سونامی خاموش "سالمندی"

به گزارش ایسنا و بنابر اعلام کارشناسان، پیش بینی‌ها بر آن است که در سال 2050 جمعیت سالمندان دنیا به بیش از 21 درصد یعنی حدود یک نفر از هر چهار نفر افزایش یابد و تخمین زده می‌شود که تا پنج سال آینده جمعیت بیش از 65 ساله دنیا از جمعیت کمتر از پنج سال پیشی خواهد گرفت و البته 80 درصد از این جمعیت سالمند در کشورهای در حال توسعه مستقر خواهند بود.

بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت، شاخص سالمندی به این صورت تعریف می‌شود؛ نسبت جمعیت بالای 60 سال به زیر 15 سال. به این ترتیب اگر در یک کشور میزان جمعیت گروه سنی بالای 65 سال بین 7 تا 14 درصد باشد آن کشور رو به سالمندی است. اگر میزان جمعیت گروه سنی بالای 65 سال بین 14 تا 20 درصد باشد آن کشور سالمند است و اگر میزان گروه سنی بالای 65 سال بیش از 20 درصد باشد، آن کشور سالخورده است. بنابراین از آنجا که سالمندان حدود هشت درصد جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، در حال حاضر کشور ما در شرایط رو به سالمندی به سر می‌برد که بی‌تردید الزامات خاص خود را می‌طلبد.

دکتر مهین عظیمی، رییس اداره سالمندان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص برنامه‌های وزارت بهداشت برای گروه سنی سالمندی گفت: پیری مساوی بیماری نیست، بلکه با رعایت شیوه زندگی سالم می‌توان سالم پیر شد یا در صورت وجود بیماری عوارض آن را کنترل کرد و جلوی ناتوانی را گرفت. اینکه فرد در طول زندگی، چگونه زندگی کرده‌ است، وضعیت سلامتی دوران سالمندی او را مشخص می‌کند. اما حتی اگر در سالمندی هم شیوه زندگی سالم به کار گرفته شود، باز هم موثر است و از بروز یا پیشرفت ناتوانی جلوگیری می‌کند. در مورد شیوه زندگی سالم، در خانه‌های بهداشت، پایگاه‌ها و مراکز سلامت جامعه، به سالمندان آموزش‌هایی به صورت گروهی یا فردی داده می‌شود.

افزایش جمعیت گروه سنی 90 تا 100 در سال‌های آینده

وی ضمن اشاره به ضرورت مراقبت‌های دوره‌ای در دوره سالمندی، ادامه داد: سالخوردگی جمعیت، پیامد طبیعی افزایش امید به زندگی است. بر اساس سرشماری 1390 از جمعیت 75 میلیونی کشور بیش از 6 میلیون نفر یعنی 8.2 درصد سالمند هستند.  سالخوردگی جمعیت، به جز در مناطق محدودی مانند افریقا که هنوز مرگ و میر بالای ناشی از بیماری‌های واگیر وجود دارد، پدیده جهانی است. ویژگی دیگر سالخوردگی جمعیت این است که بدون بازگشت است و روز به روز درصد جمعیت سالمند بیشتر می‌شود و جامعه با سالمندان پیرتری روبرو خواهد بود.

به گفته عظیمی، برای مثال اگر الان بیشتر جمعیت سالمند ما 60 تا 90 ساله هستند، در سال‌های آینده سالمندان 90 تا 100 ساله را بیشتر خواهیم داشت. یعنی خود این جمعیت سالمند هم به طرف پیر شدن می‌رود.  سرعت رشد جمعیت سالمند (3.76 درصد در سال 1390 ) از سرعت رشد جمعیت کل (1.29 درصد در سال 1390 ) بیشتر است. علاوه بر این سرعت رشد جمعیت 80 ساله و بالاتر (7.33 درصد در سال 1390 ) نیز از سرعت رشد جمعیت سالمند بیشتر است.

معاینات دوره‌ای رایگان در پایگاه‌ها و مراکز سلامت جامعه

وی همچنین اضافه کرد:  سالمندان حتی اگر هیچ مشکلی هم نداشته باشند، باید سالیانه یک بار از نظر ابتلا به فشارخون، چاقی یا لاغری، تعادل و راه رفتن، حافظه و قند خون معاینه شوند. این مراقبت‌ها نیز در خانه‌های بهداشت، پایگاه‌ها و مراکز سلامت جامعه برای سالمندان به صورت رایگان انجام می‌شود.

