همزیستی نیوز - آنها ریاضی می‌خوانند تا مهندس شوند و دانشگاه‌ها هر روز پر از پزشک می‌شود و دانشگاه آزاد هم ترم به ترم ظرفیت رشته پزشکی‌اش را بالا می‌برد تا کلاس‌های پزشکی و دندان‌پزشکی شلوغ‌تر و کلاس‌های ریاضی، ادبیات و جامعه‌شناسی خلوت‌تر شوند.
به گزارش ایسنا، روزنامه شرق نوشت: «بعد از اعلام رسمی نتایج کنکور سراسری سال جاری، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور خالی ماندن ظرفیت‌های رشته‌های علوم پایه را فاجعه‌بار خواند. ابراهیم خدایی با بیان این که با فاجعه خالی‌ماندن ظرفیت رشته‌های علوم پایه مواجه‌ایم، گفت: متأسفانه ما در عرصه گرایش به سمت رشته‌های علوم تجربی با یک فاجعه در کشور مواجه هستیم و ظرفیت بسیاری از رشته‌های علوم پایه خالی مانده است.
نگاهی به آمار متقاضیان کنکور سراسری در سال‌های اخیر نشان از آن دارد که میزان متقاضیان امتحان در گروه علوم تجربی سال به سال فربه‌تر می‌شود و رشته‌های ریاضی و انسانی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. اتخاذ تصمیم برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان از سوی آموزش و پرورش که در سال‌های اخیر انجام شده و با اعتراض دانش‌آموزان و خانواده‌ها همراه بود نیز گامی برای متعادل‌کردن میزان متقاضیان در رشته‌ها و گروه‌های مختلف بود. فشاری که بر دانش‌آموزان از ابتدا برای دکتر و مهندس شدن وجود دارد و همچنین رفتن به سمت رشته‌های فنی و انسانی که احتمالا صفت تنبل‌بودن را برای دانش‌آموز به دنبال دارد، باعث می‌شود بسیاری از دانش‌آموزان و خانواده‌ها از ابتدای امر قید رفتن به رشته‌های انسانی و کار و دانش را بزنند. اما مسئله اینجاست که اگر دانش‌آموزی ریاضی را هم انتخاب کند، احتمال این که دلش بخواهد ریاضی محض یا فیزیک بخواند کم است، آنها ریاضی می‌خوانند تا مهندس شوند و دانشگاه‌ها هر روز پر از پزشک می‌شود و دانشگاه آزاد هم ترم به ترم ظرفیت رشته پزشکی‌اش را بالا می‌برد تا کلاس‌های پزشکی و دندان‌پزشکی شلوغ‌تر و کلاس‌های ریاضی، ادبیات و جامعه‌شناسی خلوت‌تر شوند.
با نگاهی به آمار شرکتکنندگان کنکور سراسری در سال‌های مختلف درمی‌یابیم که این نگرانی از کجا نشات می‌گیرد. به‌عنوان مثال سال گذشته تعداد کل شرکتکنندگان رشته علوم تجربی ۶۴۲هزار و ۴۵۱ بود، متقاضیان علوم انسانی ۲۰۵هزار و ۲۶ نفر بودند و ۱۴۴هزار و ۵۵۰ نفر در گروه ریاضی و فنی شرکت کرده بودند، ۱۲هزار و ۲۶۰ نفر متقاضی شرکت در گروه هنر بودند و زبان‌های خارجی هم هفت‌هزار و ۵۳۸ نفر شرکت‌کننده داشت. امسال تعداد متقاضیان گروه تجربی ۶۳۷هزار و ۹۴ داوطلب بود، علوم انسانی ۲۸۲هزار و ۱۵۱ داوطلب، علوم ریاضی ۱۶۴هزار و ۲۷۸ داوطلب و گروه هنر هم ۲۴هزار و ۷۶۹ داوطلب داشت. آمار سال‌های قبل‌تر هم حاکی از همین وضعیت است. در سال ۹۵ آمار شرکتکنندگان کنکور در رشته ریاضی ۱۶۲هزار و ۸۷۲ نفر بود، تجربی ۵۱۹هزار و ۴۸۸ نفر و متقاضیان شرکت در گروه انسانی ۱۶۱هزار و ۵۰۰ نفر بودند، ۹هزار و ۸۸۱ نفر متقاضی رشته‌های هنر بودند و زبان‌های خارجی شش‌هزار و ۳۶۱ نفر داوطلب داشت.
