.» اهل گرگان است. از اینجا که زندگی می کنند، حوالی دلند بخش رامیان، فوقش 40 دقیقه تا گرگان راه باشد. «دو سال است که حسرت دارم سر قبر پدر و مادرم بروم. پول نیست. نمی توانیم از جای مان تکان بخوریم.»
آفاق بغض می کند. گوشه چشم ها جمع می شوند و نزدیک است که اشکش سرازیر شود که چیزی یادش می افتد: «توالت را هم ببینید. فیلم و عکس بگیرید.» توالت مشترک بین 6 خانوار را یک پرچین ساخته شده از نی، احاطه کرده که در حال از هم پاشیدن است. اینجا اسمش سازمان حاجی منصور نودانی است. خودشان اینجور می گویند. «شب، مار داخل خانه های مان می آید. مجبوریم هر چند وقت یک بار داخل خانه ها را گچ کنیم وگرنه خانه پر از موش و جانوران دیگر می شود.» و بعد به سمت نخستین خانه اشاره می کند که زنی چادر به کمر بسته با دست های گچی مقابل آن مشغول کار است. «گچ را خودمان با دست به دیوار می مالیم. چاره ای نیست. تابستان یک پنکه برای خنک کردن نداریم. زمستان هم با هیزم خودمان را گرم می کنیم. اینجا خیلی قشنگ است اما خودتان می بینید چه وضعی داریم.»
شاخه های درختان در هم فرو رفته و سقفی سبز را کنار خانه ها تشکیل داده . صدای پرندگان، آمیخته با سکوتی که خاص جنگل است، فضا را دل انگیز می کند. برای رسیدن به جاده اصلی باید راه باریک و خاکی را گرفت و برگشت؛ همان راهی که بچه های آفاق و باقی خانواده ها هر روز آن را طی می کنند تا سر جاده برسند و از آنجا روانه مدرسه شان در دلند شوند. آفاق یک دختر دانشجو هم دارد.
***
«کوهسنگی» مثل اسمش زیباست؛ روستایی حوالی رامیان. 50 سال قدمت دارد. محل سکونت بلوچ های مهاجر که بچه های شان با آن چشم های درخشان و لباس های رنگارنگ، زودتر از بقیه به استقبال هر تازه واردی می آیند. ردیف لباس های آویزان روی طناب در پس زمینه سبز، آدم را وادار می کند لنز دوربین را به آن سمت نشانه برود. «عکس را برای اینستاگرام می خواهی؟» صاحب صدا، پسر بچه ای است 10 ساله. سوار دوچرخه. «تو اینستاگرام داری؟!»: «دارم. اسمش محمد صالح 2016 است. عکسم را بفرست برایم.» فاطمه و آیناز هم انگار که یخ شان تازه باز شده باشد، جلو می آیند. فاطمه کلاس سوم است. این نزدیکی مدرسه نیست. بچه ها «قره قاج» مدرسه می روند. آیناز، میهمان است. از چابهار آمده. بچه ها به شنیدن صدای «ماه بیگم» کنار می روند تا مادربزرگ، جواب غریبه را بدهد.
ماه بیگم با آن جذبه و هیبت بزرگ فامیل، پیش می ایستد و بچه ها و نوه هایش که حالا از خانه ها بیرون آمده اند، پشت سرش بی صدا می مانند. 50 سال است اینجا زندگی می کند؛ به قدمت روستا. پدرش از زابل مهاجرت کرده و به گلستان آمده. «ما از قدیم اینجا کشاورزی کرده ایم. در این روستا 40 خانواریم. بعضی ها مانده اند و بعضی دیگر برای کارگری به اطراف مهاجرت کرده اند. اینجا زندگی کردن سخت است. آب نداریم. آن تانکر را می بینی؟ کل آب مان همین است.» ماه بیگم، خیلی چالاک، آن طور که به سن و سالش نمی خورد، به سمت تانکر بزرگ آبی رنگ که روی آن جابه جا آثار زنگ زدگی دیده می شود، می رود و چند نفر دنبالش راه می افتند. یک پسر بچه دبه به دست، با نزدیک شدن حاضران، خودش را پشت تانکر قایم می کند.
