قشم یا کشم؟

همزیستی نیوز - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور قشم گفت: شواهد تاریخی و اسناد معتبر حاکی از این است که جزیره قشم  از زمان پیدایش خود دارای اسامی متعددی بوده که با گذشت زمان تغییر پیدا کرده و در نهایت در عصر کنونی  به اسم «قشم» منجر شده است.

دکتر احمد بازماندگان خمیری در گفت و گو با همزیستی نیوز افزود: «کاوان»، «بنی کاوان یا ابرکاوران»، «لافت»، «شیب دراز»، «برخ یا برخه» و «کشم» از جمله این اسامی است که از میان این اسامی اسم «کشم» از جایگاه ویژه ای از نظر سندیت تاریخی برخوردار است.

به گفته وی کتاب «جنگنامه کشم» با موضوع فتح جزیره قشم توسط نیروهای دولتی ایران در دوره صفویه که نویسنده آن مشخص نیست، از مهم ترین اسناد تاریخی برجای مانده درباره این جزیره است که واژه های استفاده شده در آن گویای محلی بودن نویسنده این کتاب است.

بازماندگان خمیری صراحت این کتاب درخصوص واژه «کشم»، وجود این واژه در برخی از منابع مربوط به  قرون سوم و چهارم هجری قمری که به صراحت از بازار بزرگ «کشم» در آنها نام برده شده و همچنین استفاده متعدد از این واژه در نقشه های تاریخی را از جمله دلایل خود برای سندیت تاریخی اسم «کشم» عنوان کرد.

 وی گفت: در گزارش«پیترو دلاواله» سیاح ایتالیایی که در سال 1623میلادی به هنگام سفر به بندرعباس(گامبرون) به مجموعه اطلاعات منظوم درباره خلیج فارس و جزایر آن از جمله قشم دست پیدا می کند نیز به کرات از واژه «کشم» استفاده شده است.

به گفته بازماندگان خمیری در بخش هایی از این اطلاعات منظوم به واژه «کشم»  این گونه اشاره شده است:

-           بنایی که قلعه در«کشم» کرد   دل خان ایران پر از خشم کرد

-           رسیدند لشکر چو در ملک «کشم»   همه با دلی پر ز اندوه و خشم

-           مسخر چو گردیده شد ملک «کشم»  برون کن زدل غصه و کین و خشم

معنی واژه کشم

وی درباره معنی واژه «کشم» هم گفت: در فرهنگ لغات فارسی از جمله دهخدا و معین و همچنین در فرهنگ زبان پهلوی هیچ اشاره ای به واژه «کشم» نشده ولی به واژه «قشم» اشاراتی شده است.

این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه فقدان واژه «کشم» در زبان فارسی به معنی نادرستی این واژه نیست از تلاش خود برای یافتن معنی آن در زبان های دیگر سخن گفت و تصریح کرد: در فرهنگ لغت زبان سانسکریت(زبان باستانی هند) واژه «کشم» به معنی سرزمین سرسبز و حاصلخیز آمده که دقیقا با تعابیری که در آن دوران از جزیره قشم می شد، مطابقت دارد.

بازماندگان خمیری با اشاره به اینکه دو واژه «کشمیر» منطقه حائل بین هند و پاکستان و «کشم» مرکز ایالت بدخشان افغانستان نیز در جستجوهایش در زبان هندی پیدا شده است، یادآور شد: با توجه به اینکه مراودات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هند با خلیج فارس و جنوب ایران از یک تاریخ دیرینه برخوردار بوده، فرهنگ هندی ها نیز در برخی عرصه های فرهنگی این مناطق مانند نوع غذاها، پوشش ها، رنگ ها و مواردی از این قبیل تاثیر گذاشته است، شاید واژه هندی «کشم» نیز از این طریق روی اسم جزیره قشم تثبیت شده باشد.    

به گفته وی مشابه این مورد، واژه هایی مانند گامبرون به معنی ساحل خرچنگ و کنگ به معنی ساحل دریا نیز بخاطر حضور طولانی استعمار پرتغال در مناطق و جزایر جنوبی ایران از زبان پرتغالی روی بندرعباس و بندر کنگ از توابع شهرستان بندرلنگه تثبیت شده است.

وی با اشاره به سفرنامه «نئارخوس» از سرداران اسکندرمقدونی که پس از رسیدن نیروهای یونان به هند به دستور اسکندر با کشتی به مناطق اطراف هند سفر کرده و به جزیره قشم رسیده بود، گفت: «نئارخوس» در این سفرنامه از برخوردش با مقبره «اریتره»(اسطوره یونانی ها) در جزیره قشم( اوراکتا) یاد می کند.

«کشم» در نقشه ها و تصاویر تاریخی

دکتر احمد بازماندگان خمیری دربخش دیگری ازاین گفت و گو با بیان اینکه نقشه ها یکی از مهم ترین منابع و اسناد معتبر در پژوهش های تاریخی بشمار می رود، گفت: در برخی از نقشه های فارسی از جزیره قشم با عناوینی از قبیل  جزیره لافت، جزیره آوال(بحرین) و بن یا ابن کاوان ولی دربرخی از نقشه های اروپایی از آن به نام جزیره اوراکتا نام برده شده است.     

وی با اشاره به اینکه برخلاف بندرعباس، هرمز و کنگ متاسفانه تصاویر زیادی از قشم در تاریخ برجای نمانده است، یادآور شد: یک تصویر تاریخی که من از قشم توانستم در منابع معتبر پیدا کنم عکسی از قلعه پرتغالی های قشم است که از دوره صفویه در سال 1701میلادی برجای مانده است.

به گفته وی عکسی از باسعیدو به عنوان مهم ترین مرکز ذخیره ذغال سنگ انگلیسی ها برای مصرف کشتی های شان، عکسی از قشم به عنوان یکی از مراکز تجاری در سال 1850 یا 1860میلادی حاوی چند خانه و ساختمان و کشتی های تجاری و همچنین عکس هایی از قشم در کتاب داستان سفر «لرد کرزن» به این جزیره در سال 1850میلادی از دیگر اسناد تصویری تاریخی قشم بشمار می رود.

نوشتن دیدگاه