عظیمی همچنین به برنامه‌های پیش روی این وزارتخانه در حوزه سالمندی اشاره کرد و گفت: تامین متخصص طب سالمندی، راه‌اندازی مراکز جامع ارائه خدمات سالمندی، ارائه خدمات درمانی در منزل، راه‌اندازی مراکز بستری طولانی مدت ویژه سالمندان و در نهایت  بیمه‌های درمانی مکفی که حتی اگر متخصص و امکانات وجود داشت، سالمند بتواند از عهده پرداخت این هزینه‌ها برآید، لازم است. به طور کلی در برنامه نظام تحول سلامت ارایه خدمات فعال به سالمندان در روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر، خدمات نوین سلامت به حاشیه‌نشینان و شهرهای 20 تا 50 هزار نفر و جمعیت شهرهای بالای 50 هزار نفر و کلانشهرها در حوزه سالمندی مورد توجه قرار گرفته‌ است. در حال حاضر نیز اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، استمرار و گسترش همه جانبه برنامه مراقبت‌های ادغام یافته سالمندی در دو سطح غیرپزشک و پزشک در خصوص اختلالات فشارخون، اختلالات تغذیه‌ای، اختلالات چربی خون، دیابت، سقوط ، افسردگی و ... را جزو اهداف خود قرار داده است.

عظیمی تصریح کرد: استمرار و گسترش همه جانبه برنامه آموزش شیوه زندگی سالم در سالمندی به دو شکل آموزش گروهی و چهره به چهره در خصوص تغذیه، فعالیت بدنی، مراقبت از کمر و زانو، مراقبت از پاها، پوکی استخوان، پیشگیری از حوادث، بهداشت دهان و دندان، یبوست، بی‌اختیاری ادرار، یائسگی، استرس، حافظه، خواب، روابط زناشویی، رانندگی، استعمال دخانیات، ترک سیگار در سیستم بهداشتی کشور نیز دربرنامه‌های این اداره گنجانده شده‌ است.

به گفته وی، تعاملات و هماهنگی‌های درون و برون بخشی با نهادها، سازمان‌ها و ... مرتبط با برنامه‌های سالمندی به منظور حساس‌سازی مسئولین در جهت اهمیت سالخوردگی جمعیت، سلامت سالمندان و تکریم آنان، برگزاری روز جهانی سالمند، برگزاری جلسات آموزشی، کارگاه ها، همایش ها و ...به منظور توانمند سازی کارکنان بهداشتی کشور، تهیه، چاپ و توزیع بروشورهای آموزشی در زمینه خودمراقبتی سالمندان با همکاری دفتر آموزش و ارتقاء سلامت، اطلاع رسانی و ارتقای آگاهی عموم جامعه از طریق برنامه‌های بهداشتی صدا و سیما مانند نشست‌های خبری، آموزش به خانواده و مراقبین سالمندان و همکاری های برون بخشی در جهت گسترش برنامه‌های آموزشی و مراقبتی بر اساس پروتکل‌های وزارت بهداشت و ... نیز بخش دیگری از وظایف محول به این اداره برای کنترل سلامت جمعیت سالمند کشور است.

برنامه‌های طولانی مدت نیاز به سرمایه‌گذاری دارد

رییس اداره سالمندان وزارت بهداشت تاکید کرد: این موارد نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری‌های طولانی مدت با همکاری سایر بخش‌ها دارد.

وی همچنین به ضرورت تصویب برخی قوانین برای سالمندان نیز اشاره و اظهار کرد: برای فعال بودن، سالمندان باید فرصت‌ها و موقعیت‌هایی برابر و یکسان در جامعه برای تفریح، آموزش، یادگیری، اشتغال، فعالیت‌های داوطلبانه و ... داشته باشند. در حالی که در بسیاری از موارد برای سالمندان مثلا در تحصیل یا اشتغال محدودیت وجود دارد.

عظیمی ادامه داد: شرایط محیطی نقش مهمی در توان عملکردی سالمندان دارد. فضای خانه، مکان‌های عمومی و وسایل حمل و نقل عمومی باید طوری باشد که امکان رفت و آمد سالمندان وجود داشته باشد. بسیاری از سالمندان به خاطر مشکل زانو نمی‌توانند از برخی فضاهای عمومی مثل پارک‌ها به علت پله‌های زیاد استفاده کنند. همچنین به دلیل ارتفاع اتوبوس در جاهایی که سکوی مخصوص وجود ندارد، نمی‌توانند از آن استفاده کنند.

وی در پایان صحبت‌هایش با تاکید براینکه محیط خارج از خانه باید برای سالمندان امن باشد، افزود: در کشورهایی که به این موضوع توجه شده است، حتی سالمندی که از نظر جسمی مشکل دارد و ناتوان است، به خاطر امکاناتی که در اختیار دارد می تواند به تنهایی از خانه بیرون برود و فعالیت‌هایی مانند خرید و ... را انجام دهد.