به نظر می‌رسد برای بررسی چنین شرایطی باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت. چه می‌شود که جمع کثیری از دانش‌آموزان موفقیت خود را در یک رشته و گروه می‌بینند. عواملی مانند جو روانی ایجادشده برای دانش‌آموزان از سوی جامعه و خانواده شاید مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیلی باشد که خیل عظیم دانش‌آموزان را به سوی رشته‌های گروه علوم تجربی سوق می‌دهد. از طرفی اقتصادی و مادی‌شدن جامعه امروز بسیاری از دانش‌آموزان را سمت رشته‌ای سوق می‌دهد که به قول معروف در آن پول بیشتری پیدا شود. آنها آینده مالی خودشان را در رشته‌های پزشکی تأمین می‌بینند. از طرفی دیگر هم نباید تعصب کورکورانه‌ای را که روی رشته پزشکی وجود دارد، نادیده گرفت. ایرانی‌ها همیشه روابط دوگانه‌ای با پزشکان داشته‌اند، شاید آنها قشر چندان محبوبی به‌خصوص در سال‌های اخیر بین مردم نباشند، با وجود این همه مردم دوست دارند خودشان و فرزندانشان را در کسوت پزشکی ببینند.
فشار روانی به دانش‌آموزان
دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «شرق»، با بیان این که میل سیری‌نا‌پذیری که دانش‌آموز را به سمت رشته‌های تجربی سوق می‌دهد از سوی خانواده نشات می‌گیرد، گفت: کودک از بدو تولد با پسوند خانم و آقای دکتر صدا زده می‌شود و طبیعی است که کودک در کسوت پزشک خودش را تصور می‌کند. خانواده‌ها بیشتر برای اسباب‌بازی فرزندانشان سراغ وسایل پزشکی می‌روند و کودکان از همان ابتدا با گوشی پزشکی و وسایل دیگرش آشنا می‌شوند. کمتر خانواده‌ای انتظار دارد فرزندش ادیبی فرهیخته یا ریاضی‌دانی بزرگ شود. خانواده‌های فراوانی را می‌شناسم که وقتی فرزندشان در دبیرستان نمی‌تواند در رشته تجربی و ریاضی نمره قبولی بیاورد و او را به اکراه و اجبار سراغ رشته انسانی می‌فرستند، به دوست و آشنا دروغ می‌گویند و اعلام می‌کنند که فرزندشان دانش‌آموز رشته تجربی یا ریاضی است.
وی می‌افزاید: در چنین شرایطی ما با فشار روانی مضاعفی به دانش‌آموزان روبه‌رو هستیم. آنها هم دلشان می‌خواهد محبت خانواده‌شان را به دست بیاورند و هم دلشان می‌خواهد باهوش و موفق به نظر برسند. از طرف دیگر شما فرض کنید دانشجوی رتبه یک تا ۴۰۰ رشته تجربی برود و زیست‌شناسی بخواند، یا آخرین باری که شنیدید جزء صد نفر برتر رشته انسانی به جای حقوق و ارتباطات و روان‌شناسی ادبیات را انتخاب کرد، چه زمانی بود؟ دلیلش هم ساده است؛ آنها به آینده کاری‌شان می‌اندیشند و البته فشار جامعه، جامعه‌ای که دکتر و مهندس را به طور قطع از معلم ادبیات بیشتر تحویل می‌گیرد.
بی‌توجهی به پایه‌های علم
دکتر سلمان موحدی‌راد، استاد مهندسی شیمی دانشگاه علم‌‌و‌صنعت، در گفت‌وگو با «شرق»، با بررسی دلایل اقبال رشته‌های پزشکی نسبت به رشته‌های علوم پایه تأکید کرد: علوم پایه هشت رشته علم ریاضی و علم فیزیک، علم شیمی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، منطق و فلسفه و زبان‌شناسی را شامل می‌شود. علوم پایه در واقع علوم بنیادی سایر علوم است و از قواعدی که در این رشته‌ها به دست می‌آید، در حوزه‌های دیگر استفاده می‌شود. در واقع رشته‌های علوم پایه وظیفه توسعه مرزهای دانش را بر عهده داشته و جنبه بنیانی دارند.
او افزود: برای اقبال نداشتن رشته‌های علوم پایه دو دلیل عمده را می‌توان برشمرد؛ دلیل اول وضعیت جامعه است؛ وضعیت جامعه و بازار کار منعکس‌کننده رفتار افراد آن جامعه است. حدود پنج تا ۱۰ سال پیش، علوم ریاضی انتخاب اول بسیاری از دانش‌آموزان بود و معمولا مستعدترین آدم‌ها برای ادامه تحصیل دانشگاه صنعتی شریف را انتخاب کرده و در رشته‌های برق و مکانیک تحصیل می‌کردند اما در دو سال گذشته، رتبه اول اقبال متعلق به گروه علوم تجربی بود. شاید جالب باشد اگر بگویم رتبه اول رشته تجربی چند سال پیش کسی بود که سه سال در دانشگاه رشته برق خوانده بود و بعد انصراف داد و رتبه اول تجربی شد. دانشجویی داشتم که تا سال چهارم مهندسی خوانده بود و بعد رفت رشته پزشکی. جامعه و بازار کار چنین شرایطی را ایجاد می‌کند. افراد عمدتا به آینده شغلی فکر می‌کنند.