از بین حاضران یکی می گوید: «رامین را خبر کنید.» رامین آذرخش، یکی از 9 بچه ماه بیگم است. «اینجا آب و گاز نداریم. قبل از انتخابات مجلس، نماینده ها آمدند و قول دادند برای مان کاری بکنند، اتفاقاً انتخاب هم شدند اما هنوز خبری نیست. 200 متر آن طرف تر همه چیز هست. روستاهای بلوچ ها بیشترشان آب و گاز ندارند. بچه ها باید مسافت زیادی را طی کنند تا به مدرسه برسند.»
ماه بیگم چیزی به لهجه زابلی به پسرش می گوید؛ انگار روی مسأله ا ی تأکید می کند.«همه قول می دهند و ما را فراموش می کنند.»
***
تابلوی «الله آباد»، مسیر را به سمت روستای بلوچ نشین کج می کند. حوالی آزادشهر، جنگل دلند. دو سوی جاده باریک را درختان بلند گرفته اند. نخستین خانه روستا با فاصله کمی از ابتدای جاده نمایان می شود. اینجا خانه حلیمه است. حلیمه نارویی. 70ساله. اصالتش زابلی است. پدرش مهاجر بوده. حلیمه همین جا شوهر کرده و بچه هایش را وسط جنگل دنیا آورده. آنوقت ها کسی بیمارستان وضع حمل نمی کرده. حلیمه برای خودش یک پا ماما بوده؛ آنوقت ها که چشم هایش هنوز سو داشته و دست هایش، قدرت. 7 تا پسر دارد و 3 تا دختر، بجز آن دو بچه ای که فوت کرده اند. 3 تا از پسرها برگشته اند زاهدان. «آنجا کار و بارشان بهتر بود. مغازه دارند و کار اداری می کنند. اینجا آب و هوا خوب است. پدرهای ما از هوای بد آنجا مهاجرت کرده اند. از طوفان شن که هیچ چیز برای آدم نمی گذاشت. حالا بعضی بچه های ما اینجا می مانند و کشاورزی می کنند. بعضی هم برمی گردند به شهر خودمان. قبلاً زیاد می رفتم زاهدان و زابل، حالا جانش را ندارم. زاهدان، شهر است؛ مثل تهران. شهر بزرگی است. اینجا اما عادت کرده ایم.»
مهاجران الله آباد، توت فرنگی و هلو می کارند. فصل توت فرنگی تمام شده اما هلوها دیگر کم و بیش رسیده اند. بوی ملایمی در فضا احساس می شود؛ شبیه مخلوطی از میوه ها. «حلیمه برای خودش یک پا مرد بوده. از طایفه نارویی است. خلیفه، پدربزرگم، از طایفه براهویی بود. خیلی مؤمن بود. فقط عبادت می کرد. همه کارها روی دوش مادربزرگ بود. خلیفه، چند سال آخر عمرش زاهدان زندگی می کرد. همانجا مرد. بیسکوییت موزی خیلی دوست داشت. همیشه در چفیه اش می گذاشت.» فرشته، نوه حلیمه است. با مادربزرگ زابلی صحبت می کند. حلیمه چادرش را باز می کند تا طرح روی پیراهنش معلوم شود. فرشته می گوید، زابلی ها خیلی به حفظ سنت هایشان اهمیت می دهند.
الله آباد حالا کمتر از یک سال است که آب و گاز دارد. قبلاً باید مسافت زیادی را طی می کردند تا با دبه آب بیاورند. «بلوچ ها بچه زیاد می آورند. بعضی ها چند تا زن دارند و از هرکدام چند بچه. امکانات اما نیست. الله آباد مدرسه دارد اما تا کلاس پنجم بیشتر نیست. بعضی ها نمی گذارند دخترهایشان ادامه تحصیل بدهند. بعضی ها اما دخترها را دانشگاه می فرستند. اعتیاد هم هست.»
از بالای دیوار کوتاه حیاط خانه حلیمه می شود محوطه روبه رو را دید که مردان بلوچ با لباس های محلی کم کم در آن جمع می شوند. یکدست سفید. فرشته می گوید: «کسی مرده. تشییع جنازه است.» فرشته چیزی به زابلی می گوید. حلیمه نیم خیز می شود. چشم ها از پشت شیشه ضخیم عینک، نمناک به نظر می رسند.
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.