وی تصریح کرد: اتفاق ایجادشده در حوزه علوم پزشکی، منبعث از سیاست‌گذاری‌های کشوری است. استادان علوم پزشکی و ظرفیت پزشکی را بالا نبردند اما مهندسی و علوم پایه حالا هر جا تدریس می‌شوند و در هر کوچه و بازاری مجوز دانشگاه غیر انتفاعی و پیام نور داده شده و شما با یک هیات علمی ضعیف و کوچک که حتی دکتری ندارند، دانشجوی مهندسی تربیت می‌کنید. در اقتصاد این قانون وجود دارد که عرضه و تقاضا نسبت معکوس دارند. اگر نسبت عرضه به تقاضا بالا باشد، خریدارش کمتر می‌شود و با این اوصاف، در چند سال اخیر به علوم ریاضی و پایه جفا شده است. موحدی‌راد با اشاره به این که دومین دلیل این اتفاق این است که دانشجویان اهمیت حوزه علوم پایه را درک نمی‌کنند، گفت: علوم پایه ربط مستقیمی به بازار کار ندارد و وظیفه‌اش ربط پایه‌های علم است. طرف چهار سال به‌سختی درس می‌خواهند و دروس سخت ریاضی و فلسفه را پاس می‌کند اما مستقیم نمی‌تواند اثرش را لمس کند و برای همین انگیزه افراد برای ماندن در این رشته‌ها کمتر و کمتر می‌شود.
مواجهه با فاجعه
نقل‌قولی که در ابتدای این گزارش از رئیس سازمان سنجش آمد، بخشی از مصاحبه او با ایسنا بود. ابراهیم خدایی در گفت‌وگوی خود ضمن ابراز نگرانی از شرایط پیش‌آمده، به طرح دو‌فوریتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به‌منظور افزایش ظرفیت پذیرش در رشته‌های پزشکی اشاره و اظهار کرد: اگر این موضوع از سوی مجموعه دولت مطرح می‌شد، ما باید ورود پیدا کرده و درباره آن توضیح می‌دادیم اما آن چه مسلم است، این است که کسانی که این طرح را مطرح کرده‌اند، خارج از زیرمجموعه دولت بوده و یک‌سری استدلال‌هایی نظیر نسبت پایین پزشکان ایران در آسیا و آمار کم پزشکان در مقایسه با استانداردهای جهانی را بیان کرده‌اند.
وی در ادامه تصریح کرد: آن چه امروزه در گروه علوم تجربی اتفاق می‌افتد، ترکیبی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در این گروه آزمایشی است. یعنی این که اولا داوطلبان از قبل از دوره دیپلم به سمت گروه تجربی گرایش دارند و صرفا با هدف تحصیل در سه رشته پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی گروه آزمایشی علوم تجربی را انتخاب می‌کنند که یقینا این هدف به دلیل مسائل اجتماعی و اقتصادی نظیر ارتقای منزلت اجتماعی و تضمین شغل و درآمد اتفاق می‌افتد.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور همچنین خاطرنشان کرد: متأسفانه ما در عرصه گرایش به سمت رشته‌های علوم تجربی و خالی‌ماندن ظرفیت رشته‌های علوم پایه، با فاجعه‌ای در کشور مواجه هستیم. به این معنا که ما برای توسعه کشور باید در دو حوزه (رشته‌های علوم انسانی و ریاضی) که نقشی اساسی در توسعه هر جامعه دارند، سرمایه‌گذاری کنیم. در واقع رشته‌های فنی و علوم انسانی ازجمله رشته‌هایی هستند که توسعه هر جامعه‌ای بر اساس آن اتفاق می‌افتد اما در کشور ما وضعیت به‌گونه‌ای است که داوطلبان به سمت رشته‌های تجربی گرایش پیدا کرده‌اند.
خدایی تأکید کرد: گرایش داوطلبان به سمت رشته‌های تجربی، آموزش و پرورش را به دلیل انباشت دبیرستان‌های با داوطلبان علوم تجربی با چالش مواجه کرده است و از طرفی رشته‌های علوم پایه ازجمله رشته‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست، آمار و... به دلیل کاهش استقبال از سوی داوطلبان، دچار صدمه شده‌اند.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در پایان خاطرنشان کرد: اگر ظرفیت ورود به رشته‌های علوم تجربی برای سال جاری افزایش پیدا کند، طبیعتا ما نیز مجری قانون هستیم و در سازمان سنجش آموزش کشور به‌عنوان یک مرکز اجرائی این قانون را برای پذیرش داوطلبان اعمال خواهیم کرد.
